Zwierzęcy przysmak, czyli o właściwościach lucerny…

Medicago lupulina
Lucerna nerkowata

Lucerna siewna, Medicago sativa (Al-fal-fa – co znaczy ojciec wszystkich produktów leczniczych)- surowce wykorzystywany do różnych celów to ziele, liście, kiełki i nasiona. Stanowią one źródło witamin i związków mineralnych, takich jak: związki wapnia, żelaza, potasu, magnezu i krzemu oraz witaminy C, D, E oraz z grupy B, beta-karotenu i znacznej ilości witaminy K. Zawierają także aminokwasy, kumaryny, związki flawonoidowe (izoflawony), alkaloidy, liczne kwasy tłuszczowe, chlorofil, pektyny, saponiny (korzeń). Lucerna posiada zastosowanie jako roślina pastewna, w weterynarii oraz w niektórych krajach jako roślina lecznicza o właściwościach detoksykacyjnych (chlorofil, flawonoidy), wzmacniających (witaminy, aminokwasy, związki mineralne), estrogennych (izoflawony), antyoksydacyjnych (w kosmetyce), jako środek wspomagający leczenie infekcji układu moczowego (działanie moczopędne – głównie w medycynie chińskiej) oraz jej korzystny wpływ na poziom hemoglobiny w anemii. Wykryto także, że posiada właściwości hipoglikemiczne, co może mieć w przyszłości znaczenie w leczeniu cukrzycy.

Zastosowanie w lecznictwie:  Odnotowane i badane właściwości lucerny:

– działanie moczopędne (wspomaganie leczenia stanów zapalnych układu moczowego, reumatyzmu oraz kuracje odtruwające)

– przeciwutleniające

– wzmacniające, uzupełniające składniki mineralne

– estrogenne (genisteina – łagodzenie objawów klimakterium) i ochronne przed osteoporozą (fitoestrogeny + wapń + wit. K + wit. D)

– zwiększenie laktacji i łagodzenie zaburzeń miesiączkowania

– poprawa zawartości hemoglobiny we krwi

– odkażające, pomocniczo w parodontozie

– korzystny wpływ na poziom cholesterolu

– pomocniczo przy wrzodach (środek alkalizujący – węglan magnezu) oraz problemach trawiennych, przy braku apetytu (witaminy i związki mineralne)

– aktywność przeciwgrzybicza (saponiny triterpenowe zawarte w korzeniu) – w badaniach

– przeciwcukrzycowe

– przeciw szkorbutowi

– środek tonizujący

W Kolumbii owoce lucerny używane są w celu łagodzenia kaszlu.

Ostrzeżenia podczas stosowania: może powodować kumulację witamin, wpływa na krzepliwość (osoby przyjmujące leki przeciwzakrzepowe nie powinny jej stosować), nie zalecana w ciąży i niektórych schorzeniach.

Formy podania: suplementy, sok w proszku i w formie płynnej, kiełki:) i herbatki (nasiona), mieszanki ziołowe (np. na cholesterol).

Obecnie trwają także badania nad jej właściwościami przeciwwirusowymi (wirus opryszczki)  oraz przeciwnowotworowymi.

Zastosowanie w kuchni: 

Liście można spożywać na surowo lub poddane obróbce termicznej. Kiełkujące nasiona dodaje się do sałatek lub zdobi się nimi kanapki.

Według podań zgrubiałe korzenie lucerny spożywano na Podlasiu jako pokarm.

Roślina miododajna.

Zastosowanie w kosmetyce: Lucerna to także roślina, która odnalazła swoje miejsce w kosmetyce. Stosowana zewnętrznie wspomaga regenerację skóry, błon śluzowych, wspomaga leczenie parodontozy. Zawiera znaczną ilość kwasów tłuszczowych i witamin dzięki którym odżywia skórę, antyoksydantów, przez co opóźnia efekty starzenia. Jej ekstrakt np. z korzeni stanowi składnik kremów przeciwzmarszczkowych do stosowania na dzień i na noc oraz kremów ochronnych i zapobiegających przebarwieniom.

Zwierzęta zwykle wiedzą, co jest wartościowe dla nich, a co nie… Lubią lucernę, może i my powinniśmy zacząć…?

