Photo by blumenbiene on Foter.com / CC BY

Jiaogulan – Gynostemma pentaphyllum – w lecznictwie wykorzystuje się ziele, liście oraz kłącze. Występuje w południowej części Chin, a także w Japonii, Korei Południowej i północnym Wietnamie. Jest to gatunek szeroko stosowany w Tradycyjnej Medycynie Chińskiej jako środek zwiększający odporność oraz przeciwzapalny. Głównymi składnikami są saponiny (ponad 100 różnych, w tym gypenozydy, gynogenina, gynosaponina i inne). Gynostemma zawiera także sterole, flawonoidy (rutynę, witeksynę), polisacharydy, witaminy, alantoinę i inne.

Xiancao (oznacza „nieśmiertelność”). Pierwsze wzmianki o tej roślinie sięgają czasów Dynastii Ming. Opisano ją wtedy jako roślinne źródło pokarmu, nie zaś jako roślinę leczniczą. Od niedawna Jaogulan wzbudził także zainteresowanie w Europie.  Znany jest ze swoich właściwości hipoglikemizujących, obniżających cholesterol oraz antyoksydacyjnych. Dane historyczne podają, że leczoną nią bóle i zawroty głowy, szumy w uszach, ogólne osłabienie, brak odporności, infekcje, upośledzoną pracę wątroby i śledziony, problemy krążeniowe. Według obecnej medycyny chińskiej stosuje się ją w kaszlu, osłabieniu, zapaleniu oskrzeli czy palpitacji serca. W Japonii natomiast wykorzystuje się ją jako środek o właściwościach przeciwzapalnych, przeciwgorączkowych, wzmacniających i moczopędnych.

Liście Gynostemma w badaniach wykazują zdolność obniżania zarówno cholesterolu jak i trójglicerydów.

Zastosowanie w lecznictwie:

1. Obniża poziom cholesterolu i trójglicerydów
2. Korzystny wpływ na układ krwionośny (obniżanie ciśnienia, zapobieganie zawałowi)
3. Obniżanie poziomu cukru
4. Podnoszenie odporności oraz działanie tonizujące
5. Znoszenie zmęczenia i hipertermii
6. Działanie ochronne na wątrobę
7. Prewencja nowotworów

Napar

5 g suszonych  liści zalać 200 ml przegotowanej wody. Parzyć 8-10 minut pod przykryciem. Liście można zalewać kilka razy. Napar ma słodkawy smak.

Jiaogulan może osłabiać działanie leków immunosupresyjnych i przeciwzakrzepowych.

Dostępne formy: liście do zaparzania, kapsułki i tabletki zawierające standaryzowany ekstrakt, formy płynne.

Zastosowanie w kuchni:

Surowiec krojony można zaparzać jako herbatkę i pić w stanach zmęczenia lub osłabienia.

Zastosowanie w kosmetyce:

Ze względu na właściwości antyoksydacyjne i przeciwzapalne surowca znalazł on zastosowanie w kremach przeciwzmarszczkowych i gojących. Spotkałam się z ekstraktami tej rośliny w całonocnej masce liftingującej, kremie pod oczy niwelującym oznaki zmęczenia i obrzęki wokół oczu, francuskich seriach kremów naturalnych o właściwościach przeciwstarzeniowych.

Piśmiennictwo:

https://link.springer.com/article/10.1007/s11101-005-3754-4

Aktan F, Henness S, Roufogalis BD & Ammit AJ (2003)Gypenosides derived fromGynostemma pentaphyllumsup-press NO synthesis in murine macrophages by inhibitingiNOS enzymatic activity and attenuating NF-jB-mediatediNOS protein expression. Nitric Oxide 8: 235–242.

Deng S, Li X, Chen B, Deng F & Zhou X (1994) Analysis ofamino acids, vitamins, and chemical elements inGy-nostemma pentaphyllum(Thunb) Makino. Hunan YikeDaxue Xuebao (Bulletin of Hunan Medical University)19(6): 487–490.

