przyprawy

Satyr wśród ziół, czyli cząber ogrodowy…

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Cząber ogrodowy – surowiec zielarski stanowi wysuszone jego ziele. Zawiera głównie olejek eteryczny, a w nim głównie związki fenolowe takie jak tymol. Ze względu na ten składnik surowiec działa odkażająco. Posiada intensywny zapach, mocno aromatyczny oraz gorzkawy smak. Dodaje się go do wzdymających potraw oraz do mięs i sałatek. Pobudza apetyt, zwiększa wydzielanie soku żołądkowego oraz łagodzi wzdęcia.

Zastosowanie w lecznictwie: W celach leczniczych zaleca się jego spożywanie wraz z ciężkostrawnymi daniami. Działa wiatropędnie, chroni przed zaparciami, łagodzi dolegliwości jelitowe.

Podany przed posiłkiem w formie naparu z 1 łyżeczki surowca wzmaga łaknienie, zwiększa czynności wydzielnicze układu pokarmowego i przyspiesza trawienie. Chroni także przed wzdęciami, odbijaniem, uczuciem pełności w nadbrzuszu. Mocny napar jest bogatszy w taniny, dzięki którym wspomaga leczenie biegunek.

Wykonanie naparu: 1 łyżeczkę sproszkowanego suszonego surowca zalać 1 filiżanką gorącej wody. Zaparzyć pod przykryciem, odcedzić i pić 1-2 razy dziennie.

Napar może służyć jako płukanka odkażająca na błony śluzowe jamy ustnej i gardła, a także do użytku wewnętrznego jako środek wykrztuśny przy trudno odrywającej się wydzielinie i typowym kaszlu mokrym.

W moich stronach cząber bywa używany jako dodatek do grzanego wina. Pije się go, aby wzmocnić organizm po przebytej chorobie. 

W rozmaitych źródłach znalazłam także jego zastosowanie w kuracjach oczyszczających. Zawarte w zielu związki fenolowe skutecznie odkażają organizm. Poprzez poprawę trawienia wpływają korzystnie na metabolizm. Ziele nasila także efekt moczopędny, usuwając zbędne metabolity i toksyny wraz z moczem. Trzeba więc wypróbować stare metody na wiosenne oczyszczenie organizmu…

Spożywanie w pokarmach cząbru chroni także przed pasożytami przewodu pokarmowego.

Zastosowanie w kuchni: Cząber posiada pieprzny smak, niektórzy twierdzą, że przy spożyciu w dużych ilościach nawet gorzki. Dobrze komponuje się z różnego rodzaju mięsami czerwonymi, z rybą. Poprawia smak farszu i kiełbas. Poleca się dodawać go do potraw z roślin strączkowych oraz  kapusty. Można nim doprawiać zupy jarzynowe i sałatki warzywne. Wchodzi w skład ziół prowansalskich.

Ja postanowiłam wzbogacić nim smak zwykłej mizerii. Efekt jest znakomity.

Twórcy przypraw zalecają łączyć go z tymiankiem oraz majerankiem.

Ciastka francuskie z cząbrem: Farsz: pieczarki, parówki lub serdelki, cebula, sól, pieprz, cząber, masło do smażenia (proporcje składników wg gustu)

Ciasto: gotowe ciasto francuskie lub sporządzone ręcznie w warunkach domowych.

Wykonanie: Cebulę zeszklić na maśle, dodać pokrojone pieczarki i dusić na małym ogniu. Pokroić na drobno parówki i wymieszać z cebulą i pieczarkami. Doprawić do smaku ziołami. Po ostygnięciu nakładać farsz łyżeczką na kwadraty z ciasta francuskiego. Następnie każdy kwadrat z farszem zamknąć w kopertę. Piec kwadrans w rozgrzanym piekarniku w temperaturze 200°C.

Można podawać je jako przystawkę lub jako dodatek do barszczyku z buraczków.

Mizeria w nowej odsłonie: ogórki, śmietana/jogurt naturalny, sól i cząber zamiast pieprzu.

Spaghetti szpinakowe: makaron spaghetti, szpinak mrożony liście, masło, pieczarki, śmietana słodka, czosnek, zioła suszone: tymianek, szałwia i cząber lub jeśli ma się pod ręką mieszankę typu zioła włoskie lub zioła prowansalskie, parmezan.

Na maśle zasmażyć pieczarki pokrojone w paseczki. Na drugiej patelni zeszklić czosnek na niewielkiej ilości oliwy lub masła. Składniki połączyć, dodać rozmrożony szpinak i dusić na wolnym ogniu. Dodać śmietanę, wymieszać i lekko podgotować. Przyprawić. Wymieszać z makaronem. Podawać posypane parmezanem lub zamiennikiem.

