Zwierzęcy przysmak, czyli o właściwościach lucerny…

Medicago lupulina
Lucerna nerkowata

Lucerna siewna, Medicago sativa (Al-fal-fa – co znaczy ojciec wszystkich produktów leczniczych)- surowce wykorzystywany do różnych celów to ziele, liście, kiełki i nasiona. Stanowią one źródło witamin i związków mineralnych, takich jak: związki wapnia, żelaza, potasu, magnezu i krzemu oraz witaminy C, D, E oraz z grupy B, beta-karotenu i znacznej ilości witaminy K. Zawierają także aminokwasy, kumaryny, związki flawonoidowe (izoflawony), alkaloidy, liczne kwasy tłuszczowe, chlorofil, pektyny, saponiny (korzeń). Lucerna posiada zastosowanie jako roślina pastewna, w weterynarii oraz w niektórych krajach jako roślina lecznicza o właściwościach detoksykacyjnych (chlorofil, flawonoidy), wzmacniających (witaminy, aminokwasy, związki mineralne), estrogennych (izoflawony), antyoksydacyjnych (w kosmetyce), jako środek wspomagający leczenie infekcji układu moczowego (działanie moczopędne – głównie w medycynie chińskiej) oraz jej korzystny wpływ na poziom hemoglobiny w anemii. Wykryto także, że posiada właściwości hipoglikemiczne, co może mieć w przyszłości znaczenie w leczeniu cukrzycy.

Zastosowanie w lecznictwie:  Odnotowane i badane właściwości lucerny:

– działanie moczopędne (wspomaganie leczenia stanów zapalnych układu moczowego, reumatyzmu oraz kuracje odtruwające)

– przeciwutleniające

– wzmacniające, uzupełniające składniki mineralne

– estrogenne (genisteina – łagodzenie objawów klimakterium) i ochronne przed osteoporozą (fitoestrogeny + wapń + wit. K + wit. D)

– zwiększenie laktacji i łagodzenie zaburzeń miesiączkowania

– poprawa zawartości hemoglobiny we krwi

– odkażające, pomocniczo w parodontozie

– korzystny wpływ na poziom cholesterolu

– pomocniczo przy wrzodach (środek alkalizujący – węglan magnezu) oraz problemach trawiennych, przy braku apetytu (witaminy i związki mineralne)

– aktywność przeciwgrzybicza (saponiny triterpenowe zawarte w korzeniu) – w badaniach

– przeciwcukrzycowe

– przeciw szkorbutowi

– środek tonizujący

W Kolumbii owoce lucerny używane są w celu łagodzenia kaszlu.

Ostrzeżenia podczas stosowania: może powodować kumulację witamin, wpływa na krzepliwość (osoby przyjmujące leki przeciwzakrzepowe nie powinny jej stosować), nie zalecana w ciąży i niektórych schorzeniach.

Formy podania: suplementy, sok w proszku i w formie płynnej, kiełki:) i herbatki (nasiona), mieszanki ziołowe (np. na cholesterol).

Obecnie trwają także badania nad jej właściwościami przeciwwirusowymi (wirus opryszczki)  oraz przeciwnowotworowymi.

Zastosowanie w kuchni: 

Liście można spożywać na surowo lub poddane obróbce termicznej. Kiełkujące nasiona dodaje się do sałatek lub zdobi się nimi kanapki.

Według podań zgrubiałe korzenie lucerny spożywano na Podlasiu jako pokarm.

Roślina miododajna.

Zastosowanie w kosmetyce: Lucerna to także roślina, która odnalazła swoje miejsce w kosmetyce. Stosowana zewnętrznie wspomaga regenerację skóry, błon śluzowych, wspomaga leczenie parodontozy. Zawiera znaczną ilość kwasów tłuszczowych i witamin dzięki którym odżywia skórę, antyoksydantów, przez co opóźnia efekty starzenia. Jej ekstrakt np. z korzeni stanowi składnik kremów przeciwzmarszczkowych do stosowania na dzień i na noc oraz kremów ochronnych i zapobiegających przebarwieniom.

Zwierzęta zwykle wiedzą, co jest wartościowe dla nich, a co nie… Lubią lucernę, może i my powinniśmy zacząć…?