Źródła:

Łuczaj Ł. – Etnobiologia Polska, 2011 – etnobiologia.com
K Jędrzejko, M Kozłowski… – Annales Academiae …, 2009 – yadda.icm.edu.pl
Postępy Fitoterapii 3/2015, s. 144-152
Postępy Fitoterapii 2/2010, s. 76-84

Głowniak K., Widelski J., Skalicka-Woźniak K. 2007. Lucerna – niedoceniony surowiec leczniczy. Panacea, 3, 5 – 7

Zgórka G., Głowniak K. 2008: Ocena aktywności biologicznej składników czynnych lucerny (Medicago sativa L.) na podstawie badań in vitro oraz in vivo. W: Grela E.R (red.): Lucerna w żywieniu ludzi i zwierząt. 3rd International Conference „Feed and Food Additives”, Dzierdziówka-Lublin, 29-34, 2008

Panacea Nr 3 (20), lipiec – wrzesień 2007 strony: 10-11

BERTIN E., MATUR B., RAMANI S.V. 2008. Studium porównawcze wpływu podawania koncentratu białkowo-ksantofilowego z liści lucerny oraz żelaza i kwasu foliowego dla polepszenia wyników krwi u dojrzewających dziewcząt cierpiących na anemię. W: Lucerna w żywieniu ludzi i zwierząt. Monografia. Pr. zbior. Red. E.R. Grela. Dzierdziówka–Lublin. Wydaw. SRRiL „Progress”. T. 3 s. 59–63
Global Journal of Pharmacology 8 (3): 437-443, 2014

http://www.ema.europa.eu/docs/en_GB/document_library/Maximum_Residue_Limits_-_Report/2009/11/WC500014895.pdf

Alfalfa. Review of Natural Products. factsandcomparisons4.0 [online]. 2005. Available from Wolters Kluwer Health, Inc. Accessed April 16, 2007

Lucerna w żywieniu zwierząt (konradz.webd.pl/PROGRESS/Ksiazki/ksiazka_%236.pdf)

Alfalfa – Health Benefits and Side Effects

Owoce o zapachu ananasa… czyli o rokitniku…

sea buckthorn

Rokitnik zwyczajny – surowiec zielarski stanowią owoce. Są one źródłem związków takich jak: witaminy (zawierają dużo witaminy C, witaminę E i z grupy B – B1, B2, B6 i kwas foliowy oraz K1 i D), flawonoidy, fosfolipidy, garbniki, cukry, pektyny, fenolokwasy, kwasy organiczne oraz karotenoidy. Można w nich znaleźć także związki magnezu, potasu, wapnia, żelaza i sodu. W nasionach przeważają nienasycone kwasy tłuszczowe  oraz fitosterole, w tym sitosterol o właściwościach gojących. W lecznictwie wykorzystuje się zarówno sok z rokitnika jak i olej.

Zastosowanie w lecznictwie: Sok- pobudza czynności wydzielnicze żołądka, wspomaga pracę jelit, obniża poziom cholesterolu oraz stanowi źródło witaminy C. Wzmacnia odporność i zmniejsza kruchość naczyń włosowatych. Poleca się go osobom osłabionym oraz pomocniczo w chorobie nadciśnieniowej.

Olej– może być pozyskiwany z miąższu lub z nasion. Olej z nasion zawiera głównie kwasy tłuszczowe, przez co korzystnie wpływa na układ naczyniowy, na skórę i przewód pokarmowy. Posiada działanie przeciwutleniające (polifenole i witaminy) i przeciwzapalne. Stanowi także w farmacji rozpuszczalnik w preparatach z witaminą D, dzięki czemu ułatwia jej wchłanianie. Można go pić osłonowo na żołądek.

Rokitnik to przede wszystkim roślina znana w weterynarii. Od wieków podawano owoce koniom w leczeniu robaczyc, zaś młode pędy na przyrost masy.

W Mongolii wyciągiem olejowym leczono rany i podawano na uspokojenie.

Medycyna tybetańska zalecała stosowanie rokitnika w celu łagodzenia kaszlu, na biegunkę, na lepsze krwawienie  i wiele innych dolegliwości, w tym reumatyzm i gościec.

