Bez kategorii – Zioła od kuchni i nie tylko…

(fotografia innego gatunku bzu z wycieczki do Powsina)

Syrop z kwiatów bzu czarnego (Sambucus nigra L.)

Składniki:

sok z 2 cytryn,
0,5 kg cukru pudru lub cukru trzcinowego jasnego),
Kwiaty czarnego bzu (najlepiej tyle, ile użyjemy wagowo wody)

Wykonanie:

Zrywamy kwiaty czarnego bzu. Usuwamy części zielone po to , aby syrop nie był gorzki.
Gotujemy 1 litr wody.
Zalewamy gorącą wodą kwiaty. Przykrywamy i odstawiamy do zaparzenia na całą noc.
Następnego dnia odcedzamy przez sito o drobnych otworkach, dobrze wyciskając.
Do odcedzonego naparu dodajemy cukier i sok z cytryny. Na małym ogniu doprowadzamy do wrzenia przez 15 minut, stale mieszając.
Gorący syrop przelewamy w całości do szklanej, wyparzonej butelki i dokładnie zakręcamy. Otrzymamy 1 l soku. Przechowujemy w lodówce.

Znaczenie lecznicze:

Kwiat bzu wykazuje działanie przeciwzapalne i moczopędne oraz napotnie i przeciwgorączkowo. Wzmaga wydzielanie śluzu w oskrzelach oraz ułatwia usuwanie zalegającej wydzieliny.

Znaczenie kulinarne:

Syrop można wykorzystać do sporządzania koktajli. Można polać nim sałatkę owocową, tartę lub podawać z zimną wodą.

Żyworódka- roślina wieloletnia, której nazwa wywodzi się ze specyficznego jej rozmnażania (kiełkujące na brzegach liści rozmnóżki opadające na ziemię i rosnące). Występuje naturalnie na terenach Azji, Ameryki Pd., a dziś również uprawiana jako roślina ozdobna.

W Polsce i na świecie dostępne są preparaty i produkty kosmetyczne oparte na dwóch gatunkach z rodzaju Kalanchoe: żyworódki pierzastej (Kalanchoe pinnata (Lam.) Person, Bryophyllum pinnatum (Lam.) Oken) oraz żyworódki daigremonta.

W liściach K. daigremontiana występują flawonoidy (poch. kemferolu i kwercetyny), kwasy organiczne (chlorogenowy, ferulowy, galusowy, kawowy, p-kumarowy, protokatechowy, syryngowy, β- i γ-rezorcylowy, jabłkowy), witamina E oraz wapń, potas, sód.

W częściach nadziemnych i korzeniu rośliny występują sterole, triterpeny (11-okso-epi-β-amyryna) a także bufadienolidy.

Znaczenie lecznicze:

K. daigremontiana posiada działanie:

– działanie przeciwdrobnoustrojowe

– przeciwwirusowe

– przeciwutleniające

– cytotoksyczne

– owadobójcze.

W medycynie ludowej wewnętrznie: w zapaleniu stawów, jako środek przeciwgorączkowy, przeciwkaszlowy i przeciwwrzodowy.

W tradycyjnej medycynie chińskiej wykorzystywana jest jako środek przeciwwymiotny i przeciwkaszlowy. Natomiast okłady ze świeżych, zmiażdżonych liści lub soku z liści stosowane są w trudno gojących się ranach.

Lekko prażone liście używane były zewnętrznie na grzybice skórne. Herbata (napary z liści) są w Nigerii lekarstwem na gorączkę. W medycynie Indii jest stosowana jako środek ściągający, przeciwbólowy, wiatropędny, a także przydatny w nudnościach i wymiotach. Podkreśla się jej przeciwalergiczne właściwości. Ekstrakt z liści stosuje się w leczeniu czerwonki. Odwary z liści w Indiach służą do pozbycia się kamicy żółciowej. Na Jawie preparat z korzeni i liści podaje się kobietom po porodzie.

Z uwagi na wąski indeks terapeutyczny oraz ryzyko powstania kardiotoksyczności, spowodowane obecnością bufadienolidów w żyworódce daigremonta wg doniesień naukowych nie zaleca się stosowania do wewnątrz preparatów sporządzonych z tego gatunku. Te same bufadienolidy stanowią ciekawą mało poznaną grupę związków- niezwykle zaciekawił mnie artykuł na temat tych związków:

Kolodziejczyk-Czepas, J., Stochmal, A. Bufadienolides of Kalanchoe species: an overview of chemical structure, biological activity and prospects for pharmacological use. Phytochem Rev 16, 1155–1171 (2017). https://doi.org/10.1007/s11101-017-9525-1

Domowe preparaty ziołowe z żyworódki:

1. Okłady z liści– zmiażdżyć 1 łyżkę liści, nałożyć papkę na chorobowo zmienione miejsce. Okłady zmieniać co 4-5 h.

Pasta z macerowanych liści stosowana jest w Indiach na bóle mięśni i stawów.

