Drugi wśród przypraw po szafranie, czyli o kardamonie…

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Kardamon (malabarski) – surowiec zielarski stanowi owoc. Głównymi jego składnikami są: olejek eteryczny bogaty w związki terpenowe (limonen, terpineol), sterole roślinne, sole mineralne i błonnik. Pachnie bardzo aromatycznie i posiada korzenny, palący smak. Ceniony jest w kuchni Indii oraz Skandynawii. Jako przyprawa pobudza łaknienie, zwiększa wydzielanie soków trawiennych i wspomaga funkcjonowanie przewodu pokarmowego. Starożytni Rzymianie i Grecy dodawali do potraw, leków i kosmetyków. Uznawany był także za afrodyzjak.

Zastosowanie w lecznictwie: Kardamon pobudza czynności wydzielnicze układu trawiennego, zapobiega wzdęciom oraz działa ogólnie stymulująco na organizm. Uważany jest za remedium carminativum, co znaczy środek wiatropędny obok kopru, rumianku czy anyżu. Jest pomocny w schorzeniach takich jak: biegunka, niestrawność, wymioty, kolka i bóle głowy.

Napar: 1 łyżeczka rozdrobnionych nasion (najlepiej świeżo zmielonych)/ 1 szklanka gorącej wody. Zaparzać przez kwadrans pod przykryciem. Pić na czczo w celu pobudzenia trawienia.

Czasem dodatkowo w lecznictwie tradycyjnym Indii sięga się po niego w kaszlu, zimnie i zapaleniu oskrzeli oraz anoreksji. Wchodzi w skład płukanek na gardło i na chrypkę (można w tym celu wykorzystać napar).

Zaleca się jego spożycie w profilaktyce chorób układu sercowo-naczyniowego (badano jego działanie moczopędne, wpływ na ciśnienie krwi oraz efekt uspokajający).

W Pakistanie kardamon zaliczany jest do tradycyjnych środków regulujących poziom cukru we krwi.

Zewnętrznie –  kardamon stosuje się w niektórych schorzeniach skórnych (w medycynie tradycyjnej krajów Wschodu). Ciekawy jest fakt, że według najnowszych badań zostały potwierdzone jego właściwości przeciwgrzybicze wobec niektórych ludzkich patogenów z rodzaju Aspergillus oraz działanie przeciwbakteryjne.

Doskonale odświeża oddech, co jest wykorzystywane po dziś dzień (żucie nasion po posiłku). Uważa się też, że może ograniczać rozwój próchnicy.

Napary z dodatkiem sproszkowanych nasion znoszą zmęczenie i poprawiają nastrój:)

W moim osobistym odczuciu kawa z dodatkiem kardamonu niezwykle orzeźwia i zwiększa koncentrację…i nieco przyspiesza przemianę materii w tym zestawieniu.

Zastosowanie w kuchni: Kardamon to przede wszystkim przyprawa, którą dodaje się do kawy i herbaty. Używa się go jako dodatek do deserów, piernika, ziołowego chleba, chłodnika, grzańca, potraw mięsnych, owoców, marynat, mieszanek przyprawowych, wędlin, sosów, zup i wielu innych dań. Wchodzi w skład: garam masala oraz curry. W kuchni duńskiej przyprawia się nim klopsiki oraz ciasto. Aromatyzuje się nim alkohole.

Najstarszy spisany tradycyjny przepis (XVI w.) na piernik norymberski z dodatkiem kardamonu to: „1 Pfd. Zucker ½ Seidlein oder 1/8 erlein Honig 4 Loth Zimet 1½ Muskatrimpf 2 Loth Ingwer 1 Loth Car[d]amumlein ½ Quentlein Pfeffer 1 Diethäuflein Mehl ergibt 5 Loth schwer” – 1 funt cukru – ½ półkwaterki lub ⅛ kwarty miodu – 4 uncje/łuty cynamonu – 1½ gałki muszkatołowej – 2 uncje/łuty imbiru – 1 uncja/łut kardamonu – ½ szczypty(?) pieprzu – 1 garść mąki”.

