Miesiąc: Marzec 2019

Początek wiosny to okres, w którym  reagujemy na zmiany w otaczającym świecie, takie jak:  dostęp do światła podczas zmiennej pogody,  na temperaturę otoczenia. To, co towarzyszy zimie: ogrzewanie centralne, uboga dieta, skoki ciśnienia atmosferycznego, zwiększona podatność na infekcje, odbijają się echem na naszym stanie ducha i ciała.

Początkowo w oczekiwaniu na wiosnę odczuwamy objawy takie jak: zmęczenie, osłabienie mięśniowe, zmęczenie psychiczne, senność, drażliwość, bóle głowy,  czy wypadanie włosów.

Jak zatem przygotować nasz organizm na przyjście upragnionej wiosny?

1. Dieta: Warto w tym okresie wzbogacić nasze codzienne posiłki w odżywcze składniki oraz  świeżo przygotowane soki owocowe. W uzupełnieniu niezbędnych związków mineralnych pomogą nam mineralizujące ekstrakty z pokrzywy i ze skrzypu polnego. Na wiosnę często pacjenci skarżą się na osłabione cebulki włosowe. Zarówno skrzyp, jak i pokrzywa uzupełnią niezbędną ilość związków mineralnych oraz witamin. Skuteczne w tym czasie jest uzupełnianie poziomu witaminy C, kwasów omega – 3, soli organicznych magnezu oraz witaminy D3, aż do nadejścia wiosny.
2. Zadbać o włosy i paznokcie: uzupełnić niedobór biotyny.
   Biotyna (witamina H, B7) to witamina, która wywiera wpływ na odpowiednie funkcjonowanie skóry i włosów. Jej brak wiąże się z objawami takimi jak: senność, depresja czy bóle mięśniowe. Niedobory tej witaminy mogą być uzupełnione poprzez zwiększone spożycie niektórych pokarmów (orzechów włoskich, migdałów, żółtek jaj czy marchwi) lub poprzez uzupełnienie jej poziomu gotowymi preparatami witaminowymi.
3. Pozbyć się zbędnych kilogramów, które są wynikiem małej ilości ruchu, diety wysokotłuszczowej i obfitej w węglowodany, zbyt dużych wieczornych posiłków, zbyt małej ilości w diecie warzyw i owoców. Należy zadbać o aktywność fizyczną, zwiększyć ilość czasu spędzonego na świeżym powietrzu  (spacery, bieganie, siłownia na dworze). Wysiłek wspomaga spalanie tkanki tłuszczowej i dodaje energii.
   Dobrze jest wprowadzić większą ilość błonnika do diety, które źródłem są niektóre rośliny, w tym młody jęczmień. Młody jęczmień (Hordeum vulgare L., Jęczmień zwyczajny) – surowcem zielarskim są młode łodyżki jęczmienia. Zawierająone aminokwasy, enzymy, chlorofil, kwasy tłuszczowe oraz związki mineralne (magnezu, potasu, żelaza, cynku oraz wapnia) Stanowią źródło witamin (kwasu foliowego, witaminy K, C, B, biotyny oraz prowitaminy A). Posiadają dużą ilość błonnika, dlatego stosuje się je w kuracjach oczyszczających i odchudzaniu. Błonnik przyczynia się  do poprawy pracę jelit, ułatwia wypróżnianie oraz zmniejsza apetyt. Obniża poziom cukru oraz cholesterolu.
4. Wzmocnić odporność i nie dać się infekcjom. Pić czystek…Czystek (Cistus incanus L.) – surowiec zielarski stanowią liście i ziele. Zawierają w swoim składzie związki fenolowe (głównie: kwas elagowy i galusowy), garbniki, olejek eteryczny, żywice oraz flawonoidy. Czystek stanowi źródło polifenoli, które są naturalnymi przeciwutleniaczami. Ma działanie przeciwwirusowe i przeciwbakteryjne. Poleca się go w trakcie infekcji górnych dróg oddechowych, przeziębienia, grypy. Łagodzi on objawy stanu zapalnego. 