Jian Su New Medical College (1986) The Dictionary of ChineseMedicine (Zhong Yao Da Ci Dian). Shanghai Science andTechnology Press, Shanghai, China.

Purmova J & Opletal L (1995) Phytotherapeutic aspects ofdiseases of the cardiovascular system. 5. Saponins andpossibilities of their use in prevention and therapy. CeskaSlov Farm. 44(5): 246–251.

Feng YIN, Lihong HU, and Ruixiang PAN, Novel Dammarane-Type Glycosides from Gynostemma pentaphyllum, Chem. Pharm. Bull. 52(12) 1440—1444 (2004)

Hyun Sook Choi, Mi Sook Park, Seung Hwan Kim, Bang Yeon Hwang, Chong Kil Lee, Myung Koo Lee, Neuroprotective Effects of Herbal Ethanol Extracts from Gynostemma pentaphyllum in the 6-Hydroxydopamine-Lesioned Rat Model of Parkinson’s Disease, Molecules 2010, 15, 2814-2824; doi:10.3390/molecules15042814

Chen JC, Tsai CC, Chen LD, Chen HH, Wang WC.: Therapeutic effect of gypenoside on chronic liver injury and fibrosis induced by CCl4 in rats, opublikowane w Am J Chin Med. 2000;28(2):175-85

Wczoraj w Warszawie odbyła się  konferencja naukowa pod hasłem: „Chemia dla urody” zorganizowana przez Wyższą  Szkołę Inżynierii i Zdrowia. Tematyka wykładów obejmowała różne aspekty kosmetyków – od rozwoju rynku kosmetyków, trendów rozwoju branży kosmetycznej w Polsce i na świecie, poprzez zagadnienia związane z marketingiem i reklamą kosmetyków. Bardzo duży blok tematyczny stanowiły tematy związane z surowcami kosmetycznymi, w tym substancjami pochodzenia naturalnego. Niektóre z tematów wzbudziły moje zainteresowanie. Pozwolę przytoczyć sobie kilka z nich:

„Surowce kosmetyczne pochodzenia naturalnego o działaniu przeciwtrądzikowym”

„Właściwości filmotwórcze oraz testy mechaniczne włosów pokrywanych kondycjonerami zawierającymi kolagen, chitozan i kwas hialuronowy ”

„Badanie in vitro wpływu chitozanu na transport jonów sodowych na powierzchni skóry ”

„Preparaty ochronne w walce z chorobami zawodowymi skóry”

„Kwasy fenolowe jako naturalne przeciwutleniacze wykorzystywane w przemyśle kosmetycznym”.

Inne zagadnienia związane z funkcjonowaniem skóry obejmowały tematy takie jak:

„Wpływ kosmetyków na florę bakteryjną skóry”

„Substancje pochodzenia naturalnego w prewencji i ochronie przeciwsłonecznej skóry”

„Glikozaminoglikany w ujęciu chemicznym i zastosowanie w trychologii i kosmetologii”

„Konserwanty–kontrowersyjne substancje aktywne stosowane w kosmetykach”

„Nanomateriały jako alternatywa dla konserwantów”

„Innowacyjne modele badawcze substancji przeciwstarzeniowych i ich zastosowanie w przemyśle kosmetycznym”

„Nowy trend w kosmetologii -kosmetyki antysmogowe”

„Badanie właściwości antyutleniających olejów kosmetycznych ” etc.

Zioła od kuchni zaprezentowały tematykę „Polifenoli roślinnych w kosmetykach”. Przybliżyły ważniejsze grupy związków stosowanych w kremach oraz ich aktywność biologiczną szczególnie w odniesieniu do ich działania przeciwutleniającego. Warto podkreślić, że polifenole to silne, naturalne antyoksydanty, wykorzystywane jako cenne składniki kremów i innych dermokosmetyków. Oprócz właściwości przeciwutleniających wykazują także aktywność przeciwzapalną, przeciwdrobnoustrojową, przeciwalergiczną, ochronną przed szkodliwym promieniowaniem UV i zanieczyszczeniami powietrza oraz wzmacniają  ściany kapilar. Dzięki tym właściwościom związki te stanowią ważne komponenty w produkcji dermokosmetyków.