Grzane wino z kardamonem
składniki:
– butelka czerwonego wina (ja proponuję Merlot)
– 330ml cydru jabłkowego
– 50ml brandy
– 1 pomarańcza
– 3 łyżki stołowe miodu
– 5 goździków
– 4 całe zielone nasiona kardamonu
– 1 gwiazdka anyżu
– 2 laski cynamonu
Wlać do garnka płyny i podgrzewać na bardzo małym ogniu. Dodać pokrojoną w plastry pomarańczę i pozostałe składniki. Podgrzewać minimum 30 minut do godziny od czasu do czasu mieszając. Idealny napój na zimowe wieczory.

Inne potrawy z dodatkiem kardamonu pojawią się niebawem na blogu…

Zastosowanie w kosmetyce: Olejek kardamonowy jest stosowany w produkcji perfum. Dodatkowo zawiera on naturalne substancje przeciwutleniające, przez co wchodzi w  skład niektórych kosmetyków pielęgnacyjnych.  Jest również doskonałym odświeżaczem powietrza.

Świeżo zmielony długo jeszcze pachnie dziś  w mojej kuchni…

Olejek do masażu: kilka kropel gotowego olejku z kardamonu dodać do oliwy z oliwek. Inna opcja to rozetrzeć zmielony kardamon z oliwą z oliwek i przecedzić przez gazę (oliwa nabierze charakterystycznego orientalnego zapachu). Wykonać masaż lekko go podgrzewając.

Pierwszy wśród przypraw to szafran, drugi zaś to kardamon… Którego wolicie?

Źródła:

Marian Rejewski- Rośliny przyprawowe i używki roślinne. PWRiL. Warszawa,
M Magalski – Rocznik Toruński, 2014
J Hasik – Postępy Fitoterapii – czytelniamedyczna.pl
Turk J Biol 32 (2008) 51-55
World Journal of Medical Sciences 3 (2): 81-88, 2008
Phytother. Res. 19, 633–642 (2005)
S Sultana, FA Ripa, K Hamid – Pakistan Journal of Biological …, 2010
Pak. J. Bot., 41(6): 2777-2782, 2009
Journal of Ethnopharmacology 115 (2008) 463–472
VS Korikanthimathm, D Prasath, G Rao – J. Med. Arom. Crops, 2000

Oliwa zawsze sprawiedliwa…

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Oleum Olivarum – olej tłoczony z owoców (z miąższu z pestką) oliwki europejskiej (na zimno lub odpowiednio na gorąco). W jego składzie występują: jedno- i wielonienasycone kwasy tłuszczowe  oraz witamina E. W oliwie z pierwszego tłoczenia występują również inne związki, takie jak: polifenole oraz wolne kwasy fenolowe. To ona dostarcza organizmowi niezbędnej ilości NNKT. Substancja o nazwie oleeuropeina działa przeciwmiażdżycowo i jest antyutleniaczem. Kwasy tłuszczowe zawarte w oliwie obniżają cholesterol, korzystnie wpływają na naczynia krwionośne oraz posiadają właściwości przeciwzapalne. Sterole w badaniach wykazują aktywność przeciwnowotworową. Podobnie jak oliwę w lecznictwie wykorzystuje się liście oliwki, głównie w formie ekstraktów w celu obniżenia ciśnienia krwi oraz jako środek moczopędny.

Poza walorami smakowymi i wykorzystaniem w potrawach od wielu lat oliwa z oliwek ceniona jest jako naturalny składnik diety ochronnej dla układu krwionośnego oraz składnik kosmetyków i rozpuszczalnik dla substancji.

Zastosowanie w lecznictwie: Oliwa zastosowana do użytku wewnętrznego jest przede wszystkim środkiem wspomagającym zwalczanie zaparć. Reguluje trawienie, łagodzi wzdęcia oraz stany zapalne przewodu pokarmowego. W większych dawkach działa żółciopędnie. Wspomaga leczenie schorzeń takich jak: wrzody żołądka i dwunastnicy, kamica żółciowa czy utrudnione lub rzadkie oddawanie stolca (obstrukcja).

