Pieprz i… wanilia…, czyli o skarbie Azteków…

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Wanilia płaskolistna – surowiec zielarski stanowi torebka, którą poddaje się procesowi suszenia i fermentacji, otrzymując tzw. laski wanilii. Podstawowymi substancjami zawartymi w owocach wanilii są: olejek eteryczny (w nim wanilina), garbniki (taniny), polifenole, śluzy i żywice. Inne gatunki wanilii mogą zawierać alkohol anyżowy i jego pochodne lub estry cynamonowe. Wanilia to przede wszystkim roślina przyprawowa i kulinarna. W lecznictwie stosowano jej alkoholowe przetwory na zaburzenia trawienia, na gorączkę, stres, czy nerwowość. Uznawana jest za środek wzmacniający, pobudzający i afrodyzjak.

Zastosowanie w lecznictwie: Główne działanie terapeutyczne to przede wszystkim poprawa trawienia poprzez zwiększenie wydzielania soków trawiennych. Uważa się także, że wzmacnia organizm, relaksuje i poprawia samopoczucie, wpływając korzystnie na psychikę.

Odrobina prawdy w tym musi być, bo prawie każdy czuje się znakomicie po zjedzeniu gałki lodów waniliowych lub wypiciu kawy z ich dodatkiem:).

Przepis na nalewkę waniliową wg dr Różańskiego:

„Tinctura Vanillae: 1 część rozdrobnionej laseczki waniliowej zalać 1 częścią alkoholu 40-50%, macerować 7-14 dni, przefiltrować. Dodać miód 1:1, wymieszać.  Zażywać 1-2 razy dziennie po 1 łyżeczce dla poprawy samopoczucia i trawienia.”

Aromat waniliowy wykorzystywany jest także jako corrigens (substancja poprawiająca smak leków).

Wykazano w badaniach aktywność przeciwbakteryjną i przeciwutleniającą ekstraktów wanilii.

W przeszłości wanilia uchodziła za środek wiatropędny, pobudzający i przeciwgorączkowy, na skurcze, bolesne miesiączki oraz histerię. Dodawano ją także do żywności oraz w celu obniżenia ilości cukru potrzebnego do słodzenia, zakładając, że miała hamować próchnicę.

Obecne doniesienia na jej temat wskazują, że może ona zapewniać uczucie sytości oraz być może wpływać korzystnie na poziom lipidów we krwi.

Zastosowanie w kuchni: Wanilia służy jako dodatek do słodyczy, ciast, ciastek, lodów, deserów, napojów, w tym kawy i herbaty. Aromatyzuje się nią także tytoń. Dodaje się ją do napojów alkoholowych, czasem przyprawia owoce morza.

1. Lody waniliowe: 

3 żółtka
esencja waniliowa lub aromat waniliowy / cukier waniliowy
100g cukru pudru
500 ml śmietanki kremówki

W kąpieli wodnej ubić żółtka z cukrem, esencją waniliową, następnie wystudzić. Ubić śmietanę kremówkę i połączyć z żółtkami. Przelać do pucharków i wstawić do zamrażalnika na 5h.

2. Krem waniliowy do tortu: 1 niepełna szklanka kawy rozpuszczalnej, 1 szklanka cukru, 1 kostka masła, pół laski wanilii, 50g kakao/czekolada. Zaparzyć kawę z cukrem, ogrzewać, dodając kakao, następnie wanilię. Jak syrop zgęstnieje, ostudzić i dodać masło, następnie utrzeć na jednolitą masę.

3. Galaretka z mleka: 2 niepełne szklanki mleka, 1/5 szklanki śmietanki, pół laski wanilii, 5 łyżek cukru, niewielka ilość wody, 3 łyżeczki żelatyny.

Namoczyć w zimnej wodzie żelatynę. Mleko zagotować z laską wanilii drobno pokrojoną. Przecedzić i połączyć z cukrem, żelatyną i śmietanką. Zagotować i rozlać do naczyń. Schłodzić.

Zastosowanie w kosmetyce: Wanilia stanowi niekiedy składnik kosmetyków do pielęgnacji ciała (żele do mycia, kremy, emulsje do ciała), ale głównie służy do wyrobu perfum.

Ciekawostką jest też fakt, że związki aromatyczne wanilii są toksyczne dla początkowego stadium rozwojowego komarów.

Aztekowie pilnie strzegli swojego skarbu, jakim była dla nich wanilia. Wiedzieli, że znakomicie komponuje się ona z czekoladą. Dopiero konkwistadorzy przywieźli ją ze sobą i rozpowszechnili w Europie.

W 1805r. tak o niej napisano: strąk iest przyprawą wiadomey czekolady (…) zażyty ma sposobność soki w ciele nieznacznie a prędko przenikać; pobudzić do gwałtownego poruszenia, rozcieńczać, rozpalać: i dlatego słabym osobom lekarze czokolaty z wanilią zakazują. Rozumnie zażyty wzmacnia delikatne części, pędzi wiatry, posila pamięć; najbardziej skutkuje w członku rodzajnym.”