Fotorelacja na facebookowej stronie: https://www.facebook.com/Zio%C5%82a-od-kuchni-i-nie-tylko-286398794895774/?ref=bookmarks

Boswellia serrata – kadzidłowiec indyjski, nazywany też Salai, Salai guggul.

Występuje naturalnie we Wsch. Afryce, Indiach oraz Nigerii. W lecznictwie wykorzystywana jest żywica (nazwa surowca: olibanum indicum– gumożywica). Pozyskiwana jest poprzez nacięcie pnia drzewa, przechowuje się ją w bambusowym koszu. Po wycieknięciu oleju pozostaje krzepnąca żywica.

Roślina zawiera olejek eteryczny (terpeny), gumy i polisacharydy. Działanie kadzidłowca wynika z obecności kwasów bosweliowych, a w szczególności pentacyklicznych związków triterpenowych ( ok 30%) o właściwościach przeciwzapalnych. Zawiera kwas beta -bosweliowy, kwas acetylo-beta-bosweliowy, kwas 11-keto- beta -bosweliowy oraz acetylo- 11-keto- kwas beta -bosweliowy. Najsilniejszym z nich jest  kwas acetylo- keto-beta-bosweliowy. Żywica ma wygląd półprzezroczystej masy o nieregularnych kształtach. Posiada intensywny zapach, dlatego stanowi składnik kadzideł zarówno w formie proszku jak i pałeczek.

Zastosowanie w lecznictwie: Roślina ta może łagodzić bóle stawowe i kostne, bóle reumatyczne oraz stany zapalne (mechanizm działania opiera się na hamowaniu powstawania procesu zapalnego). W badaniach wykazuje także pozytywne działanie na stawy w chorobie zwyrodnieniowej.

Bardzo korzystne efekty uzyskano także w badaniach na szczurach z zaburzeniami pamięci. Po 2 tygodniowej kuracji kwasem bosweliowym nastąpiła poprawa procesu zapamiętywania. Jest to zielone światło na kolejne badania  w kierunku wykorzystania substancji roślinnej w prewencji choroby Alzheimera. Trwają także badania w kierunku wykorzystania rośliny w leczeniu astmy, prewencji nowotworów oraz jako środka przeciwzapalnego w schorzeniach nie tylko stawów, ale i układu pokarmowego.

W medycynie Wschodu żywica rośliny polecana jest do ssania jako lek na poprawę pamięci oraz podaje się ją w chorobach kości i stawów. W medycynie perskiej jest podawana kobietom ciężarnym.

W tekstach ajurwedyjskich i Unani wymienia się inne jej zastosowania: na gorączkę, biegunkę, czerwonkę, czyraki, chorobę skóry, astmę, kaszel. Przypisuje się jej działanie napotne, moczopędne, ściągające i pobudzające.

Zastosowanie w kosmetyce: Ekstrakt z Boswellia serrata wchodzi w skład kremów pielęgnacyjnych do rąk.

Mimo, że zwykło się mówić, iż coś może jak „umarłemu kadzidło” to jednak w przypadku bólów stawowych tym razem na kadzidło można liczyć…

Piśmiennictwo:

Bishnoi M, Patil CS, Kumar A et al.: Protective effects of nimesulide (COX inhibitor), AKBA (5-LOX inhibitor), and their combination in aging-associated abnormalities in mice. Methods Find Exp Clin Pharmacol 2005; 27: 465–470

Knaus U, Wagner H.,  Effects of boswellic acid ofBoswellia serrata and other triterpenic acids on the com-plement system. Phytomedicine 1996, 3: 77–81

Orłowska-Majdak M., Neuroprotective properties of compounds of vegetable origin: pentacyclic triterpenes, PSYCHIATR. PSYCHOL. KLIN. 2014, 14 (4), p. 284–289

Bacler -Żbikowska B., Drobnik J., ANNALES ACADEMIAE MEDICAE SILESIENSIS, A botanical commentary to the medicinal plants and herbal stock mentioned in the 8th Pharmacopoeia of Poland

