Bez kategorii

Photo credit: Peyman Zehtab Fard via Foter.com / CC BY

Podbiał pospolity – surowiec zielarski stanowi najczęściej liść. Zawiera on śluz, flawonoidy, garbniki, olejek eteryczny, związki goryczowe oraz związki mineralne. Kwiaty, które są także wymieniane jako surowiec leczniczy, są bogate również w śluz, flawonoidy, kwasy fenolowe oraz karotenoidy. Stwierdzono w nich obecność alkaloidów pirolizydynowych. Najwięcej jednak tych związków jest  w korzeniu, co przekreśla jego zastosowanie lecznicze z uwagi na możliwe działanie hepatotoksyczne (senkirkiny). Podbiał jest surowcem stosowanym w kaszlu, wspomaga odkrztuszanie, jako środek łagodzący kaszel, pomocniczo przy stanach zapalnych górnych dróg oddechowych, podczas grypy, przy chrypce.

Zastosowanie w lecznictwie: Podbiał jest kojarzony z preparatami na kaszel. Wspomaga odkrztuszanie, łagodzi kaszel i chrypkę. W medycynie wschodniej leczy się nim stany zapalne oskrzeli oraz astmę. Wykazano, że działa przeciwbakteryjnie, przeciwutleniająco i przeciwzapalnie.

Z liści podbiału sporządza się napar oraz występuje w wielu pastylkach na kaszel.

Napój na chrypkę: 2 łyżki liści prawoślazu i 2 łyżki liści podbiału zaparzyć zalewając 2 szklankami gorącej wody. Zaparzać przez 15 minut. Odcedzić. Pić 2-3 razy dziennie przygotowany napar.

Przeciwwskazania: kobiety w ciąży, dzieci poniżej 12 roku życia, podawanie ponad 8 tygodni w roku. W chorobach przewlekłych winno używać się surowca pozbawionego alkaloidów pirolizydynowych.

Zastosowanie w kuchni:  Młode liście i pąki kwiatowe są jadalne. Można dodawać je do zup, sałatek lub herbat. Zawierają witaminę C. Liście można blanszować jak szpinak. Niektórzy miłośnicy kwiatów podbiału sporządzają z nich wino. Ciekawostką jest użycie podbiału jako namiastki tabaki oraz formy papierosów do walki z nikotynizmem (brak jednak uzasadnienia terapii).

Zastosowanie w kosmetyce: Tonik do cery tłustej: 2 łyżki suszonych kwiatów zalać szklanką wody i gotować 5-7 minut, odstawić na kwadrans, odcedzić i ostudzić. Namoczyć w wywarze płatek kosmetyczny i przemywać nim twarz 2 razy dziennie.

Okłady na stany zapalne skóry: wykonać jak tonik, stosować go w formie okładów na chorobowo zmienione miejsca.

Boże liczko wystawiło swe liczko nad zieleniącą się trawkę… rozejrzyjcie się wokół siebie, może je dostrzeżecie.

Źródła:

Photo credit: boguo via Foter.com / CC BY-NC-ND

Żywokost lekarski – surowiec zielarski stanowi korzeń. Jest on bogaty w śluz, polisacharydy, skrobię i fruktany. Zawiera alantoinę, związki mineralne, saponiny oraz garbniki. Odkryto w nim obecność alkaloidów pirolizydynowych: cynoglossyny, konsolicyny, symfytiny, echidyniny (hepatotoksycznych). Wskutek tego w celu zapewnienia bezpieczeństwa stosuje się go dziś głównie zewnętrznie, najczęściej w postaci maści, żelu, preparatów kosmetycznych, okładów i kataplazmów na zmienione miejsca w celu ich łatwiejszego gojenia oraz na stany zapalne. Niegdyś korzeń żywokostu używany był w schorzeniach układu oddechowego (na suchoty) oraz w stanach zapalnych przewodu pokarmowego (krwawienia, wrzody, ubytki błony śluzowej).