Zmniejsza także zły cholesterol, przez co obniża ryzyko miażdżycy, udaru czy zawału serca. Działa przeciwzakrzepowo i redukuje ciśnienie krwi (wielonienasycone kwasy tłuszczowe). Poprzez obecność polifenoli ochrania komórki wątroby.

Uważa się, że wywiera istotny wpływ na obniżenie zachorowalności na choroby alergiczne (astmę).

Może być spożywana przez cukrzyków, gdyż według badań uczestniczy w regulacji poziomu cukru w surowicy krwi.

Oliwa z oliwek może być stosowana zewnętrznie do nacierania (sama lub z dodatkiem świeżego startego czosnku) na bóle stawowe, urazy. Jest też środkiem łagodzącym ukąszenia owadów.

Medycyna tradycyjna poleca także jej stosowanie jako preparatu do rozpuszczania woskowiny usznej oraz na bolące nerki (smarowanie ciepłą oliwą).

Zastosowanie w kuchni: Oliwa ma bardzo szerokie zastosowanie w kuchni zarówno jako składnik sałatek, surówek, pesto czy sosów.

Sałatka z tuńczyka inaczej: Składniki: tuńczyk w puszce (najlepiej 2), makaron, papryka świeża, czosnek, kalafior, oliwa z oliwek, sól, pieprz, cukier (ewentualnie).

Różyczki kalafiora gotować około 6 minut w wodzie z solą. Ugotować makaron. Posiekany czosnek lekko zrumienić na oliwie i wymieszać z makaronem. Dodać tuńczyka, pokrojoną drobno paprykę i kalafior, sól i pieprz. Wymieszać.

Sos cygański: cebula, ketchup/sos pomidorowy, filety śledziowe, ogórek konserwowy, oliwa, sól, pieprz, musztarda. Pokroić na drobno cebulę, ogórek i filety. Dodać do nich oliwę i ketchup/sos pomidorowy i doprawić do smaku.

„Kostki lodu” z oliwy: świeże zioła (dowolna kompozycja) umieścić w foremce do lodu na wysokość 3/4. Uzupełnić  objętość oliwą prawie do pełna. Włożyć do zamrażalnika i głęboko mrozić. Takie „kostki lodu” służą jako domowa przyprawa do dań smażonych lub pieczonych. Pozwala dłużej cieszyć się smakiem świeżych ziół nawet zimą:)

Zastosowanie w kosmetyce: Oliwa doskonale natłuszcza i uelastycznia skórę. Tworzy warstwę ochronną przed podrażnieniami. Opóźnia efekty starzenia (polifenole) oraz nadaje skórze gładkość.

Można stosować ją zewnętrznie przy takich schorzeniach jak: opryszczka, egzemy, ciemieniucha, zmiany łuszczące się. Dodaje się ją do maseczek do włosów, kremów, masek do twarzy, oliwek, szamponów na suche i zniszczone włosy i preparatów pielęgnacyjnych na paznokcie.

Maska na zniszczone końcówki włosów: wymieszać niewielką ilość oliwy z oliwek z olejem arganowym i wetrzeć w końcówki włosów.

Maseczka na spierzchnięte usta: 1 łyżeczkę miodu np. lipowego wymieszać z 1 łyżeczką oliwy. Nałożyć na usta na 15 minut. Nadmiar usunąć.

Oliwka na suche dłonie: zmieszać oliwę z oliwek z 1 łyżką oleju z wiesiołka. Dodać do nich kilka kropel płynnej witaminy E. Wymieszać. Nałożyć na dłonie i wmasować.

Najprostszy peeling to oliwa wymieszana z solą morską.