Źródła:

http://www.drugs.com/npp/vanilla.html

Czikow P., Łaptiew J., Rośliny lecznicze i bogate w witaminy

 Sinha AK, Sharma UK, Sharma N. A comprehensive review on vanilla flavor: extraction, isolation and quantification of vanillin and others constituents. Int J Food Sci Nutr . 2008;59(4):299-326

 Sharma UK, Sharma N, Sinha AK, Kumar N, Gupta AP. Ultrafast UPLC-ESI-MS and HPLC with monolithic column for determination of principal flavor compounds in vanilla pods. J Sep Sci . 2009;32(20):3425-3431

Kumar A, Rawlings RD, Beaman DC. The mystery ingredients: sweeteners, flavorings, dyes, and preservatives in analgesic/antipyretic, antihistamine/decongestant, cough and cold, antidiarrheal, and liquid theophylline preparations. Pediatrics . 1993;91(5):927-933

Wanilia a samopoczucie (Vanilla)

Olejkowy afrodyzjak, czyli o właściwościach olejku patchouli…

patchouli
Photo credit: jayeshpatil912 via Foter.com / CC BY

Olejek patchouli – to olejek eteryczny pozyskiwany z liści paczulki wonnej. Posiada słodki, egzotyczny i ziołowy  zapach. Otrzymywany jest  metodą destylacji z parą wodną. Główne związki, które zawiera, to: paczulol, bulnezen, benzoesan metylu, paczulen, seychelen  i kariofilen.

Olejek posiada działanie:

– przeciwzapalne

– antybakteryjne

– przeciwgrzybiczne

– antywirusowe

– przeciwtrądzikowe

– przeciwgorączkowe (medycyna Wschodu)

– odświeżające

– regenerujące

– moczopędne

– przeciwdepresyjne

– przeciwstresowe

– na blizny i rozstępy

– stymulujące (afrodyzjak) – podobno wyostrza wyobraźnię i zmysły:)

Zastosowanie w lecznictwie: Olejek stosuje się głównie zewnętrznie w różnych chorobach skóry – pomocniczo w trądziku, zmianach łuszczycowych, niektórych alergiach, zmianach zapalnych skóry, łojotoku czy łupieżu.

Kompres z dodatkiem olejku:  5-7 kropli leczniczego olejku na szklankę letniej wody. W wodzie z olejkiem zanurzyć kompres gazowy. Przykładać na miejsca się w przypadku bolące miejsca w tym na bóle reumatyczne, bóle mięśni i stawów oraz stany zapalne.

Zastosowanie w kuchni: Olejek skutecznie odstrasza różne owady. Można nim skropić zawieszki w kuchni, dodać do środków do czyszczenia powierzchni lub innych preparatów typu repelenty. Pająki nie znoszą jego zapachu. Posiada on dużą trwałość. Niektóre kadzidełka także zawierają olejek eteryczny. Ma on duże  zastosowanie w aromaterapii.

Zastosowanie w kosmetyce: Olejek stanowi podstawowy składnik perfum i wód toaletowych oraz utrwalacz.

Oliwka ujędrniająca (cellulit, rozstępy, blizny): zmieszać 5 łyżek stołowych oliwy z oliwek z 15 kroplami olejku eterycznego. Stosować po kąpieli do masażu.

Olejek patchouli utożsamiany był z zapachem ziemi. Poprawia nastrój, ujędrnia podczas masażu, a w powietrzu unosi zagadkowy aromat, szczególnie jeśli połączy się go z ylang-ylang, czy bergamotem…

 

https://www.researchgate.net/profile/Jacek_Michalski3/publication/275349885_A_Review_of_Essential_Oils_obtained_from_Plants_Lamiaceae_Family_and_their_Properties/links/55e0cd6f08ae2fac471ccdd6.pdf

Paul A, Thapa G, Basu A, Mazumdar P, Kalita MC, Sahoo L. Rapid plant regeneration, analysis of genetic fidelity and essential aromatic oil content of micropropagated plants of Patchouli, Pogostemon cablin (Blanco) Benth. – An industrially important aromatic plant. Ind Crop Prod 2010, 32: 366-374

Na stres i napięcie – zmysłowy olejek ylang-ylang…

Photo credit: Zaqqy J. via Foter.com / CC BY
Photo credit: Zaqqy J. via Foter.com / CC BY

Olejek Ylang-Ylang – olejek eteryczny pozyskiwany z kwiatów drzewa Cananga odorata (jagodlin wonny) , powszechnie występującego w pn. Australii oraz na wybrzeżu Oceanu Indyjskiego (Madagaskar). Posiada żółty kolor i bardzo intensywny kwiatowy zapach. Głównymi jego składnikami są związki terpenowe: monoterpeny, seskwiterpeny, alkohole, octany, benzoesany oraz związki fenolowe. Wśród czołowych związków wymieniane są: pineny, limonen, nerol, geraniol czy humulen. Posiada zastosowanie zewnętrzne (dermatologia, aromaterapia) oraz wewnętrzne (głównie w lecznictwie tradycyjnym).