Poeckel D., Werz O.: Boswellic acids: biologi-cal actions and molecular targets. Curr Med Chem , 2006, 13, 3359-3369

Basch E, Boon H, Davies-Heerema T, et al. Boswellia: an evidence-basedsystematic review by the natural standard research collaboration. J Herb Pharmacother 2004; 4 (3): 63-83

Abdel -Tawab M, Werz O., Schubert -Zsilavecz M., Boswellia serrata, An Overall Assessment ofIn Vitro, Preclinical, Pharmacokinetic and Clinical Data, Clin Pharmacokinet 2011; 50 (6): 349-369

Kimmatkar N., Thawani V., Hingorani L., Khiyani R., Efficacy and tolerability of Boswellia serrataextract intreatment of osteoarthritis of knee –A randomized double blind placebo controlled trial, Phytomedicine 2003,  10: 3–7

Dhiman AK. Delhi: Daya Publishing House; 2006. Ayurvedic Drug Plants; pp. 326–7

Lemenih M, Teketay D. Frankincense and myrrh resources of Ethiopia: II.Medicinal and industrial uses. Ethiop J Sci. 2003;26:161–72

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3309643/

Początek wiosny to okres, w którym  reagujemy na zmiany w otaczającym świecie, takie jak:  dostęp do światła podczas zmiennej pogody,  na temperaturę otoczenia. To, co towarzyszy zimie: ogrzewanie centralne, uboga dieta, skoki ciśnienia atmosferycznego, zwiększona podatność na infekcje, odbijają się echem na naszym stanie ducha i ciała.

Początkowo w oczekiwaniu na wiosnę odczuwamy objawy takie jak: zmęczenie, osłabienie mięśniowe, zmęczenie psychiczne, senność, drażliwość, bóle głowy,  czy wypadanie włosów.

Jak zatem przygotować nasz organizm na przyjście upragnionej wiosny?

1. Dieta: Warto w tym okresie wzbogacić nasze codzienne posiłki w odżywcze składniki oraz  świeżo przygotowane soki owocowe. W uzupełnieniu niezbędnych związków mineralnych pomogą nam mineralizujące ekstrakty z pokrzywy i ze skrzypu polnego. Na wiosnę często pacjenci skarżą się na osłabione cebulki włosowe. Zarówno skrzyp, jak i pokrzywa uzupełnią niezbędną ilość związków mineralnych oraz witamin. Skuteczne w tym czasie jest uzupełnianie poziomu witaminy C, kwasów omega – 3, soli organicznych magnezu oraz witaminy D3, aż do nadejścia wiosny.
2. Zadbać o włosy i paznokcie: uzupełnić niedobór biotyny.
   Biotyna (witamina H, B7) to witamina, która wywiera wpływ na odpowiednie funkcjonowanie skóry i włosów. Jej brak wiąże się z objawami takimi jak: senność, depresja czy bóle mięśniowe. Niedobory tej witaminy mogą być uzupełnione poprzez zwiększone spożycie niektórych pokarmów (orzechów włoskich, migdałów, żółtek jaj czy marchwi) lub poprzez uzupełnienie jej poziomu gotowymi preparatami witaminowymi.
3. Pozbyć się zbędnych kilogramów, które są wynikiem małej ilości ruchu, diety wysokotłuszczowej i obfitej w węglowodany, zbyt dużych wieczornych posiłków, zbyt małej ilości w diecie warzyw i owoców. Należy zadbać o aktywność fizyczną, zwiększyć ilość czasu spędzonego na świeżym powietrzu  (spacery, bieganie, siłownia na dworze). Wysiłek wspomaga spalanie tkanki tłuszczowej i dodaje energii.
   Dobrze jest wprowadzić większą ilość błonnika do diety, które źródłem są niektóre rośliny, w tym młody jęczmień. Młody jęczmień (Hordeum vulgare L., Jęczmień zwyczajny) – surowcem zielarskim są młode łodyżki jęczmienia. Zawierająone aminokwasy, enzymy, chlorofil, kwasy tłuszczowe oraz związki mineralne (magnezu, potasu, żelaza, cynku oraz wapnia) Stanowią źródło witamin (kwasu foliowego, witaminy K, C, B, biotyny oraz prowitaminy A). Posiadają dużą ilość błonnika, dlatego stosuje się je w kuracjach oczyszczających i odchudzaniu. Błonnik przyczynia się  do poprawy pracę jelit, ułatwia wypróżnianie oraz zmniejsza apetyt. Obniża poziom cukru oraz cholesterolu.
4. Wzmocnić odporność i nie dać się infekcjom. Pić czystek…Czystek (Cistus incanus L.) – surowiec zielarski stanowią liście i ziele. Zawierają w swoim składzie związki fenolowe (głównie: kwas elagowy i galusowy), garbniki, olejek eteryczny, żywice oraz flawonoidy. Czystek stanowi źródło polifenoli, które są naturalnymi przeciwutleniaczami. Ma działanie przeciwwirusowe i przeciwbakteryjne. Poleca się go w trakcie infekcji górnych dróg oddechowych, przeziębienia, grypy. Łagodzi on objawy stanu zapalnego. 