Cytrynowy kurczak z dodatkiem cząbru: porcje kurczaka, 1 łyżka oleju, 50ml bulionu, cytryna, sól, suszony cząber.

Porcje kurczaka bez skórki natrzeć solą i cząbrem i obsmażyć na oleju na złoto. Dodać do niego bulion. Dusić z dodatkiem soku z cytryny i otartej skórki ok.30 minut. Podawać z ryżem i surówką.

Zastosowanie w kosmetyce:  Płukanka do ust: wykonać napar 2 łyżeczek suszonego surowca, zaparzyć pod przykryciem, odcedzić i płukać nim jamę ustną. Niweluje objawy zapalne, działa odkażająco oraz goi niektóre owrzodzenia.

Mieszanka do picia na oczyszczenie organizmu z toksyn: 

Zmieszać 1 łyżeczkę (5g): ziela cząbru, ziele skrzypu, korzeń mniszka, kłącze perzu, liść mięty. Składniki połączyć w mieszankę. 2 łyżki mieszanki zalać wodą (2 szklanki) i gotować do wrzenia. Odcedzić i pić między posiłkami 3 razy dziennie.

„Satureja” (nazwa pełna łacińska to Satureja hortensis) bywa tłumaczona  jako Satyr. Podobno rozwesela w winie, rozpala od wewnątrz. Według legend letni cząber dodaje nawet odwagi kochankom…

Mnie jednak bardziej bliska jest inna jego nazwa: pieprzyk… Znakomicie oddaje jego właściwości kulinarne i nie tylko…

Greckie siano, czyli kozieradka…

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Kozieradka pospolita – surowiec zielarski stanowi nasienie o śluzowo-gorzkim smaku. W jego składzie dominują: śluz, cukry złożone, białko, fitosterole oraz saponiny steroidowe. Występują także glikozydy flawonoidowe. Swój charakterystyczny zapach zawdzięcza obecności olejku eterycznego. Surowiec działa powlekająco na błonę przewodu pokarmowego i przeciwzapalnie, co wykorzystuje w leczeniu podrażnień oraz stanach zapalnych układu trawiennego. Wspomaga wypróżnienia. Obniża także poziom cholesterolu, głównie za sprawą nienasyconych kwasów tłuszczowych obecnych w oleju. Może być stosowany zewnętrznie na zmiany skórne oraz doustnie. Stanowi składnik kuchni azjatyckiej.

Zastosowanie w lecznictwie: Macerat: 1 łyżkę nasion zalać filiżanką zimnej wody i odstawić na kilka godzin. Pić na dolegliwości przewodu pokarmowego oraz na kaszel.

Odwar: 1 łyżkę zielonych nasion zalać 1 filiżanką wody i krótko pogotować. Pić przy kaszlu i na stany zapalne przewodu pokarmowego. Wspomaga leczenie hemoroidów poprzez uszczelnienie naczyń krwionośnych.

Przyjmowanie 1 łyżeczki rozdrobnionego surowca przed posiłkami pobudza łaknienie.

Odwar może być stosowany zewnętrznie na takie dolegliwości jak: stany zapalne skóry, wypryski, czyraki, owrzodzenia, ropienie w formie ciepłych okładów. Działa zmiękczająco, powlekająco i ułatwia gojenie. W badaniach wykazano także jej aktywność przeciwbakteryjną i przeciwgrzybiczą.

Obniża poziom cukru i cholesterolu we krwi. Poleca się jej spożywanie osobom, które chciałyby nieco przytyć. Jest bowiem dość odżywcza i pobudza wydzielanie soków trawiennych (gorycze), przez co wzmaga apetyt. Uznawana jest za afrodyzjak.

Wykazuje działanie przeciwalergiczne. Warto jednak pamiętać, że może sama powodować uczulenia, szczególne przy kilkukrotnym zastosowaniu zewnętrznie.

Lepiej jej nie podawać łącznie z innymi lekami, gdyż może zmieniać ich wchłanianie. Nie należy też stosować jej w trakcie ciąży. W medycynie krajów Azji spożywa się ją w celu pobudzenia laktacji. Na polskim surowcu sproszkowanym widnieje jednak ostrzeżenie, by nie stosowały go kobiety w okresie karmienia.

Zastosowanie w kuchni: Kozieradka może służyć jako dodatek do pieczywa lub jako składnik marynat. Przyjemnie pachnie. Można przyprawiać nią humus, zupy, sałatki, potrawy z mięsa oraz warzyw. W kuchni wykorzystuje się także jej liście świeże i suszone.

