O jaworku, czyli o głogu i sercu jak dzwon…

crataegus monogyna o espino albar

Głóg jednoszyjkowy, głóg dwuszyjkowy – (Crataegus monogyna, C.oxyacantha), surowiec zielarski stanowi kwiatostan i owoc. Kwiatostany zbiera się w początkowym okresie kwitnienia, owoce bez szypułek w pełnej okazałości. Inne nazwy głogu to: jaworek, głożyna, bulimączka. W kwiatostanach dominują związki flawonoidowe (witeksyna, izowiteksyna, hiperozyd, rutozyd, kwercetyna) oraz proantocyjanidyny. Zawierają także garbniki, saponiny, antocyjany, kwasy triterpenowe (kwas ursolowy) i związki fenolowe (kwas chlorogenowy, kwas kawowy), olejek eteryczny, a także fitosterole (beta-sitosterol). Owoce bogate są w witaminę C, prowitaminę A, garbniki, gorycze, cukry oraz kwasy organiczne.  Kwiatostany  i owoce posiadają podobny skład, różnią się jednak proporcjami poszczególnych składników. Główne zastosowanie surowców wiąże się z jego wpływem na ciśnienie i pracę serca. Substancje zawarte w surowcach poprawiają krążenie obwodowe krwi i łagodnie obniżają ciśnienie. Dodatkowo wzmacniają pracę mięśnia sercowego (wpływają na kurczliwość mięśnia sercowego). Rozszerzają naczynia wieńcowe serca i poprawiają przepływ krwi. Ponadto działają moczopędnie, przez co  zapobiegają występowaniu obrzęków, a także zapobiegają złogom i kamicy moczowej.  Związki polifenolowe posiadają zdolność zmiatania wolnych rodników. Przetwory z głogu obniżają poziom cholesterolu i zapobiegają zwężeniu naczyń krwionośnych. Dodatkowe właściwości głogu to:  działanie uspokajające, przeciwlękowe.

W medycynie tradycyjnej owoce głogu służyły do hamowania biegunek. Naparem z owoców płukano gardło. Medycyna tradycyjna polecała go na zapalenie opłucnej, podagrę i krwawienia wewnętrzne.

„Krataios” –oznacza „mocny, twardy, niepokonany, władczy”. Twardość ta odnosi się do drewna, nasion ale i do kłopotów ze sforsowaniem żywopłotu z głogów.

Zastosowanie w lecznictwie:

Ekstrakty z głogu stosuje się zwykle jako środki nasercowe  w niewydolności serca w pierwszym i drugim stadium pod kontrolą lekarza, palpitacji, łagodnych zaburzeniach rytmu zatokowego serca, pomocniczo w nadciśnieniu, w przebiegu miażdżycy, w celu obniżenia ryzyka dusznicy bolesnej. Pomocniczo podaje się je w stanach  przemęczenia, w początkowym stadium niewydolności krążenia, nadmiernej nadpobudliwości, stresu psychicznego, nerwowości i utrudnionym zasypianiu.

Profilaktycznie: w zaburzeniach rytmu serca, w celu stabilizacji ciśnienia tętniczego, jako środek zmniejszający ryzyko wystąpienia niedomogów krążeniowych.

Napar z kwiatostanów: 3 łyżki suszonego surowca zalać gorącą wodą, zaparzać pod przykryciem przez 10-15 minut, następnie odcedzić. Pić dwa razy dziennie po pół szklanki.

Nalewka: 1 cz. soku ze świeżych kwiatów na 2 cz. spirytusu 90%. Pozostawić na 15 dni. Przyjmować 40 kropli na wodę 3 razy dziennie. Nalewkę można sporządzić też z owoców.

Zastosowanie w kuchni:

Z owoców głogu, które są jadalne, można wykonać przetwory (konfitury), nalewki, soki i dodać do wina.

Pestki mogą być wykorzystane jako substytut kawy. W przeszłości wysuszone, zmielone szupinki głogu stanowiły ważną namiastkę mąki w okresach wojen i zaraz na zachodzie Europy.

Znalazłam też przepis na staropolską zupę z głogu:

Dojrzałe owoce zebrane po przymrozku rozgotować z miękiszem bułki, przetrzeć przez sito, dodać wino, doprawić cukrem i cynamonem. Zagotować. Podawać z grzankami.

Inne zastosowania głogu:

 

krzewy/drzewa dekoracyjne, żywopłoty

wyrób ozdób

odwar z liści, gałązek, kory do barwienia tkanin (lnianych, wełnianych, bawełnianych) na czerwono.

 

 

Jaworek czy głóg skutecznie może zadbać o nasze serce, by biło jak dzwon…

 

 

Piśmiennictwo:

Matławska I., Farmakognozja, 2008

Czikow P., Łaptiew J., Rośliny lecznicze i bogate w witaminy, s.120-122

Król D. – Postępy Fitoterapii, 2011 – postepyfitoterapii.pl

https://www.ogrod-powsin.pl/edukacja/sciezki-edukacyjne/drzewa-i-krzewy-polski/glog-jednoszyjkowy-(crataegus-monogyna)

Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne: Farmakopea Polska X. Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2014, s. 4276

http://herbapolonica.pl/magazines-files/2677208-10.pdf

Tyszyńska-Kownacka D., Starek T., Zioła w polskim domu, s.93-95

https://www.researchgate.net/publication/230639937_Crataegus_oxyacantha-A_cardioprotective_herb