   Piśmiennictwo:

   http://www.kul.pl/files/496/publikacje_bb/pdf.3.pdf (dostęp 17.03.18)

   Gloth F. M., Alam W., Hollis B., Vitamin D vs Broad Spectrum Phototherapy in the Treatment of Seasonal Afective Disorder, JOURNAL OF NUTRITION HEALTH AND AGING, Volume 3, Number 1, 1999, s. 5-7(3)

    

    

   Asgarpanah J., Roohi E., Phytochemistry and pharmacological properties of Equisetum arvense L., Journal of Medicinal Plants Research Vol. 6(21), s. 3689-3693

   Sandhu N.S., Kaur S., Chopra D., Equisetum arvense: Pharmacology and Phytochemistry-A review., Asian J. Pharmaceut. Clin. Res., (2010), 3(3),  s. 146-150

   Matławska I., Farmakognozja, Poznań 2005, s. 74-75

   Gryszczyńska A., Witaminy z grupy B – naturalne źródła, rola w organizmie, skutki awitaminozy, Postępy Fitoterapii 4/2009, s. 229-238

   Marcinowska-Suchowierska E., Walicka M., Tałałaj M., Horst-Sikorska W., Ignaszak-Szczepaniak M., Sewerynek E., Suplementacja witaminy D u ludzi dorosłych – wytyczne, Postępy Nauk Medycznych 2/2010, s. 160-166

   Buczkowski K. et al., Wytyczne dla lekarzy rodzinnych dotyczące suplementacji witaminy D, Forum Medycyny Rodzinnej 2013, 7, nr 2, s. 55–58

   http://rozanski.li/3389/rozmyslania-nad-czystkiem-cistus/ (dostęp 17.03.18)

   Adamska-Szewczyk A., Rośliny lecznicze w trosce o odporność, Biuletyn OIA Lublin, 1-2, 2015, s. 21-25

   Kawka K., Lemieszek M.K., Prozdrowotne właściwości młodego jęczmienia., Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2017, Tom 23, Nr 1, 7–12

   Ozyurt V.H., Ötles S., Effect of food processing on the physicochemical properties of dietary fibre., Acta Sci Pol Technol Aliment. 2016; 15(3),  s. 233–245

Jaśmin lekarski – to jeden z ponad 200 gatunków jaśminu. Pochodzi  z Azji (Chiny, Indie). Spotkać go można także w Europie. Kwiat uznany za symbol narodowy Pakistanu. Był to także ulubiony krzew władców mongolskich.