   Piśmiennictwo:

   http://www.kul.pl/files/496/publikacje_bb/pdf.3.pdf (dostęp 17.03.18)

   Gloth F. M., Alam W., Hollis B., Vitamin D vs Broad Spectrum Phototherapy in the Treatment of Seasonal Afective Disorder, JOURNAL OF NUTRITION HEALTH AND AGING, Volume 3, Number 1, 1999, s. 5-7(3)

    

    

   Asgarpanah J., Roohi E., Phytochemistry and pharmacological properties of Equisetum arvense L., Journal of Medicinal Plants Research Vol. 6(21), s. 3689-3693

   Sandhu N.S., Kaur S., Chopra D., Equisetum arvense: Pharmacology and Phytochemistry-A review., Asian J. Pharmaceut. Clin. Res., (2010), 3(3),  s. 146-150

   Matławska I., Farmakognozja, Poznań 2005, s. 74-75

   Gryszczyńska A., Witaminy z grupy B – naturalne źródła, rola w organizmie, skutki awitaminozy, Postępy Fitoterapii 4/2009, s. 229-238

   Marcinowska-Suchowierska E., Walicka M., Tałałaj M., Horst-Sikorska W., Ignaszak-Szczepaniak M., Sewerynek E., Suplementacja witaminy D u ludzi dorosłych – wytyczne, Postępy Nauk Medycznych 2/2010, s. 160-166

   Buczkowski K. et al., Wytyczne dla lekarzy rodzinnych dotyczące suplementacji witaminy D, Forum Medycyny Rodzinnej 2013, 7, nr 2, s. 55–58

   http://rozanski.li/3389/rozmyslania-nad-czystkiem-cistus/ (dostęp 17.03.18)

   Adamska-Szewczyk A., Rośliny lecznicze w trosce o odporność, Biuletyn OIA Lublin, 1-2, 2015, s. 21-25

   Kawka K., Lemieszek M.K., Prozdrowotne właściwości młodego jęczmienia., Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2017, Tom 23, Nr 1, 7–12

   Ozyurt V.H., Ötles S., Effect of food processing on the physicochemical properties of dietary fibre., Acta Sci Pol Technol Aliment. 2016; 15(3),  s. 233–245

Jaśmin lekarski – to jeden z ponad 200 gatunków jaśminu. Pochodzi  z Azji (Chiny, Indie). Spotkać go można także w Europie. Kwiat uznany za symbol narodowy Pakistanu. Był to także ulubiony krzew władców mongolskich.

Posiada białe kwiaty, które stanowią źródło intensywnie pachnącego olejku eterycznego. Olejek wykorzystywany jest w perfumerii jako substancja zapachowa. W jego składzie występują substancje z grupy: alkoholi, fenoli, estrów, laktonów, jasmonoidów (jasmon, jasmonian metylu), terpenoidów, związków azotowych. Głównie wymieniany jest octan benzylu, linalol, alkohol benzylowy, nerol, eugenol, geraniol oraz inne składniki. Obecne są kwasy tłuszczowe, ich estry metylowe, woski i fitosterole. Olejek jaśminowy znany jest od Starożytności i uznawany jako środek „uwodzicielski” (podobno wykorzystała go Kleopatra). Zbierany o zmierzchu ma najsilniejszy zapach. Liście i kora zawierają dodatkowo kwas salicylowy.

Avicenna przypisywał mu właściwości przeciwbólowe (na ból ucha, oka, macicy), przeciwzapalne (na nieżyty żołądka, jelit oraz bolesne owrzodzenia okolicy odbytu).

W Chinach gatunek Jaśmin wielkolistny wchodzi w skład herbat jaśminowych (bardzo lubię ją pić). Uważa się, że wykazuje działanie uspokajające i wzmacniające.

Zastosowanie w lecznictwie: Kwiat i liście jaśminu używane są w Pakistanie w medycynie tradycyjnej w leczeniu: kaszlu, gorączki, jako rośliny oczyszczającej organizm oraz mlekopędnej. Jaśmin włoski (Jasminum humile Linn.) zwalcza liszajec, tonizuje i działa ściągająco na skórę (kwiaty, korzeń). W Indiach używany jest jego kwiat w chorobach serca, cukrzycy, próchnicy, chorobach skóry, oczu, zębów, różnego typu owrzodzeniach.

W badaniach wykazuje aktywność przeciwdrobnoustrojową. Uznawany jest także za środek zwalczający ból (zawiera eugenol), afrodyzjak oraz antydepresant.

Zapach jaśminu wskazany jest w stanach stresowych oraz w depresji (aromaterapia).

Liście i korę stosuje się na odciski oraz jako środek przeciwbólowy.

Zastosowanie w kuchni: Kwiat jaśminu może być spożywany jako dodatek do ciast, konfitur, w formie nalewki czy herbatki. Można dodawać go do deserów, zrobić lody jaśminowe lub ciasteczka.

Zastosowanie w kosmetyce: Olejek jaśminowy wchodzi w skład perfum, np. No. 5 ‘Chanel’, Joy ‘Patou’, Arpège ‘Lanvin’ czy Fleur de fleur ‘Ricci’. W  kompozycji ‘Guerlaina’ L’Heure bleue z roku 1912 występuje jako składowa.

Olejek można stosować jako dodatek do relaksujących kąpieli oraz w pielęgnacji włosów.