Kozieradkowy napój rozgrzewający: (Przepis przywieziony z Maroka) Gotujemy półtorej filiżanki wody, do wrzątku dodajemy ok. 2 centymetrowy kawałek świeżego imbiru, pół łyżeczki nasion kozieradki, jedną gwiazdkę anyżu, ćwiartkę cytryny i gotujemy pod przykryciem jeszcze 10 minut. Przesączamy wywar, dodajemy miód do smaku. Pić na ciepło. Napój ma rozgrzewać w zimne noce w górach Atlas i nie tylko.

Sojowe curry:
Kotleciki sojowe gotować we wrzącej wodzie przez 10-20 minut, aż staną się miękkie. Rozgrzać olej na patelni i podsmażyć cebulę pokrojoną w kostkę oraz czosnek. Gdy się zeszkli, dodajemy 250g pomidorów pelati, 3 cm startego na drobno imbiru, łyżeczkę soli, łyżeczkę kurkumy, łyżeczkę mielonej kozieradki i łyżeczkę chili. Smażymy do uzyskania pasty. Następnie dodajemy kotleciki sojowe, 200g mrożonego groszku i gotujemy kolejne 5 minut. Dodajemy pieprz i ewentualnie trochę wody, jeżeli sos jest zbyt gęsty i gotujemy kolejne 5 minut. Przed podaniem posypujemy przyprawą garam masala i świeżo posiekaną kolendrą.

Zastosowanie w kosmetyce: Kozieradka zawiera witaminy np. PP oraz sole mineralne.

Maseczka na zimne stopy: 1 łyżkę rozdrobnionych nasion rozetrzeć z 1 łyżką oleju z czarnuszki. Nałożyć na stopy i wmasować w skórę energicznie. Maseczka pobudza krążenie, rozgrzewa i zmiękcza skórę.

Kataplazm (wilgotny ciepły okład): 50g rozdrobnionych nasion zalać szklanką wody i gotować około 5 minut. Powstałą papkę nałożyć w formie okładu na zmiany skórne oraz obrzęki.

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Medycyna tradycyjna polecała maść z utartych nasion ze smalcem gęsim na łupież. Mam wielką pokusę, by ją też wykonać – zastąpię go jednak smalcem wieprzowym…

Niczym sianem Grecy karmili swoje zwierzęta nasionami kozieradki – stąd określenie, które do dziś jest używane: „greckie siano”. W Chinach prażono kozieradkę jako tanią wersję kawy, a u nas?

Cuminum cyminum… czyli o kminie rzymskim…

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Kmin rzymski – surowiec stanowi owoc. Posiada on ostry, korzenny smak. Jest on nieco bardziej gorzkawy od kminku  i bardziej intensywny w smaku. Uważany za luksusową przyprawę. Zawiera olejek eteryczny oraz związki flawonoidowe. Wspomaga proces trawienia poprzez zwiększenie wydzielania soków trawiennych oraz zmniejsza częstotliwość występowania zaparć. Obecne w nim flawonoidy działają przeciwzapalnie i moczopędnie. W kuchni dodaje się go mięs, gulaszu, a u nas w domu do pikli.

Zastosowanie w lecznictwie: Kumin jako przyprawa pobudza wydzielanie soków trawiennych, w tym soku żołądkowego. Można wykonać z niego napar lub użyć bezpośrednio jako przyprawę. Podany przed posiłkiem pobudza apetyt. Spożyty z ciężkostrawnymi potrawami lub tuż po nich poprawia trawienie, zwiększa metabolizm i przez to ułatwia wypróżnianie. Łagodzi wzdęcia i skurcze jelit.

Zjedzony w większej ilości działa rozgrzewająco i może nasilać potliwość. Poleca się go w diecie osób chorych na reumatyzm i odczuwającym bóle stawowo-mięśniowe.

W badaniach wykazano działanie przeciwbakteryjne jednego z komponentów olejku eterycznego. Ma także właściwości przeciwutleniające. W medycynie tradycyjnej Wchodu jest używany przy biegunkach, porannych mdłościach oraz w diecie antyrakowej.

Zastosowanie w kuchni: Kumin należy do podstawowych przypraw używanych w kuchni: chińskiej, indyjskiej, meksykańskiej, hiszpańskiej i wielu innych krajów. Służy jako dodatek do potraw mięsnych z drobiu, mięs czerwonych oraz do sera. Można dodawać go do ryżu oraz ziemniaków. Nadaje pikantność pieczywu, daniom z kapusty, fasoli oraz sosom. Najlepiej jest kupować całe nasiona i rozdrabniać przed podaniem. Zachowują wtedy właściwy aromat.

Kotleciki z soczewicy: 2 filiżanki soczewicy, 5 łyżek mąki, cebula lub czosnek, natka pietruszki, kmin rzymski.