Posiada białe kwiaty, które stanowią źródło intensywnie pachnącego olejku eterycznego. Olejek wykorzystywany jest w perfumerii jako substancja zapachowa. W jego składzie występują substancje z grupy: alkoholi, fenoli, estrów, laktonów, jasmonoidów (jasmon, jasmonian metylu), terpenoidów, związków azotowych. Głównie wymieniany jest octan benzylu, linalol, alkohol benzylowy, nerol, eugenol, geraniol oraz inne składniki. Obecne są kwasy tłuszczowe, ich estry metylowe, woski i fitosterole. Olejek jaśminowy znany jest od Starożytności i uznawany jako środek „uwodzicielski” (podobno wykorzystała go Kleopatra). Zbierany o zmierzchu ma najsilniejszy zapach. Liście i kora zawierają dodatkowo kwas salicylowy.

Avicenna przypisywał mu właściwości przeciwbólowe (na ból ucha, oka, macicy), przeciwzapalne (na nieżyty żołądka, jelit oraz bolesne owrzodzenia okolicy odbytu).

W Chinach gatunek Jaśmin wielkolistny wchodzi w skład herbat jaśminowych (bardzo lubię ją pić). Uważa się, że wykazuje działanie uspokajające i wzmacniające.

Zastosowanie w lecznictwie: Kwiat i liście jaśminu używane są w Pakistanie w medycynie tradycyjnej w leczeniu: kaszlu, gorączki, jako rośliny oczyszczającej organizm oraz mlekopędnej. Jaśmin włoski (Jasminum humile Linn.) zwalcza liszajec, tonizuje i działa ściągająco na skórę (kwiaty, korzeń). W Indiach używany jest jego kwiat w chorobach serca, cukrzycy, próchnicy, chorobach skóry, oczu, zębów, różnego typu owrzodzeniach.

W badaniach wykazuje aktywność przeciwdrobnoustrojową. Uznawany jest także za środek zwalczający ból (zawiera eugenol), afrodyzjak oraz antydepresant.

Zapach jaśminu wskazany jest w stanach stresowych oraz w depresji (aromaterapia).

Liście i korę stosuje się na odciski oraz jako środek przeciwbólowy.

Zastosowanie w kuchni: Kwiat jaśminu może być spożywany jako dodatek do ciast, konfitur, w formie nalewki czy herbatki. Można dodawać go do deserów, zrobić lody jaśminowe lub ciasteczka.

Zastosowanie w kosmetyce: Olejek jaśminowy wchodzi w skład perfum, np. No. 5 ‘Chanel’, Joy ‘Patou’, Arpège ‘Lanvin’ czy Fleur de fleur ‘Ricci’. W  kompozycji ‘Guerlaina’ L’Heure bleue z roku 1912 występuje jako składowa.

Olejek można stosować jako dodatek do relaksujących kąpieli oraz w pielęgnacji włosów.

„Patrz, już opada jaśmin, który w ręku niosę
lecz w twych ustach płatki jaśminu
oparte na liściu z karminu
zwyciężą jeszcze wiele wiosen…” Tak pisała nasza poetka Maria Pawlikowska – Jasnorzewska o jaśminie.

Jaśmin wzrusza swoim wyglądem, porusza swoim zapachem i zaciekawia swoimi wciąż mało poznanymi właściwościami…

Piśmiennictwo:

http://www.czytelniamedyczna.pl/4275,konkret-i-absolut-jaminowy.html

Fabienne Paria: Wielka księga perfum. Krystyna J. Dąbrowska (tłum.). Warszawa: Wydawnictwo książkowe „Twój Styl”, 1998.

Kurek A, Zaprutko L. Substancje o zapachu jaśminu. Pol J Cosmetol 2004

Had F i wsp., Journal of Medicinal Plants Research Vol. 5(1), pp. 39-48, 4 January, 2011

Kumar GS, Jayaveera KN, Ashok Kumar CK, Sanjay UP, Vrusabendra Swamy BM, Kishore Kumar DV (2007) Antimicrobial effects of Indian medicinal plants against acne-inducing bacteria. Trop J Pharm Res 6:717–723

Iqbal M, Ghosh AKM, Saluja AK (2006) Antifertility activity of floral buds of Jasminum officinale var. grandiflorum in rats. Phytotherapy Res 7:5–8

S Bhattacharya, S Bhattacharyya – Protocols for In Vitro Propagation of …, 2010 – Springer