Zastosowanie w lecznictwie: 

Ylang-Ylang przede wszystkim używany jest  w aromaterapii głównie jako środek łagodzący napięcie, stres, jako afrodyzjak (oziębłość, zaburzenia seksualne – kremy pielęgnacyjno-pobudzające), a także w stanach zdenerwowania, depresji i stanach obniżonego nastroju, również wywołanego zmianą pory roku. Można go wąchać lub dodawać do kąpieli.

Badania kliniczne absorpcji olejku podczas masażu  i stanu psychicznego pacjentów potwierdziły powyższe właściwości. Olejek poza efektem relaksacyjnym obniżał dodatkowo ciśnienie krwi i podwyższał temperaturę skóry.

Do masażu stosować rozcieńczony olejem bazowym lub oliwką. Masaż rozluźnia mięśnie i znosi napięcie. Doskonale komponuje się z olejkiem cytrynowym.  Jest też korzystny w stanach zapalnych skóry, chroni przed zakażeniem bakteryjnym i grzybiczym.

W medycynie ludowej w Samoa i Tonga stosowana jest kora w leczeniu dolegliwości trawiennych i jako środek przeczyszczający. W innych miejscach świeże kwiaty wchodzą w skład medykamentów na objawy astmy, zaś suszone wykorzystuje się w leczeniu malarii.

Zastosowanie w kuchni: Olejek eteryczny służy w celu wzmocnienia zapachu owoców oraz napojów alkoholowych.

Zastosowanie w kosmetyce: Olejek stanowi podstawowy składnik kosmetyków  do masażu i bardzo wielu perfum, np. Chanel No.5 (to intensywne słodkie perfumy, których zapach utrzymuje się długo na skórze).

Wchodzi w skład specyfiku Macassar Oil obok oleju kokosowego lub palmowego, odżywiającego włosy i przeznaczonego do stylizacji.

Używany w małych ilościach zwykle nie wywołuje objawów podrażnienia. Należy jednak do substancji alergizujących, dlatego przed użyciem warto wykonać test skórny. Odnotowano po wykorzystaniu dużych dawek bóle głowy.

Obecnie wchodzi w skład kosmetyków do pielęgnacji skóry tłustej (kremy, emulsje). Dzięki składnikom odkażającym działa tonizująco. Wpływa też korzystnie na wydzielanie sebum. Nadaje skórze gładkość.

Obok olejku rozmarynowego i tymiankowego uważany za skuteczny na wypadanie włosów (można dodawać go do odżywki lub płukanki do włosów – kilka kropel). Poprzez poprawę ukrwienia pobudza porost włosów.

Nie należy do najtańszych olejków eterycznych, ale skutecznie w połączeniu z innymi olejkami poprawia mi humor 🙂

Źródła:

M. Moss, S Hewitt, L Moss, K Wesnes – International Journal of …, 2008 – Taylor & Francis,
T. Hongratanaworakit, G. Buchbauer – Phytotherapy Research, 2006 – Wiley Online Library
E.M. Gaydou, R. Randriamiharisoa… – Journal of Agricultural …, 1986 – ACS Publications
H.I. Manner – Species profiles for Pacific …, 2006 – eco-library.theplanetfixer.org
M. Kieć-Świerczyńska, B. Kręcisz… – Med Pr, 2006 – cybra.p.lodz.pl
Z. Zygmunt, M. Katarzyna, K. Krzysztof – Family Medicine & Primary …, 2014 – yadda.icm.edu.pl
A. Flis, K. Pikul – think.wsiz.rzeszow.pl
Borgis – Postępy Fitoterapii 1/2007, s. 13-19

Na niestrawność i do musztardy- gorczyca biała…

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Gorczyca biała – surowiec zielarski stanowią nasiona. Zawierają one związki z grupy glukozynolatów, śluz, związki mineralne, witaminy, przeciwutleniacze oraz olej tłusty. Ma palący gorzki smak, stąd nazwa gorczyca. Rozgryzione nasiona pobudzają czynności wydzielnicze przewodu pokarmowego, zwiększają apetyt, przyspieszają trawienie. Całe nasiona z kolei łagodzą stany zapalne i chronią błonę śluzową żołądka oraz niwelują zaparcia. Stosowane zewnętrznie działają drażniąco na skórę. Gorczyca to także powszechny dodatek do marynat i sosów. W Starożytności dodawano ją do potraw i napojów w przekonaniu, że jest afrodyzjakiem. Dziś powraca się do niej.

Zastosowanie w lecznictwie: Najprostszą formą podania jest zjedzenie nasionek gorczycy. Rozgryzione nasiona wpływają korzystnie na trawienie, gdyż zwiększają wydzielanie soku żołądkowego. Dzięki obecności śluzu nie drażnią  przy tym błony śluzowej.