Oliwa w naszej kuchni to prawie standard. W dobrze zbilansowanej diecie nie powinno jej zabraknąć. Słuszne może kiedyś okazać się przysłowie:

Oliwa zawsze sprawiedliwa, na wierzch wypływa…

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Źródła:

Farmakopea Polska Wyd. VIII, tom III.
K. Blecha, I.Wawer, Profilaktyka zdrowotna i fitoterapia, 2011.
Lamer- Zarawska E., Kowal-Gierczak B., Niedworok J. red., Fitoterapia i leki roślinne, PZWL, Warszawa 2007, 51-55.
Postępy Fitoterapii 3/2007, s. 168-171
Postępy Fitoterapii 1/2010, s. 30-37
A. McIntyre Apteczka babuni w pospolitych dolegliwościach, 1997
Bohumir Hlava- Rośliny kosmetyczne PWRiL. Warszawa; Zioła z apteki natury

Oliwka na stany zapalne mięśni i stawów…

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Oliwka na stany zapalne stawów:

Składniki: olejek eukaliptusowy 15 kropli,

olejek miętowy 15 kropli,

olejek lawendowy 5 kropli,

oliwa z oliwek/ olej z czarnuszki (oleje roślinne)- 30ml.

Wykonanie: Wymieszać składniki w miseczce. Smarować bolące miejsce 2 razy dziennie około 5 minut. Czas trwania kuracji około 2 tygodni. Efekt jest odczuwalny po kilku dniach.

Działanie oliwki: łagodzi umiarkowany ból oraz napięcie mięśni, poprawia ukrwienie masowanego miejsca oraz wspomaga leczenie stanu zapalnego.

Na libido- owoc o pięciu smakach…, czyli cytryniec chiński…

Schisandra

Cytryniec chiński – surowiec zielarski stanowi owoc oraz nasiona, czasem używa się również kory i liści. Owoce są bogate w kwasy organiczne, witaminę C i olejek eteryczny (najwięcej w korze). W nasionach odkryto związki takie jak: pochodne schizandryny (lignany) i schizandrole oraz witaminę E. W medycynie wschodniej stosuje się go w celu wzmocnienia organizmu, na depresję oraz jako środek ochronny na wątrobę. Pomocniczo wykorzystuje się go w celu poprawy ostrości widzenia, w chorobach serca i układu oddechowego. Zawiera substancje o działaniu przeciwutleniającym. Uznawany za środek podnoszący libido.

Zastosowanie w lecznictwie: Cytryniec chiński to jedna z najstarszych roślin opisanych w pierwszej chińskiej farmakopei. Wzmacnia organizm, dodaje energii, poprawia witalność. Łagodzi objawy depresji, zmniejsza senność. Korzystnie wpływa na objawy takie jak: zawroty głowy oraz zaburzenia równowagi.

Można sporządzić z niego napar (1 łyżka owoców na 1 szklankę gorącej wody, długo parzyć, odcedzić) lub skorzystać z gotowych preparatów zawierających ekstrakt z cytryńca.

W Rosji sporządza się nalewkę z nasion lub owoców. Zaleca się spożycie 2 razy dzienne po 20-30 kropli.  Wyciągi alkoholowe działają szybciej i mocniej. (http://www.drugs.com/npp/schisandra.html)

Farmakopea chińska podaje inne postaci leku zawierające cytryniec takie jak: ekstrakt lub nalewka (do 6g surowca na dobę).

Koreańczycy leczą nim choroby związane z układem krwionośnym w okresie menopauzy.

Wchodzi w skład złożonego preparatu chińskiego o właściwościach: przeciwirusowych, przeciwnowotworowych i immunomodulujących.

Cytryniec chiński nasila skurcze macicy, przez co może przyspieszać poród (nie należy jednak stosować go w ciąży i okresie karmienia). Wykazano w badaniach także jego korzystne działanie obniżające poziom cholesterolu i cukru, antyalergiczne oraz bakteriostatyczne.

W medycynie tradycyjnej Chin uważany jest za środek pobudzający aktywność seksualną,  na nocne poty,  leczący zbyt częste oddawanie moczu, na  przewlekły kaszel i flegmę, biegunkę, brak apetytu, zaburzenia gastryczne, cukrzycę i wiele innych chorób.

Preparaty zawierające ekstrakt z owocu o pięciu smakach mogą wchodzić w interakcje z niektórymi lekami, np. midazolem, lekami immunosupresyjnymi i innymi.