Zastosowanie w lecznictwie: Najczęstsze wskazanie do zastosowania korzenia żywokostu to drobne skręcenia i krwiaki, bóle mięśniowe oraz problemy dermatologiczne. Surowiec posiada właściwości powlekające (śluz), ułatwiające ziarninowanie naskórka oraz przeciwzapalne. Może być stosowany pomocniczo przy reumatyzmie, na oparzenia, odmrożenia, na małe ubytki skórne oraz jako środek gojący przy owrzodzeniach. Obok propolisu czy ekstraktu z nagietka lekarskiego wspomaga gojenie ubytków martwiczych naskórka.

Do dziś pamiętam spotkanie w Janowcu z pewną starszą osobą, która na swoim poletku uprawiała żywokost. Zbierała ona korzenie, po odkorowywaniu i zmiażdżeniu przykładała na bolące miejsca. Mówiła, że to pomaga jest przetrwać wieloletnie zmagania z reumatyzmem.

Postaci leku z wykorzystaniem korzenia żywokostu:

„Rp. Szwajcarska mikstura na stłuczenia, rany, obrzęki, krwiaki, do okładów

Nalewka na świeżym korzeniu żywokostu 20 ml
Nalewka arnikowa na suchym lub świeżym surowcu (kwiat) 10 ml
Nalewka na świeżym zielu kwitnącym dziurawca 10 ml

Nalewki wymieszać. Starczy alkohol 40%. Do okładów 3 razy dziennie na chore miejsce.” (http://rozanski.li/769/symphytum-zywokost/).

Medycyna tradycyjna polecała wykonanie nalewki żywokostowej i nacieranie nią bolących miejsc. Mieszano smalec gęsi z utłuczonym korzeniem i przykładano na złamane miejsca.

Żywokost miał też niegdyś zastosowanie do wewnątrz na schorzenia układu oddechowego i pokarmowego (stany zapalne, owrzodzenia, biegunki, kaszel, stany zapalne jamy ustnej i gardła . Obecne badania potwierdziły występowanie alkaloidów pirolizydynowych oraz ich toksyczne działanie. Opisano kilka przypadków ostrego uszkodzenia wątroby, w tym działania uszkadzającego wątrobę u dziecka, którego matka zażywała w ciąży herbatkę prawdopodobnie zawierającą żywokost o znacznej zawartości alkaloidów.

Dyskusja nad wykorzystaniem żywokostu w celach leczniczych jest nadal sporem zawieszonym pomiędzy zwolennikami jego tradycyjnego użycia, a niskim profilem bezpieczeństwa tej rośliny. Farmakopea Amerykańska podaje, że użycie preparatów zawierających wyciąg z korzenia żywokostu na uszkodzoną skórę zwiększa ryzyko wchłaniania toksycznych alkaloidów. Niemiecka Komisja E oceniła pozytywny efekt  w leczeniu tępych urazów. Kraje takie jak Francja, Niemcy czy Węgry posiadają suplementy diety zawierające żywokost. W Polsce dostępne są wyłącznie postaci do użytku zewnętrznego.

Zastosowanie w kosmetyce: Najczęstszą formą jest żel o właściwościach pielęgnacyjnych dla suchej skóry. Alantoina zawarta w korzeniu żywokostu łagodzi podrażnienia, wspomaga regenerację naskórka. Śluz działa zmiękczająco i powlekająco.

Na koniec nasuwa mi się  jeden wniosek – na pewno preparaty z żywokostu wymagają odpowiedniej standaryzacji i określenia zawartości alkaloidów, zaś sam żywokost jako kontrowersyjna roślina wciąż jeszcze stanowi nie do końca poznany przedmiot badań naukowych.

Źródła:

https://www.researchgate.net/publication/292398245_Pyrrolizidine_alkaloids_as_a_threat_to_human_and_animal_health

http://www.ema.europa.eu/docs/en_GB/document_library/Herbal_-_Community_herbal_monograph/2011/08/WC500110650.pdf

http://www.czytelniamedyczna.pl/2502,praktyczne-zastosowanie-lekow-ziolowych-w-dermatologii.html

Dziś Zioła od kuchni wybrały się na Ogólnopolską Wystawę Storczyków „Orchidea 2017”. Potrwa ona jeszcze do 5 marca 2017.