Ugotować soczewicę, dodać mąkę i pokrojone warzywa na drobno. Wymieszać. Dodać rozdrobniony w moździerzu kumin. Uformować kuleczki. Usmażyć na patelni. Można podać polane sosem sojowym.

Dziś dodałam go do surówki z kapusty kiszonej. Nieco zmienił jej smak, ale i pozwolił uniknąć przykrych dolegliwości po jej spożyciu.

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Surówka z kapusty: kapusta kiszona, marchew, jabłko, oliwa, sól, pieprz, kmin rzymski.

Kumin służy do produkcji niektórych alkoholi, między innymi: likierów i wódek . Wchodzi w skład curry.

Zastosowanie w kosmetyce: Kumin zawiera antyutleniacze. Jego spożycie zatem w pewien sposób przedłuża nam młodość.

Może być również  stosowany zewnętrznie w postaci domowej pasty na czyraki i inne zmiany skórne.

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Pasta kuminowa: garść nasion rozgnieść z dodatkiem niewielkiej ilości wody w naczynku. Gotową pastę nałożyć miejscowo na zmiany skórne. Pozostawić na kilka minut. Spłukać.

Kmin rzymski – nowy smak, nowe znaczenie i nowe możliwości…

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

 

 

 

Zielona sól, czyli o estragonie…

6a00d8341d1d7953ef00e554c466e98833-640wi

Estragon – surowiec zielarski stanowi ziele. Jest ono bogate w olejek eteryczny, garbniki, flawonoidy,substancje gorzkie oraz sole mineralne. Zawiera jod i witaminę A. Głównym składnikiem olejku eterycznego jest estragol. Ze względu na gorycze stosuje się go najczęściej jako przyprawę oraz środek poprawiający trawienie. Pobudza wydzielanie soku żołądkowego i żółci. Poleca się jego spożywanie  przy braku apetytu, wzdęciach, uczuciu pełności w nadbrzuszu. Lekko nasila wydalanie moczu (diurezę).

Zastosowanie w lecznictwie: Estragon poprawia pracę układu pokarmowego. Można spożyć go na pół godziny przed posiłkiem  w celu przyspieszenia trawienia. Ponieważ działa lekko rozkurczowo można go zażyć także w trakcie lub tuż po posiłku przy kolce jelitowej, stanach skurczowych żołądka. Łagodzi wzdęcia i wspomaga trawienie ciężkich posiłków. Najlepiej zażywać do 1 łyżeczki na dobę w dawkach podzielonych w potrawie lub w herbatce.

Olejek eteryczny z ziela działa lekko moczopędnie i czyszcząco na krew. Stanowi składnik diety antynowotworowej (zawiera antyutleniacze), przy chorobie reumatycznej oraz dnie moczanowej.

Można wzbogacać nim potrawy przy schorzeniach dróg moczowych lub stosować napar z 1 niepełnej łyżeczki sproszkowanego ziela na 1 filiżankę gorącej wody. Poza działaniem przeciwzapalnym łagodzi stany skurczowe mięśni gładkich dróg moczowych, przez co zapobiega kamicy.

W medycynie tradycyjnej napar z ziela estragonu pije się wieczorem w celu uspokajającym oraz ułatwiającym zasypianie.

Postanowiłam sprawdzić na sobie działanie estragonu i dziś popijam z niego napar. Jest gorzki i mocno przyprawowy w smaku. Skutecznie wspomaga trawienie dzisiejszych posiłków, co do efektu wyciszającego, nie zaobserwowałam go u siebie. Być może jestem mniej wrażliwa na takie działanie estragonu.

Niegdyś leczono nim szkorbut (zawiera witaminę C) i robaczyce. Przykładano go na ukąszenia żmij i węży.

Ocet estragonowy może służyć jako płyn do nacierań lub okładów w schorzeniach reumatycznych.

 

Zastosowanie w kuchni: Estragon jest przede wszystkim używany w kuchni jako przyprawa. Posiada gorzkawy ziołowy smak. Dodaje się go do kwaszonek, do sałatek, owoców morza, zup, octu oraz mięsa. Służy do wyrobu musztardy i likierów.

U nas w domu wykańcza się nim sos tatarski. Mąż też chętnie dodaje go do omletu.

Podaje się go w formie świeżej lub suszonej na końcu do potraw i nie poddaje zbyt mocnej obróbce termicznej.

Ze względu na właściwości aromatyczne wszedł jako składnik do diety eliminującej sól kuchenną, dlatego nazywa się go zieloną solą. Nadaje potrawom charakterystyczny aromat, który sprawia, że dodatek soli nie jest konieczny, by coś było smaczne.