Połknięte całe nasiona zmniejszają stan zapalny oraz ułatwiają wypróżnianie. Korzystnie wpływają także na pracę wątroby i łagodzą wzdęcia. Spożycie w racjonalnych ilościach nie powoduje działań niepożądanych (inaczej niż w przypadku gorczycy czarnej, ale o niej kiedy indziej…)

Gorczyca biała może być stosowana zewnętrznie w formie okładów. W tym celu należy rozdrobić nasiona (4 łyżki stołowe) i dodać małą ilość ciepłej wody, tak aby powstała odpowiednia konsystencja papki. Następnie nakładać na bolące miejsca, takie jak: stawy, mięśnie na czas 10-15 minut. Stosować do około 2 tygodni. (wytyczne Komisji Europejskiej).

Domowym sposobem jest także moczenie bolących stóp w ciepłym naparze z nasion oraz tzw. poduszki gorczycowe na reumatyzm (poduszki wypełnione ziarnami gorczycy).

O jej korzystnych właściwościach wspominają także dawne podręczniki weterynaryjne.

Na chrypkę i kaszel na wsi zażywano ziarna gorczycy utarte z miodem oraz pomocniczo przy infekcjach jako środka bakteriobójczego.

Napar z nasion służył jako domowa płukanka na stany zapalne gardła. Na Ukrainie wdychano tabakę z dodatkiem sproszkowanej gorczycy na katar.

Ze względu na korzyści płynące z jej stosowania bywa zaliczana do składników diety antynowotworowej.

Zastosowanie w kuchni: Gorczyca to przede wszystkim przyprawa i naturalny konserwant. Każdy wie, że dodaje się ją do marynat, ogórków konserwowych, do kiełbas, wędlin, mięs, ryb czy warzyw konserwowych (takich jak: papryka, buraki, kapusta, pikle) lub grzybków. Liście tej rośliny dodawane są do sałatek lub past ziołowych. Gorczyca biała jak i inne jej odmiany stanowi składnik musztardy oraz pieprzu ziołowego.

Ulubioną marynatą do pieczonego mięsa przez mojego męża jest właśnie ta z dodatkiem gorczycy białej. Mięso po upieczeniu jest dużo bardziej kruche…

Niegdyś: „Liście lebiody drobno krajano, sparzano gotującą wodą i odcedzano »aby gorycz odeszła«. Następnie znowu zalewało się wodą, wsypywało garść kaszy jęczmiennej, dodawało masła i soli i gotowało się…”

A dziś?

1. Surówka z kapusty czerwonej: 50 dag kapusty czerwonej, majonez, szczypiorek, rzodkiewki, musztarda, sól, pieprz.

Kapustę pokroić na kawałki, dodać do niej plasterki rzodkiewek, dodać szczypiorek. Wymieszać majonez z musztardą i połączyć z warzywami. Doprawić do smaku

2. Ziołowy ocet: 4 szklanki octu winnego, przyprawy: rozmaryn, estragon, ziarna pieprzu, ziarna gorczycy,pocięte ostre papryczki (wszystkie inne przyprawy nierozdrobnione).

W butelce umieścić przyprawy i zalać je octem. Zamknąć i wstrząsnąć butelką. Odstawić na 2 tygodnie jak nalewkę mieszając od czasu do czasu. Następnie odsączyć zioła.

3. Domowa łagodna musztarda: 12 łyżek gorczycy białej, 6 łyżek białego wina, sól, pieprz, ocet winny (1-2 łyżki), miód.

Zmielić ziarenka gorczycy (Jeśli ktoś woli, by część zostawić w całości, można rozdrobnić mniej). Zalać je winem i octem, dodać przyprawy, miód i wymieszać. Schłodzić przez 24 godziny w lodówce. Przełożyć do słoiczka.

Zastosowanie w kosmetyce: Gorczyca wchodzi w skład maseczek odżywczych na włosy. Można zmieszać ją sproszkowaną z żółtkiem i oliwą, wmasować w skórę głowy, następnie spłukać. Maseczka pobudzi ukrwienie skóry głowy, a tym samym spowoduje lepsze odżywienie cebulek włosowych.

Na niestrawność, dla smaku i do ogórków- niezastąpiona gorczyca biała…

źródła:

J Klećkowska-Nawrot, R Nowaczyk… – DAWNA MEDYCYNA … – researchgate.net
Ł Łuczaj – Etnobiologia Polska, 2011 – etnobiologia.com
M Abdalla – Etnografia Polska, 1995 – lib.pia.org.pl
B Sawicka, E Kotiuk, B Bienia, B Krochmal-Marczak… – researchgate.net
W Kudełka, A Kosowska – Zeszyty Naukowe/Uniwersytet …, 2008 – yadda.icm.edu.pl
J Lipecki, A Libik – Folia Hortic. Supl, 2003 – ptno.ogr.ur.krakow.pl
M Schlegel-Zawadzka, M Barteczko – … Nauka Technologia Jakość, 2009 – yadda.icm.edu.pl
I. Matławska ,Farmakognozja, Poznań 2005
H. Szymanderska, Z łąki na talerz, Świat Książki, Warszawa, 2014
P. Czikow, J. Łaptiew,„Rośliny lecznicze i bogate w witaminy”, PWRiL, 1987
A. Mcintyre, Apteczka babuni w pospolitych dolegliwościach, tłum. J. Figlewska, wyd. Delta, 1997