2. Krople do uszu i nosa– liście dobrze opłukać, osuszyć, zmiażdżyć i wycisnąć sok przez sterylną gazę. Stosować 1 kroplę 2 razy dziennie.

3. Maść z żyworódki– 10 dkg świeżego smalcu roztopić w rondelku. Pozostawić do ostudzenia. Zmieszać z 1 łyżką uprzednio przygotowanego soku. Maść przechowywać w lodówce.

Sok z żyworódki- zerwać liście z łodyżkami, opłukać i delikatnie osuszyć. Zmiażdżyć i wycisnąć sok. Niektórzy polecają owinąć je w bibułkę i przechowywać w lodówce ok. 1 tygodnia.

4. Nalewka spirytusowa– 4 części soku z żyworódki zmieszać z 1 częścią spirytusu 70%. Stosować zewnętrznie na wysypki skórne, blizny, po ukąszeniu owadów, na rany i stany zapalne skóry.

5. Roztwór do nacierań– wykonać jak nalewkę używając zamiast spirytusu czystego spirytus salicylowy. W bólach głowy poleca się wcieranie roztworu spirytusowego w skórę okolicy skroni za pomocą watki zwilżonej roztworem.

W medycynie tradycyjnej żyworódkę stosuje się do wewnątrz na ból gardła, chrypkę, w przebiegu przeziębienia, na stany zapalne dziąseł. Postaci: miodek z żyworódką, mikstura, sok czy nalewka.

6. Płukanka do gardła- Sok żyworódkowy zmieszany z odrobiną spirytusu i z ciepłą wodą jako płukanka. Można też żuć liść rośliny.

7. Oliwka do nacierań- do 1 części soku żyworódkowego dodać 2 części oleju sojowego, słonecznikowego lub rzepakowego. Płyn lekko ogrzać, następnie schłodzić. Smarować blizny, popękaną skórę.

Frołow i Pieresadin w zapaleniu żołądka i jelit stosowali preparat miodowo-ziołowy w postaci emulsji. Zawierał on 70 g miodu, 10 ml
10% etanolowego ekstraktu z propolisu oraz 20 ml świeżo wyciśniętego soku z liści żyworódki pierzastej.

Zastosowanie w kosmetyce:

Żyworódka stanowi źródło mikro- i makroelementów: glinu, krzemu, selenu, wapnia, żelaza, manganu, potasu i miedzi. Jest źródłem witaminy C, flawonoidów i katechin. Posiada właściwości antyoksydacyjne potwierdzone badaniami naukowymi. Wykorzystywana jest w kosmetykach przeciwzmarszczkowych i rozjaśniających przebarwienia, w tym piegi. Można stosować napary z rośliny zamiast toniku w przypadku cery z problemami.

Jakiś czas temu otrzymałam rozmnóżki żyworódki od p. Elżbiety autorki artykułów na temat żyworódki. Opowiedziała mi w liście o swoich doświadczeniach jako wieloletni emerytowany już lekarz praktyk z jej wykorzystaniem na ukąszenia, wysypkę i silne zapaleniem żylaków. Postanowiłam zasadzić u siebie w domu. Czekam, aż wyrośnie nowe domowe lekarstwo:). Zostało mi jeszcze tyle rozmnóżek…

Piśmiennictwo:

http://www.czytelniamedyczna.pl/6717,badania-nad-aktywnoscia-biologiczna-soku-z-lisci-kalanchoe-daigremontiana.html

Frołow W.M., Pieresadin N.A., Api- i fitoterapia żełudocznych zabolewanij, Pczełowodstwo, 1993, 7, s. 40–42

http://pwsz.krosno.pl/gfx/pwszkrosno/userfiles/biblioteka/11_mozliwosc_wykorzystania.pdf

Milczarek- Szałkowska H., Żyworódka pierzasta roślina na wiele chorób, Fundacja Pomocy Człowiekowi i Środowisku.

Wójcik Elżbieta, Żyworódka pierzasta (www.kuzdrowiu.pl)

https://www.researchgate.net/profile/Riaz_Uddin5/publication/262523515_Literature_review_on_pharmacological_potentials_of_Kalanchoe_pinnata_Crassulaceae/links/0a85e537e414573af8000000.pdf

https://link.springer.com/article/10.1007/s11101-017-9525-1/tables/1

Takai N, Kira N, Ishii T et al (2012) Bufalin, a traditional oriental medicine induces apoptosis in human cancer cells. Asian Pac J Cancer Prev 13:399–402