Dodatkowo herbatka z estragonu działa jak naturalny środek detoksykacyjny: z jednej bowiem strony posiada działanie moczopędne, z drugiej poprawia przemianę materii oraz działa odkażająco i przeciwzapalnie.

Moje potrawy z estragonem:

1. Pierś z kurczaka z estragonem: filety z piersi kurczaka, oliwa/olej roślinny, masło, czosnek, bulion, szklanka soku pomarańczowego, pół szklanki śmietany, 1 łyżka mąki kukurydzianej, estragon i rozdrobniony imbir.

Filety usmażyć na maśle z dodatkiem oleju. Przełożyć do głębszego naczynia, w którym można piec i gotować. Zeszklić czosnek posiekany na drobno. Dodać go do pół szklanki bulionu i wymieszać z sokiem pomarańczowym. Dodać przyprawy. Otrzymanym sosem polać filety i piec w piekarniku ok.50 minut w 200°C. Mąkę kukurydzianą wymieszać z 2 łyżkami wody lub sokiem pomarańczowym w podobnej ilości do jednolitej masy i polać nim potrawę wyjętą z piekarnika. Dobrze jest doprowadzić do wrzenia. Wtedy sos zgęstnieje. Na końcu dodać śmietanę, wymieszać i nie gotować. Podać z ryżem lub ziemniakami.

2. Estragonowa marchew: 7 marchewek, 2 łyżki masła, 1 łyżka mąki, 2/3 szklanki śmietany, suszony estragon, sól, cukier, czosnek.

Obraną marchew pokroić w paski i podsmażyć lekko. Skropić wodą i dusić na maśle, aż zmięknie. Dodać śmietanę zmieszaną z mąką, doprawić.

 

Zastosowanie w kosmetyce: Ziele estragonu stanowi źródło antyoksydantów. Bywa dodawane do kremów, perfum czy preparatów na grzybicę.

Naparem z 1 łyżeczki ziela można przemywać chorobowo zmienione miejsca oraz moczyć w nim stopy narażone na grzybicę.

Kąpiel do stóp: zmieszać 1 łyżeczkę ziela tymianku, 1 łyżeczkę koszyczków rumianku i 1 łyżeczkę ziela estragonu. 1 łyżkę stołową otrzymanej mieszanki ziołowej zalać 1 szklanką gorącej wody i zaparzyć pod przykryciem. Odcedzić i wlać do małej miski z ciepłą wodą. Stopy moczyć 10 minut. Wytrzeć ręcznikiem do sucha. Kąpiel działa odświeżająco, odkażająco, przeciwzapalnie i przeciwgrzybiczo.

Nadmiar soli w diecie nie jest zdrowy. Warto go zastąpić zieloną solą czyli estragonem. Oprócz ciekawego smaku potraw poprawi przemianę materii:)

Zioła od kuchni i nie tylko gościem Uniwersytu Trzeciego Wieku w Zwoleniu.

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Dziś Zioła od kuchni i nie tylko były gościem Uniwersytetu Trzeciego Wieku w Zwoleniu. W spotkaniu wokół ziół wzięło udział 30 osób. Uczestnicy poznali cenne właściwości: bazylii, tymianku, oregano, rozmarynu, szałwii, karczocha, czosnku i oliwy oraz ich zastosowanie w lecznictwie, kuchni i kosmetyce.

Po wykładzie o ziołach odbyły się warsztaty kulinarne, w których praktycznie wykorzystano zdobytą wiedzę. Wykonano 3 sałatki z dodatkiem świeżych ziół.

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Uczestnicy wnikliwie przyglądali się sałatkowym dziełom i asystowali przy ich tworzeniu.

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Na zakończenie spotkania odbyła się smaczna sałatkowa uczta. Był to bardzo piękny i owocny czas.

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

 

Cynamonowy wieczór…

Gruszki pieczone z cynamonem…

3 duże gruszki, 3 łyżki brązowego cukru, sok z cytryny, 1 łyżeczka cynamonu, 50g margaryny.

Obrać gruszki, usunąć pestki i ułożyć w naczyniu do zapiekania. Polać sokiem z cytryny(nie ciemnieją wtedy). Rozpuścić margarynę lub masło, dodać cynamon i cukier, podgrzewać do rozpuszczenia. Otrzymanym sosem polać owoce. Piec 20 minut do złocistego koloru. Raz na jakiś czas polewać sosem.