Zastosowanie w kuchni: Owoce cytryńca to także składnik dżemów, kompotów czy innych domowych przetworów. Można dodawać je do napojów, kisieli, a także słodyczy. Kora i liście cytryńca są bogate w witaminę C. Przyrządza się z nich napary.

Zastosowanie w kosmetyce: Olejek eteryczny jest stosowany w przemyśle perfumeryjnym. Ze względu na obecność witamin i przeciwutleniaczy posiada właściwości przeciwstarzeniowe. Maseczki z owoców lub napary oczyszczają skórę i odświeżają ją.

Olejek eteryczny z cytryńca ma znaczenie w aromaterapii.

Cytryniec chiński bywa nazywany owocem o pięciu smakach czyli „wu-wei-zu”, gdyż jeden owoc łączy w sobie pięć różnych smaków:

1. słodki (okrywa)

2. kwaśny (miąższ)

3. gorzki (nasiona)

4. cierpki (nasiona)

5. słony (zmiana smaku podczas przechowywania).

W Japonii nazywany jest „kita-gomishi”, w Chinach  hoy tsi, wzmacnia libido nie tylko u mężczyzn…?

Źródła:

Czikow P., Łaptiew J., Rośliny lecznicze i bogate w witaminy

Postępy Fitoterapii 3/2007, s. 155-167

G Nowak – herbapolonica.pl

JL Hancke, RA Burgos, F Ahumada – Fitoterapia, 1999 – Elsevier

http://www.czytelniamedyczna.pl/2639,surowce-roslinne-o-dzialaniu-adaptogennym-oraz-ocena-zawartosci-adaptogenow-w-ek.html

J Lutomski – Postępy Fitoterapii, 2002

SW Chan – International journal of food sciences and nutrition, 2012

Postępy Fitoterapii 1-2/2005, s. 42-49

https://www.standardprocess.com/MediHerb-Document-Library/Catalog-Files/herb-drug-interaction-chart.pdf

Szczeć – powrót do korzeni… korzeni szczeci…

szczec

Szczeć (pospolita) – surowiec zielarski stanowi liść i korzeń. Główne ciała czynne to: kwasy fenolowe (kawowy, chlorogenowy i inne), saponiny, alkaloidy, kwas ursolowy i irydoidy. Suma tych związków wykazuje działanie przeciwzapalne, odkażające, przeciwreumatyczne i wzmacniające odporność (tu polisacharydy zawarte w korzeniu). Od 9 wieków stosowano ją w leczeniu schorzeń takich jak: dna moczanowa, RZS (Reumatoidalne Zapalenie Stawów), zmian zapalnych oraz leczenia dolegliwości skórnych. Dziś na nowo wróciła do łask jako zioło wspomagające także terapię boreliozy, dzięki korzystnemu wpływowi na układ immunologiczny i właściwościom bakteriobójczym.

Zastosowanie w lecznictwie: Najstarsze informacje o szczeci wskazują, że  stosowano ją niegdyś w łagodzeniu bólów reumatycznych, zmian zapalnych w obrębie stawów oraz  podczas reakcji bólowych w przebiegu dny moczanowej.

Dziś wiadomo, że zawarte w surowcu kwasy fenolowe posiadają  działanie odkażające i przeciwzapalne. W badaniach na myszach potwierdzono wszystkie te właściwości ekstraktów z korzeni szczeci.

Pozytywny efekt uzyskano także w badaniach na cytotoksyczność Dipsacus asper (możliwe w przyszłości zastosowanie w terapii nowotworów). Wykazano także działanie  ochronne na serce oraz wzmacniające na  tkankę kostną.

Stwierdzono właściwości antyutleniające związków zawartych w szczeci (pochodnych kwasu chinowego), co sugeruje, że mogą one zapobiegać rozwojowi miażdżycy.

W medycynie ludowej szczeć miała także inny użytek: „Jeżeli dziecko źle się chowało, „było liche” powszechnie stosowano kąpiele „na śmierć lub na życie” z dodatkiem rośliny zwanej szczeć”.