Drugi wśród przypraw po szafranie, czyli o kardamonie…

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Kardamon (malabarski) – surowiec zielarski stanowi owoc. Głównymi jego składnikami są: olejek eteryczny bogaty w związki terpenowe (limonen, terpineol), sterole roślinne, sole mineralne i błonnik. Pachnie bardzo aromatycznie i posiada korzenny, palący smak. Ceniony jest w kuchni Indii oraz Skandynawii. Jako przyprawa pobudza łaknienie, zwiększa wydzielanie soków trawiennych i wspomaga funkcjonowanie przewodu pokarmowego. Starożytni Rzymianie i Grecy dodawali do potraw, leków i kosmetyków. Uznawany był także za afrodyzjak.

Zastosowanie w lecznictwie: Kardamon pobudza czynności wydzielnicze układu trawiennego, zapobiega wzdęciom oraz działa ogólnie stymulująco na organizm. Uważany jest za remedium carminativum, co znaczy środek wiatropędny obok kopru, rumianku czy anyżu. Jest pomocny w schorzeniach takich jak: biegunka, niestrawność, wymioty, kolka i bóle głowy.

Napar: 1 łyżeczka rozdrobnionych nasion (najlepiej świeżo zmielonych)/ 1 szklanka gorącej wody. Zaparzać przez kwadrans pod przykryciem. Pić na czczo w celu pobudzenia trawienia.

Czasem dodatkowo w lecznictwie tradycyjnym Indii sięga się po niego w kaszlu, zimnie i zapaleniu oskrzeli oraz anoreksji. Wchodzi w skład płukanek na gardło i na chrypkę (można w tym celu wykorzystać napar).

Zaleca się jego spożycie w profilaktyce chorób układu sercowo-naczyniowego (badano jego działanie moczopędne, wpływ na ciśnienie krwi oraz efekt uspokajający).

W Pakistanie kardamon zaliczany jest do tradycyjnych środków regulujących poziom cukru we krwi.

Zewnętrznie –  kardamon stosuje się w niektórych schorzeniach skórnych (w medycynie tradycyjnej krajów Wschodu). Ciekawy jest fakt, że według najnowszych badań zostały potwierdzone jego właściwości przeciwgrzybicze wobec niektórych ludzkich patogenów z rodzaju Aspergillus oraz działanie przeciwbakteryjne.

Doskonale odświeża oddech, co jest wykorzystywane po dziś dzień (żucie nasion po posiłku). Uważa się też, że może ograniczać rozwój próchnicy.

Napary z dodatkiem sproszkowanych nasion znoszą zmęczenie i poprawiają nastrój:)

W moim osobistym odczuciu kawa z dodatkiem kardamonu niezwykle orzeźwia i zwiększa koncentrację…i nieco przyspiesza przemianę materii w tym zestawieniu.

Zastosowanie w kuchni: Kardamon to przede wszystkim przyprawa, którą dodaje się do kawy i herbaty. Używa się go jako dodatek do deserów, piernika, ziołowego chleba, chłodnika, grzańca, potraw mięsnych, owoców, marynat, mieszanek przyprawowych, wędlin, sosów, zup i wielu innych dań. Wchodzi w skład: garam masala oraz curry. W kuchni duńskiej przyprawia się nim klopsiki oraz ciasto. Aromatyzuje się nim alkohole.

Najstarszy spisany tradycyjny przepis (XVI w.) na piernik norymberski z dodatkiem kardamonu to: „1 Pfd. Zucker ½ Seidlein oder 1/8 erlein Honig 4 Loth Zimet 1½ Muskatrimpf 2 Loth Ingwer 1 Loth Car[d]amumlein ½ Quentlein Pfeffer 1 Diethäuflein Mehl ergibt 5 Loth schwer” – 1 funt cukru – ½ półkwaterki lub ⅛ kwarty miodu – 4 uncje/łuty cynamonu – 1½ gałki muszkatołowej – 2 uncje/łuty imbiru – 1 uncja/łut kardamonu – ½ szczypty(?) pieprzu – 1 garść mąki”.

Grzane wino z kardamonem
składniki:
– butelka czerwonego wina (ja proponuję Merlot)
– 330ml cydru jabłkowego
– 50ml brandy
– 1 pomarańcza
– 3 łyżki stołowe miodu
– 5 goździków
– 4 całe zielone nasiona kardamonu
– 1 gwiazdka anyżu
– 2 laski cynamonu
Wlać do garnka płyny i podgrzewać na bardzo małym ogniu. Dodać pokrojoną w plastry pomarańczę i pozostałe składniki. Podgrzewać minimum 30 minut do godziny od czasu do czasu mieszając. Idealny napój na zimowe wieczory.