Źródła:

Łuczaj Ł. – Etnobiologia Polska, 2011 – etnobiologia.com
K Jędrzejko, M Kozłowski… – Annales Academiae …, 2009 – yadda.icm.edu.pl
Postępy Fitoterapii 3/2015, s. 144-152
Postępy Fitoterapii 2/2010, s. 76-84

Głowniak K., Widelski J., Skalicka-Woźniak K. 2007. Lucerna – niedoceniony surowiec leczniczy. Panacea, 3, 5 – 7

Zgórka G., Głowniak K. 2008: Ocena aktywności biologicznej składników czynnych lucerny (Medicago sativa L.) na podstawie badań in vitro oraz in vivo. W: Grela E.R (red.): Lucerna w żywieniu ludzi i zwierząt. 3rd International Conference „Feed and Food Additives”, Dzierdziówka-Lublin, 29-34, 2008

Panacea Nr 3 (20), lipiec – wrzesień 2007 strony: 10-11

BERTIN E., MATUR B., RAMANI S.V. 2008. Studium porównawcze wpływu podawania koncentratu białkowo-ksantofilowego z liści lucerny oraz żelaza i kwasu foliowego dla polepszenia wyników krwi u dojrzewających dziewcząt cierpiących na anemię. W: Lucerna w żywieniu ludzi i zwierząt. Monografia. Pr. zbior. Red. E.R. Grela. Dzierdziówka–Lublin. Wydaw. SRRiL „Progress”. T. 3 s. 59–63
Global Journal of Pharmacology 8 (3): 437-443, 2014

http://www.ema.europa.eu/docs/en_GB/document_library/Maximum_Residue_Limits_-_Report/2009/11/WC500014895.pdf

Alfalfa. Review of Natural Products. factsandcomparisons4.0 [online]. 2005. Available from Wolters Kluwer Health, Inc. Accessed April 16, 2007

Lucerna w żywieniu zwierząt (konradz.webd.pl/PROGRESS/Ksiazki/ksiazka_%236.pdf)

Alfalfa – Health Benefits and Side Effects

Słodkiego, miłego życia… czyli o słodkim korzeniu lukrecji…

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Lukrecja gładka – surowiec zielarski stanowi korzeń. Jest on bardzo słodki w smaku. Głównymi jego składnikami są: saponiny triterpenowe, kumaryny, flawonoidy oraz cukry, a wśród nich: sacharoza, glukoza i skrobia. Lukrecja bywa stosowana jako środek wykrztuśny, przeciwzapalny i odkażający w chorobach układu oddechowego oraz pokarmowego. W niektórych preparatach służy jako corrigens (poprawia ich smak). Znana od dawna jako składnik czarnych cukierków.

Zastosowanie w lecznictwie: Rozdrobniony korzeń lukrecji gładkiej wchodzi w skład mieszanek ziołowych o właściwościach wykrztuśnych. Łagodzi także stany zapalne dróg oddechowych, działa odkażająco na bakterie i wirusy. Pomocniczo stosuje się go w chorobie wrzodowej oraz nieżycie jelit. Żuty korzeń zapobiega zaparciom. Surowiec wspomaga oczyszczanie organizmu i działa rozkurczowo.

Nie należy jednak stosować go zbyt długo (do 1,5 miesiąca) i w dużych dawkach ze względu na fakt, że może podnosić ciśnienie tętnicze, zwiększać ryzyko powstania obrzęków i obniżenia poziomu potasu. Unikać w ciąży i okresie karmienia. W kilku innych schorzeniach należy stosować go pod kontrolą (wchodzi w interakcje z różnymi lekami). Bezpieczna dawka na dobę to 3 łyżki stołowe korzenia lukrecji.

Domowa mieszanka na mokry kaszel: 1 łyżka tymianku, 1 łyżka korzenia lukrecji, 1 łyżka kwiatów dziewanny drobnokwiatowej. Wymieszać zioła i zalać je gorącą wodą. Zaparzać około 10-12 minut pod przykryciem. Odcedzić. Wypić 2 łyżki naparu 2 razy dziennie do godziny 18. Mieszanka działa wykrztuśnie oraz łagodzi chrypkę i wspomaga oczyszczanie dróg oddechowych z zalegającej wydzieliny.