Zarówno w Europie, Azji jak i Afryce różne gatunki szczeci używano w leczeniu osteoporozy, pomocniczo przy złamaniach kości, fibromialgii, terapii nowotworów i chorobie Alzheimera. Na przykład Dipsacus inermis miał znaczenie w chorobach układu trawiennego. Jego liście spożywane jako warzywo miały pobudzać wydzielanie soku żołądkowego oraz łagodzić wzdęcia.

Dotarłam także do chińskiego medykamentu z dodatkiem szczeci nazywanego: Tonify Yang – środka wzmacniającego przy wyczerpaniu organizmu.

Medycyna chińska polecała wykonać odwar z podziemnych części rośliny i stosować go do wewnątrz na schorzenia układu pokarmowego oraz zewnętrznie w formie okładów na urazy i bóle bioder.

A dziś? Największą uwagę skupiła na sobie szczeć pospolita, czyli Dipsacus sylvestris. Jest korzystna w chorobach reumatycznych i… być może w boreliozie? (do szczegółów odsyłam do znakomitego źródła wiedzy: http://rozanski.li/?p=345).

Czas i nowe badania pokażą, jakie poznamy jej nowe odsłony…

ŹRÓDŁA:

Borelioza – Borreliosis – fitoterapia cz. III i trochę narzekania


Postępy Fitoterapii 4/2014, s. 232-238
E Szot-Radziszewska – Analecta: studia i materiały z dziejów …, 2007 – yadda.icm.edu.pl
T.M. Hung et al. / Journal of Ethnopharmacology 108 (2006) 188–192
SR Jensen, SE Lyse-Petersen, BJ Nielsen – Phytochemistry, 1979 – Elsevier
Y Zhang, H Kiyohara, T Matsumoto, H Yamada – Planta medica, 1997 – europepmc.org
YW Zhang, Z Xue – Yao xue xue bao= Acta pharmaceutica Sinica, 1990
YQ Zhou, ZL Yang, L Xu, P Li… – Cell biology international, 2009
YM Zhao, YP Shi – Chemistry & biodiversity, 2011
D Begum, SC Nath – Journal of herbs, spices & medicinal plants, 2000
Phytochemical informatics of traditional Chinese medicine and therapeutic relevance
MK Kaul – Indian Journal of Traditional Knowledge, 2010
CS Weckerle, R Ineichen, FK Huber, Y Yang – Journal of …, 2009

Jesienna "mikstura" na odporność i pierwsze objawy infekcji…

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Jesienna mikstura na odporność i pierwsze objawy infekcji: 

Składniki: 1 łyżka owoców dzikiej róży, 1 łyżka liści babki lancetowatej, 1 łyżeczka kwiatów dziewanny, sok z aloesu (może być gotowy), miód lipowy lub sok malinowy, sok z cytryny.

 

Wykonanie:

1. Przygotować napar z owoców dzikiej róży (oczyszczonych i rozdrobnionych, zebranych ze stanowiska naturalnego, z daleka od ruchu samochodowego), zalewając je szklanką gorącej wody i pozostawiając na 20 minut pod przykryciem.

2. Wykonać napar z liści babki i kwiatów dziewanny pozostawiając je zalane ciepłą wodą na 15 minut pod przykryciem.

3. Po ostudzeniu wszystkie napary odcedzić i połączyć.

4. Dodać sok z aloesu w ilości 1 łyżki stołowej do letniej herbatki.

5. Wycisnąć świeży sok z cytryny i dodać do naparów.

6. Dosłodzić miksturę łyżeczką miodu lipowego lub innego, jeśli nie posiadamy lub dodać sok malinowy(moja wersja jest dzisiaj z sokiem malinowym własnej produkcji).

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

 Właściwości „mikstury”:

1. Owoce dzikiej róży uzupełniają codzienną dietę w witaminę C, działają przeciwzapalnie i antyoksydacyjnie.

2. Napar z babki lancetowatej działa przeciwzapalnie przy infekcjach układu oddechowego oraz powlekająco na błonę śluzową jamy ustnej i gardła.