Inne potrawy z dodatkiem kardamonu pojawią się niebawem na blogu…

Zastosowanie w kosmetyce: Olejek kardamonowy jest stosowany w produkcji perfum. Dodatkowo zawiera on naturalne substancje przeciwutleniające, przez co wchodzi w  skład niektórych kosmetyków pielęgnacyjnych.  Jest również doskonałym odświeżaczem powietrza.

Świeżo zmielony długo jeszcze pachnie dziś  w mojej kuchni…

Olejek do masażu: kilka kropel gotowego olejku z kardamonu dodać do oliwy z oliwek. Inna opcja to rozetrzeć zmielony kardamon z oliwą z oliwek i przecedzić przez gazę (oliwa nabierze charakterystycznego orientalnego zapachu). Wykonać masaż lekko go podgrzewając.

Pierwszy wśród przypraw to szafran, drugi zaś to kardamon… Którego wolicie?

Źródła:

Marian Rejewski- Rośliny przyprawowe i używki roślinne. PWRiL. Warszawa,
M Magalski – Rocznik Toruński, 2014
J Hasik – Postępy Fitoterapii – czytelniamedyczna.pl
Turk J Biol 32 (2008) 51-55
World Journal of Medical Sciences 3 (2): 81-88, 2008
Phytother. Res. 19, 633–642 (2005)
S Sultana, FA Ripa, K Hamid – Pakistan Journal of Biological …, 2010
Pak. J. Bot., 41(6): 2777-2782, 2009
Journal of Ethnopharmacology 115 (2008) 463–472
VS Korikanthimathm, D Prasath, G Rao – J. Med. Arom. Crops, 2000

Dlaczego warto spożywać dynię?

 OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Warto jeść dynię, gdyż:

1. jest niskokaloryczna, dostarcza organizmowi błonnik i pektyny (korzystne w diecie odchudzającej)

2. zawiera witaminy z grupy B, luteinę i β- karoten (niezbędne w utrzymaniu prawidłowego wzroku)

3. stanowi źródło: potasu i wapnia oraz selenu

4. olej z nasion zawiera nienasycone kwasy tłuszczowe, przez co dobrze wpływa na profil lipidowy we krwi, układ krążenia i wątrobę

5. nasiona zawierają kukurbitynę działającą przeciwrobaczo (200g świeżych nasion- dorośli)

6. olej łagodzi dolegliwości związane z rozrostem gruczołu krokowego dzięki fitosterolom

7. zawiera witaminę C i cynk (pestki korzystne przy chorobach skóry i trądziku)

8.  w pestkach występują aminokwasy i witamina E (witamina płodności)

9. miąższ dyni łagodzi zaparcia i reguluje przemianę materii (wpływ na wydzielanie żółci)

10. korzystnie wpływa na pracę układu moczowego

11. uzupełnia kurację odtruwającą

12. zawiera żelazo

14. może obniżać poziom glukozy we krwi

15. działa wyciszająco i podobno jest pomocna przy bezsenności

16. przez Indian była uznawana za afrodyzjak:)

 

Ziołowe rewolucje z dynią:

– http://ziola-od-kuchni.blog.pl/2015/09/26/dyniowe-latte-z-kardamonem/

– http://ziola-od-kuchni.blog.pl/2015/09/27/domowy-peeling-kawowo-dyniowy/

-http://ziola-od-kuchni.blog.pl/2015/10/07/suplement-do-dyniowych-inspiracji/

 

 

Źródła:

1. http://www.rsi2004.lubelskie.pl/doc/sty7/art/Sosinska_Ewa_art.pdf

2. Czerwińska D. 2003. Zalety wielkie jak dynia. Przeg. Gosp. 129, 5-18

3. Matławska I., Farmakognozja, Poznań, 2005

Zapomniany hamyczek, czyli o anyżu…

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Biedrzeniec anyż – surowiec zielarski stanowi jego owoc. Posiada on silny zapach i słodki charakterystyczny smak.  Należy do grupy roślin przyprawowych. Zawiera olejek eteryczny, a w nim anetol, a także substancje zapasowe takie jak: białko, węglowodany czy tłuszcz. Jego główne działanie lecznicze to: poprawa pracy układu trawiennego oraz działanie wykrztuśne. Poleca się go także jako składnik mieszanek ziół stosowanych w okresie laktacji.

Zastosowanie w lecznictwie: Owoc anyżu w ciężkostrawnych  potrawach (zaleca się jego żucie) lub napar działa rozkurczowo na mięśnie gładkie jelit, zwiększa wydzielanie enzymów uczestniczących w procesie trawienia. Zapobiega wzdęciom, kolkom, działa wiatropędnie.

Napar:  1 łyżeczkę rozdrobnionego przed użyciem surowca zalać 1 filiżanką gorącej wody, zaparzyć pod przykryciem, odcedzić. Jeśli nie chcemy rozdrabniać surowca, należy gotować całe nasiona z dodatkiem szklanki wody na wolnym ogniu przez około 10 minut, odcedzić i pić kilka razy dziennie na dolegliwości trawienne (odwar).