Moja wariacja na temat cynamonowych gruszek rozszerza się jeszcze na podaniu ich z bitą śmietaną:). W końcu każdy ma jakieś słabości…

Na kaszelek i do mięska… czyli o tymianku

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Tymianek pospolity, macierzanka pospolita –  surowiec leczniczy stanowi ziele tymianku. Głównymi jego składnikami są: olejek eteryczny, flawonoidy, terpeny oraz związki fenolowe. W olejku na uwagę zasługuje tymol i karwakrol. Surowiec pod względem działania zaliczany jest do środków wykrztuśnych. Zwiększa bowiem wydzielanie w oskrzelach, upłynnia również wydzielinę, która tam zalega oraz pobudza odruch odkrztuszania. Poleca się go w kaszlu mokrym. Związki fenolowe zawarte w olejku, a szczególnie tymol, mają właściwości odkażające na błony śluzowe dróg oddechowych. Tymianek działa zarówno na bakterie, jak i na grzyby. Dodatkowo poprawia trawienie.

Zastosowanie w lecznictwie: Napar: pół łyżeczki suszonego surowca zalać 1 filiżanką gorącej wody i zaparzyć pod przykryciem. Odcedzić i pić po posiłku 3 razy dziennie. Działa wtedy wykrztuśnie. W celu poprawy procesu trawienia zalecałabym pić go niedługo przed posiłkiem, gdyż zwiększa wydzielanie soku żołądkowego oraz lekko rozkurcza mięśnie gładkie przewodu pokarmowego.

Również w tym celu można go spożywać w formie suszonej lub świeżej bezpośrednio z potrawą jako przyprawa, także dla niejadków. Wspomaga pozbycie się nadmiaru wagi, gdyż przyspiesza przemianę materii.

Do użytku zewnętrznego można stosować okłady z nieco mocniejszego naparu. Najlepiej użyć tymianku w proporcji: 5g surowca na 100g wody. Taki roztwór działa odkażająco na skórę i błony śluzowe, lekko przeciwbólowo oraz może służyć jako płukanka na wszelkiego rodzaju stany zapalne jamy ustnej i gardła.

Olejek tymiankowy w ilości 1 do 2 kropli może służyć do inhalacji w różnego rodzaju infekcjach górnych dróg oddechowych. Bardziej rozcieńczony może służyć jako płukanka lub roztwór do przemywań.

Nie zaleca się go podawać małym dzieciom oraz kobietom w ciąży. W zbyt dużych dawkach oraz podawany zbyt długo, np. powyżej 3 tygodni, może wywołać zatrucie.

Medycyna ludowa poleca tymianek jako środek przeciw robaczycom oraz do użytku zewnętrznego w terapii reumatyzmu. W tym drugim przypadku ma to swoje uzasadnienie medyczne, gdyż napar z tymianku podany na skórę lekko ją rozgrzewa i poprawia miejscowo ukrwienie. W Maroku na przykład roztworem olejowym z tymianku leczy się trudno gojące rany.

Zastosowanie w kuchni: Tymianek jako przyprawa wchodzi w skład ziół prowansalskich oraz bouquest garni rodem z Francji oraz jest częstą przyprawą używaną w kuchni włoskiej. Można wzbogacać nim potrawy mięsne, rybne, dania z warzywami oraz zupy, gulasze, a także wszelkie dania duszone. Służy do aromatyzowania octu, oliwy, kiełbasy i herbaty. Warto dodawać go do dań z roślin strączkowych, tłustych mięs, bigosu czy dziczyzny, gdyż zapobiega wzdęciom, kolkom i biegunkom.

Uważa się, że zupa z tymianku i piwa stanowi antidotum na nieśmiałość;).

Moje propozycje na dania z tymiankiem:

1. Jajeczka ziołowe: 4 jajka na twardo, 1 dag masła, 1 łyżka oliwy, sól, pieprz, po 1 łyżce świeżego koperku i tymianku.

Przepołowić ugotowane jajka i wyjąć z nich żółtka. Przełożyć je do miseczki i rozgnieść. Dodać przyprawy i uzupełnić połówki białek. Podawać na ciepło lub na zimno.

2. Bobowy przysmak: 1 kg bobu, 2 ząbki czosnku, sól, 2 łyżki sosu winegret.

Bób gotować we wrzątku około 15 minut. Po ostygnięciu obrać i rozdrobnić czosnek. W miseczce zmieszać sos z czosnkiem, świeżym rozdrobnionym tymiankiem oraz dodać do posolonego bobu.

3. Kurczak po włosku: 1 kurczak, słonina lub masło, 2 łyżeczki suszonego tymianku, 3 ząbki czosnku, 500g pomidorów, natka pietruszki.

Podzielić kurczaka na porcje i posypać je posiekanym tymiankiem i czosnkiem oraz solą i pieprzem. Porcje zanurzyć w maśle lub zawinąć w słoninę i spiąć np. wykałaczką. Obsmażyć na rumiano na oliwie. Przełożyć do naczynia żaroodpornego, umieścić na nich pomidory pokrojone na drobno oraz tymianek. Piec w piekarniku do miękkości. Podawać z ziemniakami i natką pietruszki.