3. Napar z kwiatów dziewanny wspomaga leczenie podrażnień  oraz kaszlu i chrypki.

4. Sok z aloesu podnosi odporność i wzmacnia organizm.

5. Miód lipowy jest lekko napotny i wspomaga leczenie kaszlu.

6. Sok z cytryny zawiera witaminę C oraz ma odczyn kwaśny, przez co stwarza niekorzystne środowisko dla rozwoju bakterii.

7. Sok z malin działa napotnie i rozgrzewająco.

 Zaś „Mikstura” jest miła w smaku i zdrowa… w sam raz na pierwsze objawy przeziębienia…

Suplement do dyniowych inspiracji…

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Dynia świetnie sprawdziła się dziś jako mniej kaloryczny zamiennik frytek z pieca. Wystarczyło jej kawałki  oprószyć lekko solą, a następnie piec na blasze w piekarniku w temperaturze 180°C ok. 20 minut. Można także pokrojone w paski kawałki dyni lekko skropić oliwą z oliwek. W smaku słodkawe „frytki” warto skontrastować z wyrazistym smakiem.

Na załączonym obrazku polędwiczka wieprzowa w sosie chrzanowym. Najlepiej, gdy można  pozwolić sobie na zamarynowanie mięsa przez minimum 2 godziny.

Moja marynata to odrobina tymianku, rozmarynu, sporo oregano i bazylii, tradycyjnie pieprz i sól oraz ząbek czosnku do natarcia mięsa.

Polędwiczkę pokroić na kawałki o grubości ok. 3 cm i lekko oprószyć mąką. Smażyć na klarowanym maśle z każdej strony. Następnie dodać niewielką ilość gęstej śmietany i chwilę dusić pod przykryciem. Na koniec dodać łyżeczkę chrzanu, dobrze wymieszać i gotowe.
Smacznego 😉

Chlebek Baby Jagi, czyli o pospolitym taszniku…

tasznik

Tasznik pospolity – surowiec stanowi ziele zebrane w porze kwitnienia. Tasznik jest chwastem, który można spotkać niemalże wszędzie w naszym kraju. Jego właściwości lecznicze dotyczą jednak głównie medycyny tradycyjnej. W swoim składzie zawiera: garbniki, aminy, kwasy fenolowe, flawonoidy (diosminę i rutozyd), olejek eteryczny oraz aminokwasy. Zawiera znaczne ilości witaminy C. Bywa stosowany w zaburzeniach trawiennych, krwawieniach z dróg rodnych oraz w innych dolegliwościach kobiecych. Najczęściej jednak w praktyce spotyka się jego użycie zewnętrzne, głównie na trudno gojące rany, czy krwawienia z nosa.

Zastosowanie w lecznictwie: Świeży sok wyciśnięty z ziela tasznika ułatwia gojenie ran, drobnych ropni, wyprysków, czy owrzodzeń. Garbniki zawarte w zielu działają ściągająco, odkażająco i hamują drobne krwawienia. Flawonoidy z kolei przynoszą efekt przeciwzapalny.

Na częste krwotoki z nosa można wykonać z gazy tampon i nasączyć go świeżym sokiem, następnie zahamować krwawienie, jeśli nie jest zbyt obfite.

Na stany zapalne skóry i drobne zranienia można stosować okłady z naparu z tasznika.

Napar: 1 łyżeczkę rozdrobnionego ziela zalać około pół szklanki gorącej wody. Zaparzyć pod przykryciem. Po ostudzeniu przemywać nim skórę lub wykonać okład z gazy nasączonej letnim naparem na chorobowo zmienione miejsce. Napar można pić na dolegliwości menstruacyjne.