Roślina jest bardziej znana w krajach takich jak: Rosja, Chiny, Niemcy czy Mongolia.

Zastosowanie w kuchni: Owoce rokitnika służą do wyrobu win, nalewek, przetworów takich jak: marmolady, dżemy, soki czy jogurty (wsad jogurtowy). Stanowią przyprawę do mięsa (suszone owoce) oraz naturalne konserwanty żywności (duża ilość witaminy C).

1. Owoce bez pestek można zakonserwować w cukrze zasypując je w proporcji 1:1.

2. Dźem rokitnikowy- oczyszczone owoce gotować z małą ilością wody, aż zmiękną. Dodawać małymi porcjami cukier i pektynę. Po zgęstnieniu zawekować. Składniki: 1kg owoców, 800g cukru, pektyna.

Zastosowanie w kosmetyce: Olej rokitnikowy wchodzi w skład kosmetyków pielęgnacyjnych i natłuszczających, regenerujących oraz łagodzących podrażnienia (kremy). W Rosji leczy się nim odmrożenia, oparzenia oraz odleżyny, blizny i rozstępy. Zmniejsza  ból i ułatwia gojenie.

Ze względu na bogaty skład witaminowo- mineralny sok z rokitnika pity regularnie uzupełnia ich niedobory i zapobiega wypadaniu włosów.

Pachnie jak ananas, smakuje kwaskowo- lekko cytrusowo… rokitnik…

A Niesteruk,H Lewandowska Ż Golub, R Świsłocka… – Kosmos, 2013 – infona.pl.

BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. – XLV, 2012, 3, str. 897–901.

Thomas S. C. Li and Thomas H. J. Beveridge,  A New Medicinal and Nutritional Botanical, 2007, 22 lutego 2016.

Czikow P., Łaptiew J., Rośliny lecznicze i bogate w witaminy.

Lańska Dagmara, Polne rośliny w kuchni.

Oliwa zawsze sprawiedliwa…

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Oleum Olivarum – olej tłoczony z owoców (z miąższu z pestką) oliwki europejskiej (na zimno lub odpowiednio na gorąco). W jego składzie występują: jedno- i wielonienasycone kwasy tłuszczowe  oraz witamina E. W oliwie z pierwszego tłoczenia występują również inne związki, takie jak: polifenole oraz wolne kwasy fenolowe. To ona dostarcza organizmowi niezbędnej ilości NNKT. Substancja o nazwie oleeuropeina działa przeciwmiażdżycowo i jest antyutleniaczem. Kwasy tłuszczowe zawarte w oliwie obniżają cholesterol, korzystnie wpływają na naczynia krwionośne oraz posiadają właściwości przeciwzapalne. Sterole w badaniach wykazują aktywność przeciwnowotworową. Podobnie jak oliwę w lecznictwie wykorzystuje się liście oliwki, głównie w formie ekstraktów w celu obniżenia ciśnienia krwi oraz jako środek moczopędny.

Poza walorami smakowymi i wykorzystaniem w potrawach od wielu lat oliwa z oliwek ceniona jest jako naturalny składnik diety ochronnej dla układu krwionośnego oraz składnik kosmetyków i rozpuszczalnik dla substancji.

Zastosowanie w lecznictwie: Oliwa zastosowana do użytku wewnętrznego jest przede wszystkim środkiem wspomagającym zwalczanie zaparć. Reguluje trawienie, łagodzi wzdęcia oraz stany zapalne przewodu pokarmowego. W większych dawkach działa żółciopędnie. Wspomaga leczenie schorzeń takich jak: wrzody żołądka i dwunastnicy, kamica żółciowa czy utrudnione lub rzadkie oddawanie stolca (obstrukcja).

Zmniejsza także zły cholesterol, przez co obniża ryzyko miażdżycy, udaru czy zawału serca. Działa przeciwzakrzepowo i redukuje ciśnienie krwi (wielonienasycone kwasy tłuszczowe). Poprzez obecność polifenoli ochrania komórki wątroby.

Uważa się, że wywiera istotny wpływ na obniżenie zachorowalności na choroby alergiczne (astmę).