Olejek eteryczny zawiera substancje o działaniu: bakteriobójczym, grzybobójczym, przez co wspomaga zwalczanie drobnych infekcji układu pokarmowego oraz oddechowego. Ponadto zwiększa wydzielanie śluzu w oskrzelach, przez co upłynnia zalegającą wydzielinę i ułatwia odkrztuszanie. Wchodzi w skład preparatów stosowanych w infekcjach gardła, krtani oraz na kaszel i chrypkę.

Składniki olejku eterycznego przechodzą do mleka matki, dzięki czemu mogą łagodzić stany zapalne przewodu pokarmowego i wzdęcia u dzieci nim karmionych.

Niegdyś anyż wykorzystywano jako środek uspokajający oraz afrodyzjak (ma działanie estrogenne). W lecznictwie tradycyjnym uznawany za zioło wspomagające laktację oraz przyspieszający miesiączkowanie.

Herbatka z nasion anyżu to także płukanka na stany zapalne jamy ustnej i gardła o właściwościach odkażających.

Działania niepożądane: rzadko odczyny alergiczne po stosowaniu surowca. Częściej objawy uboczne po użyciu dużych dawek doustnie olejku anyżowego.

Zastosowanie w kuchni: Anyż stanowi w Polsce nieco zapomnianą przyprawę. Pasuje zarówno do wypieków (słodyczy, pieczywa, ciast), alkoholi, jak i do dań z warzywami (sałaty, warzywa gotowane na parze). Przyprawia się nim dania z grzybów, dania mięsne (z drobiu, wieprzowiny, ryb) oraz wędliny. Aromatyzuje się nim sosy oraz zupy. Jest także składnikiem cukierków anyżowych.

Tu przypomina mi się anegdota z dzieciństwa, kiedy będąc na wycieczce w Czechach wszyscy zaopatrzyliśmy się w duże ilości cukierków czekoladowych z racji ich ceny. Po powrocie okazało się, że w smaku były mocno anyżowe… miny nam wtedy zrzedły, bo nie każdy lubił anyż…

Anyż dodawany bywa do  wódek  i likierów (raki, ouzo,  mastika  i anisette).

Moje propozycje na zastosowanie anyżu (choć sama przyznam, że nie przepadam za jego smakiem):

1. Orientalna herbatka: herbata zielona,  zioła do smaku: cynamon, anyż. Składniki wymieszać i zaparzyć pod przykryciem. Herbatka posiada właściwości rozgrzewające.

2. Nalewka anyżowa: 2 łyżki anyżu, cynamon w kawałku, kilka goździków, 1l wódki, starta skórka cytrynowa. Do naczynia wrzucić poszczególne składniki i zalać je alkoholem. Zamknąć i odstawić na 4 tygodnie w ciepłym i ciemnym miejscu, od czasu do czasu potrząsając naczyniem. Nalewkę przesączyć do butelek, zamknąć i pozostawić jeszcze na 8 tygodni.

3. Ciastka anyżowe:  1 szklanka mąki, 1 szklanka cukru, 3 jajka, proszek do pieczenia, zmielony anyż (1 łyżeczka).  Przesiać mąkę, dodać do niej zmielony anyż i proszek do pieczenia, następnie wymieszać. Ubić jajka z cukrem na pianę i wymieszać ze składnikami stałymi. Uformować małe ciasteczka. Piec 15 minut w rozgrzanym piekarniku do temperatury 180º C.

4. Anyżowe jabłuszka. Jabłka pokroić na podłużne kawałki. Posypać niewielką ilością mieszanki cynamonu i zmielonego anyżu. Zapiec w piekarniku. Podawać na gorąco z dodatkiem gałki lodów waniliowych.

Zastosowanie w kosmetyce:  W przemyśle kosmetycznym używa się aldehydu anyżowego – substancji zapachowej pochodzącej od anetolu, zawartego w olejku eterycznym. Sam olejek anyżowy lub wyselekcjonowany jego główny składnik wchodzi w skład preparatów i kosmetyków do higieny jamy ustnej (pasty, płyny, proszki). W preparatach do użytku zewnętrznego ma działanie odkażające na skórę i błony śluzowe.

Rozgryzione ziarenko anyżu może służyć jako środek odświeżający oddech.

Olejek anyżowy odstrasza także komary, pchły i kleszcze.

Napar z anyżu może stanowić zamiennik toniku do cery z problemami takimi jak trądzik, wyprysk lub inne zmiany skórne. Przed zastosowaniem należy jednak wykonać reakcję skórną, aby sprawdzić, czy nie jest się uczulonym na ten surowiec.