„Patrz, już opada jaśmin, który w ręku niosę
lecz w twych ustach płatki jaśminu
oparte na liściu z karminu
zwyciężą jeszcze wiele wiosen…” Tak pisała nasza poetka Maria Pawlikowska – Jasnorzewska o jaśminie.

Jaśmin wzrusza swoim wyglądem, porusza swoim zapachem i zaciekawia swoimi wciąż mało poznanymi właściwościami…

Piśmiennictwo:

http://www.czytelniamedyczna.pl/4275,konkret-i-absolut-jaminowy.html

Fabienne Paria: Wielka księga perfum. Krystyna J. Dąbrowska (tłum.). Warszawa: Wydawnictwo książkowe „Twój Styl”, 1998.

Kurek A, Zaprutko L. Substancje o zapachu jaśminu. Pol J Cosmetol 2004

Had F i wsp., Journal of Medicinal Plants Research Vol. 5(1), pp. 39-48, 4 January, 2011

Kumar GS, Jayaveera KN, Ashok Kumar CK, Sanjay UP, Vrusabendra Swamy BM, Kishore Kumar DV (2007) Antimicrobial effects of Indian medicinal plants against acne-inducing bacteria. Trop J Pharm Res 6:717–723

Iqbal M, Ghosh AKM, Saluja AK (2006) Antifertility activity of floral buds of Jasminum officinale var. grandiflorum in rats. Phytotherapy Res 7:5–8

S Bhattacharya, S Bhattacharyya – Protocols for In Vitro Propagation of …, 2010 – Springer

„Pączki” zwykle kojarzą nam się z Tłustym Czwartkiem:). Przypominamy sobie o  istnieniu pąków kwiatowych, kiedy poszukujemy oznak wiosny patrząc na otaczający nas świat roślin.  Coraz częściej to te części roślin stanowią ciekawy przedmiot badawczy, źródło poszukiwań nowych substancji aktywnych i surowców leczniczych.

Niewiele osób zapewne słyszało także o nowym nurcie w leczeniu ziołami jakim jest fitoembrioterapia. Stanowi ona obecnie część fitoterapii opartą na wykorzystaniu tkanek embrionalnych roślin. Bardzo zbliżoną do niej  jest gemmoterapia, która wykorzystuje pąki roślinne.

Pąk roślinny to zawiązek pędu i jego organów (liści, kwiatów). Zawiera w swoim składzie komórki tkanki twórczej (można je nazwać komórkami macierzystymi), które dają początek innym organom roślinnym. Niektórzy uważają, że stanowią „totum” rośliny i mogą wykazywać silniejszy efekt terapeutyczny niż poszczególne organy. Pąki zbiera się w różnych fazach rozwoju: zamknięte, lekko otwarte, otwarte lub całkowicie rozwarte. Pączki poddaje się procesowi: suszenia, ekstrakcji. Można je również zamrażać. Proces ekstrakcji przeprowadza się alkoholem etylowym. Bardzo popularne są także maceraty. Z dostępnych gotowych form mogą to być maceraty glicerynowe.

Przykłady pąków kwiatowych, które stosowane są w fitoterapii:

Gemmae Betulae – pączki brzozy:

Są one bogate w olejek eteryczny (do 7%), gęstą żywicę oraz flawonoidy. Wykazują działanie moczopędne.

Gemmae Pini – pączki sosny:

Zawierają olejek eteryczny (pinen, estry borneolu, kamfen, limonen). Stosuje się je w nieżytach górnych dróg oddechowych, jako środek wykrztuśny i odkażający, zewnętrznie – w nerwobólach, bólach mięśniowych, gdyż zawarty w nich olejek działa rozgrzewająco.

Gemmae Populi – pączki topoli:

Bogate są w olejek eteryczny (seskwiterpeny, cyneol, kariofilen) oraz flawonoidy (apigenina, chryzyna, pinocembryna, kwercetyna, kemferol i inne). Zawierają glukozydy fenolowe (salicyna, populina). Wykazują działanie przeciwbakteryjne, przeciwzapalne, ułatwiają gojenie ran. Znajdziemy je w mieszankach na hemoroidy oraz na reumatyzm.

Ostatnio również coraz więcej mówi się też o pąkach Magnolia L. z uwagi na tradycję stosowania ich w Tradycyjnej Medycynie Chińskiej. Są one bogate w magnolol i honokiol, związki lignanowe, które wykazują wpływ na OUN oraz działanie przeciwzapalne.

Piśmiennictwo:

Kolmunzer S., Farmakognozja, PZWL

Matławska I., Farmakognozja, 2005, s.81

Rośliny i zdrowie, nr 05/2016

Gemmoterapia – prezentacja wykorzystana na wykładach 18 kwietnia 2015 r.