4. Inne dania niebawem na facebookowej stronie bloga. (można wejść na nią bez logowania;)

Zastosowanie w kosmetyce: Główny składnik olejku eterycznego, czyli tymol, wchodzi w skład wielu preparatów odkażających oraz do higieny jamy ustnej i gardła, najczęściej w formie płukanek oraz past do zębów. Tymianek jest używany również w przemyśle perfumeryjnym.

Suszone lub świeże ziele można zaparzyć w gorącej wodzie i stosować jako parówkę odblokowującą pory i oczyszczającą dla cery łojotokowej i tłustej. Nie polecam maseczek z tymianku, gdyż często wywołują one swędzenie i podrażnienia skórne.

Łagodniej działa rozcieńczony  odwar z tymianku jako tonik do twarzy z wypryskami.

Jeśli chcemy pobudzić porost włosów możemy użyć naparu z 10g surowca na 100g wody i wykonać jak wyżej. Należy wcierać w skórę głowy co najmniej 1 raz w tygodniu.

Kąpiele lecznicze: szczególnie skuteczne u osób cierpiących na RZS: Reumatoidalne Zapalenie Stawów – odświeża i poprawia ukrwienie skóry, łagodzi bóle. W tym celu najlepiej napar wlać do wanny z ciepłą wodą i zanurzyć się w niej na 5-10 minut.

Tymianek to świetny dodatek do potraw mięsnych i składnik lekarstw na kaszel. Zbyt duża jego ilość może szkodzić, ale szczypta w kuchni i w lecznictwie bardzo pomaga…
OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Salvus znaczy zdrowie…

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Szałwia lekarska – surowcem używanym w lecznictwie jest liść. Zawiera dużo olejku eterycznego, flawonoidy, garbniki, kwasy fenolowe oraz terpeny. Główny składnikiem olejku jest tujon. Szałwię można zarówno pić jak i stosować zewnętrznie. Działa odkażająco, przeciwzapalnie, pobudza wydzielanie soków trawiennych i zmniejsza pocenie. Łagodzi wzdęcia, bóle brzucha, kolki i skurcze jelit, lekkie biegunki, poprawia także wydzielanie żółci. Nie należy jednak stosować jej długotrwale w dużych dawkach, gdyż wykazuje wtedy niekorzystne działanie na organizm, czego skutkiem mogą być na przykład: wymioty, nudności oraz objawy zatrucia tujonem.

Zastosowanie w lecznictwie: Napar z liści szałwii jest skuteczny w zapaleniu bakteryjnym i grzybiczym jamy ustnej i gardła. Działa ściągająco i odkażająco. U kobiet karmiących ogranicza laktację. Pity regularnie nieznacznie obniża poziom cukru we krwi. Medycyna ludowa poleca go na skąpe miesiączki.

Napar: 1 łyżkę surowca zalać gorącą wodą, zaparzyć pod przykryciem. Po odcedzeniu płukać jamę ustną lub gardło 3-4 razy dziennie w razie infekcji, stanu zapalnego czy obrzęku.

Okłady z naparu można zastosować w przypadku: otarć, oparzeń, skaleczeń, zranień, ukąszeń. Poza tym, że działają przeciwbakteryjnie, ułatwiają zagojenie ran i owrzodzeń.

Płyn do podmywań: Użyć w tym celu naparu wykonanego jak wyżej. Jest skuteczny w stanach zapalnych błony śluzowej pochwy oraz grzybicach okolic intymnych.

 W przypadku nadmiernej potliwości można kąpać się w wodzie z dodatkiem naparu oraz  pić go zamiast herbaty. Świeże liście włożone do butów hamują potliwość stóp. Należy je zmienić kilkukrotnie w ciągu dnia. Szałwia jest bardzo skuteczna w zwalczaniu tej dolegliwości, co potwierdza mój mąż. Problem w tym, że jak zaprzestanie się jej stosowania, zanika niestety dość szybko jej efekt.

Herbatka na niestrawność: 1 łyżeczkę surowca zalać gorącą wodą, zaparzyć pod przykryciem. Pić na czczo. Łagodzi wzdęcia, biegunkę, stany zapalne przewodu pokarmowego oraz nieżyty. Mechanizm działania wiąże się z obecnością goryczy, które pobudzają wydzielanie soków trawiennych oraz działaniem rozkurczowym olejku eterycznego. Podana po posiłku może likwidować takie objawy jak; katar, kaszel, obrzęk, stan zapalny. Jest pomocna w astmie, anginie i chorobach zatok. W tym ostatnim przypadku z własnego doświadczenia wiem, że bardzo skuteczne są inhalacje mocnym naparem z liści szałwii.