Szczegółowe informacje na stronie: http://warsawnow.pl/orchidea-2017-ogolnopolska-wystawa-storczykow/

Fotogaleria z tego wydarzenia na Facebooku (bez konieczności logowania) na  stronie bloga Zioła od kuchni.

Photo credit: vanlaphoang via Foter.com / CC BY

Afrodyzjak – substancja lub zapach, która uważana jest za środek zwiększający popęd seksualny oraz potencję. Do tej grupy zalicza się niektóre pokarmy, substancje zapachowe, w tym olejki eteryczne, takie jak:

– olejek różany

– olejek neroli

– olejek ylang-ylang

– olejek sandałowy

– olejek paczuli

– olejek kardamonowy

– olejek cedrowy

– olejek geraniowy

– olejek jaśminowy

– olejek lawendowy i wiele innych.

W ostatnim czasie bardzo popularnym olejkiem uznawanym za „afrodyzjak” stał się olejek wetiwerowy („wetiweriowy”). Pochodzi on z korzeni trawy wetiwerowej (Vetiveria zizanioides), nazywanej w Afryce Khas Khas grass, w Europie Vetiver, zaś Khus Khus w Indiach. Ma słodki, ziemisto-drzewny zapach, dla niektórych uważany za mocny i czasem nieprzyjemny. Jest stosowany głównie w przemyśle perfumeryjnym jako utrwalacz zapachu, jako komponent  męskich perfum, w aromaterapii i jako składnik produktów kosmetycznych. W niektórych krajach bywa wykorzystywany jako aromat napojów i produktów w puszkach. W swoim składzie zawiera wiele związków o budowie terpenowej (głównie seskwiterpenów), Wśród substancji chemicznych wymienia się khusimol, khusimon, khusinol, alfa-vetivon, beta-vetivon, vetiselinenon, izovalencenol, kwas zizanowy, węglowodory i alkohole oraz wiele innych związków.

Zastosowanie w lecznictwie:

Na Karaibach w tradycyjnej medycynie do dziś leczy się tą rośliną schorzenia nerek i kamicę żółciowej. W Indiach natomiast używano go w przeszłości w celu regulacji ciśnienia tętniczego, jako środka oczyszczającego, tonizującego oraz pobudzającego i chłodzącego w medycynie ajurwedyjskiej. Literatura podaje także, że był stosowany jako środek dermatologiczny, przeciwbólowy (ból zębów, głowy – pasta z liści), przeciwreumatyczny, napotny, przeciwrobaczy na ukąszenia węży oraz na grzybicę.

W aromaterapii poleca się go w celu: wyciszenia, relaksacji, na katar, jako środka odkażającego.

Mimo tak powszechnego zastosowania ludowego, nie ma jednak zbyt wielu badań dotyczących jego właściwości farmakologicznych. Zbadano bez wątpienia  właściwości odkażające niektórych jego składników oraz antyoksydacyjne olejku eterycznego.

Zastosowanie w kosmetyce: Olejek wetiwerowy to przede wszystkim składnik używany do produkcji perfum. Marki, w skład których wchodzi można znaleźć na stronie ciekawego bloga: http://www.nezdeluxe.pl/2010/10/wetiwer-w-perfumach-czyli-jak-trawa.html.

Olejek także wykorzystywany jest w kremach do cery tłustej i z problemami.

Inne zastosowanie:

Przykładowe „afrodyzjaki” z użyciem olejku wetiwerowego:

A Klimczak, M Możdżan, K Malinowska – jhsm.san.edu.pl

CA Lans – Journal of ethnobiology and …, 2006 – ethnobiomed.biomedcentral.com

J Martinez, PTV Rosa, C Menut, A Leydet… – … and food chemistry, 2004 – ACP Publications

„Nowy Rok nastaje, każdemu ochoty dodaje.”

Wszystkiego najlepszego w Nowym Roku 2017 – dla Was Kochani Czytelnicy Zioła od kuchni i nie tylko.

Zapraszam do odsłuchania podcastu na:

WNZO 010: Zioła w kuchni i nie tylko – część 1