Może być spożywana przez cukrzyków, gdyż według badań uczestniczy w regulacji poziomu cukru w surowicy krwi.

Oliwa z oliwek może być stosowana zewnętrznie do nacierania (sama lub z dodatkiem świeżego startego czosnku) na bóle stawowe, urazy. Jest też środkiem łagodzącym ukąszenia owadów.

Medycyna tradycyjna poleca także jej stosowanie jako preparatu do rozpuszczania woskowiny usznej oraz na bolące nerki (smarowanie ciepłą oliwą).

Zastosowanie w kuchni: Oliwa ma bardzo szerokie zastosowanie w kuchni zarówno jako składnik sałatek, surówek, pesto czy sosów.

Sałatka z tuńczyka inaczej: Składniki: tuńczyk w puszce (najlepiej 2), makaron, papryka świeża, czosnek, kalafior, oliwa z oliwek, sól, pieprz, cukier (ewentualnie).

Różyczki kalafiora gotować około 6 minut w wodzie z solą. Ugotować makaron. Posiekany czosnek lekko zrumienić na oliwie i wymieszać z makaronem. Dodać tuńczyka, pokrojoną drobno paprykę i kalafior, sól i pieprz. Wymieszać.

Sos cygański: cebula, ketchup/sos pomidorowy, filety śledziowe, ogórek konserwowy, oliwa, sól, pieprz, musztarda. Pokroić na drobno cebulę, ogórek i filety. Dodać do nich oliwę i ketchup/sos pomidorowy i doprawić do smaku.

„Kostki lodu” z oliwy: świeże zioła (dowolna kompozycja) umieścić w foremce do lodu na wysokość 3/4. Uzupełnić  objętość oliwą prawie do pełna. Włożyć do zamrażalnika i głęboko mrozić. Takie „kostki lodu” służą jako domowa przyprawa do dań smażonych lub pieczonych. Pozwala dłużej cieszyć się smakiem świeżych ziół nawet zimą:)

Zastosowanie w kosmetyce: Oliwa doskonale natłuszcza i uelastycznia skórę. Tworzy warstwę ochronną przed podrażnieniami. Opóźnia efekty starzenia (polifenole) oraz nadaje skórze gładkość.

Można stosować ją zewnętrznie przy takich schorzeniach jak: opryszczka, egzemy, ciemieniucha, zmiany łuszczące się. Dodaje się ją do maseczek do włosów, kremów, masek do twarzy, oliwek, szamponów na suche i zniszczone włosy i preparatów pielęgnacyjnych na paznokcie.

Maska na zniszczone końcówki włosów: wymieszać niewielką ilość oliwy z oliwek z olejem arganowym i wetrzeć w końcówki włosów.

Maseczka na spierzchnięte usta: 1 łyżeczkę miodu np. lipowego wymieszać z 1 łyżeczką oliwy. Nałożyć na usta na 15 minut. Nadmiar usunąć.

Oliwka na suche dłonie: zmieszać oliwę z oliwek z 1 łyżką oleju z wiesiołka. Dodać do nich kilka kropel płynnej witaminy E. Wymieszać. Nałożyć na dłonie i wmasować.

Najprostszy peeling to oliwa wymieszana z solą morską.

Oliwa w naszej kuchni to prawie standard. W dobrze zbilansowanej diecie nie powinno jej zabraknąć. Słuszne może kiedyś okazać się przysłowie:

Oliwa zawsze sprawiedliwa, na wierzch wypływa…

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Źródła:

Farmakopea Polska Wyd. VIII, tom III.
K. Blecha, I.Wawer, Profilaktyka zdrowotna i fitoterapia, 2011.
Lamer- Zarawska E., Kowal-Gierczak B., Niedworok J. red., Fitoterapia i leki roślinne, PZWL, Warszawa 2007, 51-55.
Postępy Fitoterapii 3/2007, s. 168-171
Postępy Fitoterapii 1/2010, s. 30-37
A. McIntyre Apteczka babuni w pospolitych dolegliwościach, 1997
Bohumir Hlava- Rośliny kosmetyczne PWRiL. Warszawa; Zioła z apteki natury