Odwar z korzenia lukrecji – niecałą łyżeczkę korzeni  zalać filiżanką zimnej wody, zagotować pod przykryciem (czas gotowania to 5-7 minut). Następnie odstawić na 15 minut, przecedzić. Na ciepło pić odwar 2 razy dziennie. Łagodzi dolegliwości związane z kaszlem, chrypką, podrażnieniem błony śluzowej gardła oraz przewodu pokarmowego.

Mel Althaeae (miód prawoślazowy) – czyli macerat wodny z korzenia prawoślazu i lukrecji (po 3 części na 40 części wody), cukier: sacharoza 40 części oraz miód 25 części. Rozdrobnione surowce zalać wodą i macerować 48h. Zlać znad osadu, dodać cukier i miód. Ogrzać i zebrać z powierzchni zbędne substancje. Przesączyć i żeby było lege artis uzupełnić do 100g. Bez środka konserwującego zużyć natychmiast na kaszel.

Lukrecja może być stosowana zewnętrznie jako środek przeciwzapalny, pomocniczo w opryszczce i zmianach skórnych.

W Ameryce innego jej gatunku używano jako środka łagodzącego bóle miesiączkowe (ma to uzasadnienie w jej składzie – zawiera izoflawony oraz fitosterole, które mogą także zmniejszać dolegliwości menopauzalne).

W Chinach nadal się nią słodzi potrawy.

Lukrecja wchodzi w skład japońskiej mieszanki o nazwie: „saiboku−to”. Badając jej działanie odkryto, że zawarta w tej roślinie substancja o nazwie glicyryzyna  zmniejszała objawy astmy zależnej od sterydów oraz przyczyniała się do obniżania dawki przyjmowanych leków.

Trwają także badania nad jej wykorzystaniem w leczeniu chorób wątroby.

Zastosowanie w kuchni: Lukrecja znana jest w kuchni od czasów starożytnych, głównie za sprawą jej słodkiego smaku (odkorowanego korzenia). Suszone kawałki korzeni zastępowały cukierki. Dziś do produkcji czarnych cukierków czy karmelków gotuje się nadal korzenie wraz z rozłogami (sok, czarna pasta). W niektórych krajach służy jako dodatek do produkcji piwa.

W Holandii na przykład wykonuje się z niej „słone” cukierki. (z dodatkiem chlorku amonu).

Zastosowanie w kosmetyce: Od pewnego czasu obserwuje się użycie wyciągów z korzenia lukrecji w preparatach kosmetycznych. Saponiny, które zawiera, obniżają napięcie powierzchniowe silnie wiążą wodę. Wyciąg wspomaga nawilżenie i ujędrnianie skóry.

Glicyryzyna wchodzi w skład preparatów do cery łojotokowej (zmniejsza wydzielanie łoju) oraz antycellulitowych (poprawia mikrokrążenie i przepływ limfy).

Wyciąg z korzenia lukrecji ma także właściwości wybielające (przebarwienia, kremy do opalania) i przeciwstarzeniowe (jako przeciwutleniacz ogranicza starzenie skóry).

Dzięki aktywności przeciwbakteryjnej i przeciwgrzybiczej schodzi w skład płukanek i past do zębów oraz kremów pielęgnacyjnych do stóp i dłoni.

Glycyrrhiza znaczy słodki korzeń… W smaku lukrecja jest słodsza od cukru jakieś 50 razy… Zatem, gdy życie nie słodzi czasem… słodka lukrecja przyda się czasem…

Źródła:
Postępy Fitoterapii 2/2012, s. 79-92
A Ratz-Łyko – kosmetyka.edu.pl
D SZUMNY, E SZYPUŁA, M SZYDŁOWSKI… – Dent. Med. …, 2007
G NOWAK, J NAWROT – Herba Polonica, 2009
SZ Rzeźnik, K Kordus i in. – Estetol Med Kosmetol, 2012 – estetologia.pl
A Gryszczyńska, B Gryszczyńska, Z Łowicki, B Opala – 2012
T Wolski, A. Najda – Postępy Fitoterapii – czytelniamedyczna.pl
http://www.food-info.net/pl/products/sweets/liquorice.htm
Matławska I., Framakognozja, 2005.