Jedną z postaci leku była niegdyś nalewka z ziela. Tak o niej pisano:

„Interesujący był sposób „wypiekania” nalewki z tasznika pospolitego (Capsella bursa -pastoris Med.) zwanego zozulnikiem – butelkę ze spirytusem i rozdrobnionym zielem wkładano w surowy bochenek chleba i wypiekano w piecu chlebowym. Po wyjęciu chleba z pieca lekarstwo było gotowe. Na wiosnę zapobiegawczo pito soki ze świeżych ziół, jedzono świeżą rutę z masłem i chlebem, lub barszcz gotowany z zielem rozchodnika pospolitego (Sedum acre L.).”

Nalewka z ziela tasznika wykonana metodą współczesną: świeżo zebrane ziele zmielić. Do 100 g miazgi dodać ½ szklanki spirytusu i wymieszać.  Pozostawić w zamkniętym naczyniu w temperaturze pokojowej na 10 dni.  Często mieszać. Pić na krwawienia miesiączkowe lub z przewodu pokarmowego.

Na ból brzucha kiedyś  przykładano  ziołowe kataplazmy lub kąpano się w wodzie  z odwarem z tasznika pospolitego. Na kaszel pito odwar z ziela tasznika.

Medycyna tybetańska zalecała jego stosowanie na wymioty, na zaburzenia pracy nerek, jako środek wzmacniający, oczyszczający, w schorzeniach układu oddechowego oraz układu nerwowego. Do dziś w niektórych krajach przetwory z tasznika służą  łagodzeniu obfitych miesiączek, czy mają za zadanie wzmacniać mięśnie macicy (prawdopodobnie poprzez obecność alkaloidów). Z tego względu nie zaleca się stosowania jej przetworów kobietom w ciąży oraz w okresie karmienia.

Tasznik wchodzi w skład mieszanek stosowanych pomocniczo w leczeniu przerostu gruczołu krokowego.

Zastosowanie w kuchni: Liście tasznika mają lekko gorzki smak. Przypominają w nim nieco rzeżuchę. W niektórych krajach np. w Iranie spożywa się je wraz z mięsem, zupą czy w sałatce. Dostarczają organizmowi niezbędnej witaminy C oraz soli mineralnych.

W niektórych kuracjach oczyszczających poleca się łączyć świeże liście tasznika z liśćmi mniszka w sałatkach z dodatkiem oliwy.

Nasiona tasznika mogą zastępować ziarnka pieprzu.

Sama jako dziecko zrywałam tasznik i smakowałam jego części, które nazywało się serduszkami. Podświadomie czułam, że ta roślina nie może być szkodliwa 🙂

Zastosowanie w kosmetyce: Tonik ściągający: wykonać napar, przemywać nim skórę.

Płukanka do gardła: wykonać napar z 1 łyżeczki koszyczków rumianku i 1 łyżeczki ziela tasznika. Po ostudzeniu do temperatury pokojowej płukać nim gardło. Płukanka działa ściągająco i przeciwzapalnie.

Kąpiel odświeżająca: wykonać napar (0,5l). Wlać do kąpieli. Czas kąpieli: 10 minut.

Tasznik, taszka, tobołek, …- mnie najbardziej rozbawiła jednak nazwa Chlebek Baby Jagi…a was?

Źródła:

1. E Pirożnikow – Medycyna Nowożytna: studia nad historią …, 2005
2. J Waniakowa – researchgate.net
3. A Grys, Z Łowicki, A Gryszczyńska, M Kania, A Parus – 2011 – depot.ceon.pl
4. J Lutomski – Postępy Fitoterapii, 2002
5. E Szot-Radziszewska – Analecta: studia i materiały z dziejów …, 2007
6. Postępy Fitoterapii 4/2012, s. 250-253
7. Journal of Ethnopharmacology 96 (2005) 145–150
8. E Miraldi, S Ferri, V Mostaghimi – Journal of Ethnopharmacology, 2001
9. Y Dogan, S Baslar, G Ay, HH Mert – Economic Botany, 2004
10. Kohlmünzer, Farmakognozja, wyd.V, 2000
11. Aleksander Ożarowski- Ziołolecznictwo. PZWL. Warszawa
12. Klasztorna apteka. Zioła ojca Kiliana.
13. Hanna Szymanderska, Z łąki na talerz, 2014.