Zastosowanie w kuchni: Jest rośliną przyprawową. Decyduje o aromacie potraw zarówno w kuchni brytyjskiej jak i włoskiej. Można dodawać do potraw zarówno świeże jak i suszone liście szałwii. Pasują do różnych mięs: wieprzowiny, wołowiny, dziczyzny, baraniny, wędlin, kiełbas, ryb oraz warzyw: fasoli, sałaty oraz serów. Wchodzą w skład potraw narodowych Włoch takich jak wątróbki z szałwią czy saltimbocca – cielęcina. Służy jako aromat do napojów alkoholowych takich jak wermut.

Makaron z ziołami (przepis prosto z Dicomano z naszej podróży po Italii): makaron – dowolny np. spaghetti, 5 łyżek masła, 2 ząbki czosnku, 70 ml wywaru warzywnego, 70 ml białego wina, zioła: po 2 łyżki bazylii, oregano, rozmarynu, szałwii oraz pietruszki (najlepiej świeżo zerwane).

Rozgrzać masło w rondelku, dodać posiekane świeże zioła i zasmażyć je 2 minuty. Dodać wino i bulion warzywny. Ugotować makaron, przełożyć go na patelnię i wymieszać z sosem.

Kule szpinakowe: 100g świeżych liści szpinaku, 1 kostka twarogu, 1-2 ząbki czosnku, sól, pieprz, garść natki pietruszki, szczypiorku i 2 listki szałwii.

Zblanszować liście szpinaku poprzez podgotowanie umytych liści w niewielkiej ilości wody przez 5 minut. Osuszyć je na ręczniku papierowym. Dno kilku filiżanek wyściełać liśćmi. W salaterce wymieszać twaróg z rozdrobnionym czosnkiem, świeżymi ziołami i przyprawami. Małe porcje masy serowej umieścić na szpinakowych liściach i nakryć je nimi. Obciążyć filiżanki na wierzchu jakimś ciężarkiem, na przykład drugą pustą filiżanką i wstawić do lodówki na 1 godzinę. Podawać z tostami lub pitą.

Sałatka z ziemniaków: 500g ziemniaków, suszone pomidory, 5 łyżek majonezu, 5 łyżek jogurtu naturalnego, garść natki pietruszki, sól, pieprz, 4 listki szałwii.

Ziemniaki ugotować do miękkości. Przygotować sos mieszając majonez, jogurt naturalny, świeże zioła pokrojone na drobno, sól, pieprz oraz suszone pomidory podzielone na paseczki. Ziemniaki ostudzić, pokroić na mniejsze kawałki, polać je sosem i wymieszać. Wstawić w chłodne miejsce na pół godziny.

Sałatka pasuje do obiadu lub jako przystawka.

Zastosowanie w kosmetyce: Szałwia od wieków wchodzi w skład preparatów do higieny jamy ustnej takich jak pasty czy płukanki oraz kosmetyków do pielęgnacji włosów. Najbardziej znaną formą są płukanki do włosów. Wzmacniają strukturę włosa, ograniczają potliwość, łojotok oraz łupież. Należy przygotować odwar z 1 łyżki liści szałwii i 1 szklanki wody. Gotować je około 2 godzin, wystudzić i płukać włosy. Jeśli dołożymy do tego 1 łyżkę czarnej herbaty uzyskamy pogłębienie ciemnej barwy włosów.

Maseczka: 2 garście świeżych liści szałwii rozetrzeć w moździerzu na papkę. Nałożyć na twarz na 15 minut, zmyć ciepłą wodą. Maseczka ma właściwości ściągające i odkażające. Polecam dla osób cierpiących na trądzik, nadmierną potliwość czy ze skłonnością do wyprysków.

Tonik: wykonać napar jak wyżej. Zamoczyć w nim wacik kosmetyczny i przemywać twarz kilka razy dziennie. Tonik odkaża, oczyszcza oraz działa ściągająco. Wielokrotnie wykonywałam go jako licealistka, która chciała uniknąć wyprysków w okresie dojrzewania:)

Olejek szałwiowy stosuje się w aromaterapii, przemyśle perfumeryjnym oraz w produktach leczniczych.

W Grecji używana była na ukąszenia węży, w Polsce w średniowieczu – na padaczkę, przeziębienie i brudne zęby, we Włoszech – na ciężki brzuch… Szałwia miała i ma obecnie wiele zastosowań leczniczych, kulinarnych i kosmetycznych. Niewątpliwie jej łacińska nazwa salvus, co znaczy zdrowie, jest aktualna od starożytności do dziś.

Ja też bardzo lubię szałwię w kuchni, w apteczce i w łazience…