Anyż, anyżek, hamyk, hamyczek… Trochę o nim zapomniałam w kuchni, w domowym leczeniu chrypki…

Źródła:
http://www.nutrivitality.pl/uzywki-i-przyprawy/przyprawy/anyz.html
Postępy Fitoterapii 1/2014, s. 48-53
J Kwaśny, O Vogt, E Lasoń – Czasopismo Techniczne. Chemia, 2012
Journal of Ethnopharmacology 66 (1999) 211–215
I Kosalec, S Pepeljnjak, D Kustrak – ACTA PHARMACEUTICA- …, 2005
http://journals.tubitak.gov.tr/agriculture/issues/tar-04-28-3/tar-28-3-4-0308-2.pdf
Czikow P., Łaptiew J.: ” Rośliny lecznicze i bogate w witaminy”
Błecha K., Wawer I.: ” Profilaktyka zdrowotna i fitoterapia”, 2011.

Król wśród przypraw, czyli o szafranie…

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Szafran uprawny – krokus uprawny. Surowiec przyprawowy stanowią znamiona. Mają one charakterystyczny zapach i gorzkawy smak. W ich skład chemiczny wchodzą: karotenoidy (krocyna i jej pochodne, β-karoten, likopen, zeaksantyna), śluz oraz flawonoidy.  Stanowią one także źródło soli mineralnych, głównie potasu, magnezu oraz wapnia. W kwiatach zawarty jest olejek eteryczny. Szafran jest głównie stosowany w kuchni w celu barwienia serów, makaronu, deserów na żółty kolor oraz jako przyprawa do zup, mięs i ryb. W lecznictwie używany był głównie w homeopatii w łagodzeniu napadów kaszlu i skurczów, bólu, problemów gastrycznych i związanych z niewłaściwym funkcjonowaniem wątroby.  („Rośliny lecznicze i bogate w witaminy” P. Czikow, J.  Łaptiew)

Zastosowanie w lecznictwie: Szafran to bardzo ciekawy składnik wielu potraw. Ma jednak w sobie wciąż nie odkryte do końca właściwości lecznicze.

Aktualnie prowadzone są badania nad wykorzystaniem jego ekstraktów w leczeniu depresji, wrzodów żołądka, bezpłodności (zwiększenie ruchliwości plemników) i nowotworów. Obiecujące wyniki dotyczą z kolei obniżania poziomu cholesterolu we krwi. (Sobiech K.: Szafran – stary lek na choroby współczesności. Gazeta Farmaceutyczna 2010 nr 4, s.36-37).

W medycynie tradycyjnej używano go  jako środka na drgawki, wywołującego miesiączkę oraz jako afrodyzjak zarówno dla kobiet jak i dla mężczyzn.

Dodawany do potraw pobudza apetyt, wspomaga trawienie, wydzielanie soku żołądkowego, nie zaostrzając przy tym objawów zapalnych.

Emplastrum Oxycroceum zawierający szafran został opisany w Edinburgh Pharmacopeia. Zawierał znaczną część Saffron – szafranu i octu (stąd jego nazwa) oraz dodatek kalafonii, gumy amoniakalnej, mirry, kitu i octu.(botanical.com)

Szafran powinien być spożywany w umiarkowanych ilościach ze względu na możliwość wystąpienia chociażby objawów ze strony przewodu pokarmowego oraz jest przeciwwskazany w ciąży. Zalecana dawka dobowa to nieco ponad  1 gram na dobę w formie przyprawy lub na przykład naparu. (http://rozanski.li/?p=205).

Zastosowanie w kuchni: Szafran nadaje potrawom charakterystyczny smak i żółty/pomarańczowy kolor. Można go dodawać do niemalże wszystkich potraw zarówno mięsnych jak i wegetariańskich: do zup, deserów, risotta czy bułeczek. We Włoszech przyprawia się nim dania z makaronem i niektóre sosy. Ja postanowiłam użyć go do przystawki z kalafiorem (uprzednio ugotowany kalafior odgrzałam na patelni z uprażonym szafranem i odrobiną masła).

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

W kuchni najprostszą formą  jego użycia  przed dodaniem do potrawy jest  forma pasty szafranowej. Aby ją przygotować, wystarczy zanurzyć przyprawę w wodzie w stosunku  wagowym 1:5, pozostawić na około 25 minut. Po tym czasie rozetrzeć na miazgę. Tak przygotowaną pastę dodawać do dania. Inny sposób obróbki to umieszczenie szafranu na rozgrzanej patelni i zasmażenie lub opieczenie w piekarniku w niższej temperaturze, następnie dodanie do potrawy. W niektórych przepisach na dania ciepłe podaje się go we wstępnym etapie gotowania. Ważne, by była to niewielka ilość (kilka nitek lub na „czubek noża” zmielonego), aby potrawa nie stała się  gorzka.

Moje propozycje na zastosowanie szafranu:

1. Szafranowy kurczak: pierś z kurczaka, cebula, czosnek, wiórki kokosowe, olej roślinny, szafran, 2 liście laurowe, śmietana, świeżo posiekany imbir, curry, sól, pieprz, papryka.

Usmażyć kawałki piersi z kurczaka na oleju. Pokroić cebulę w krążki, czosnek na drobno, dodać na patelnię i zeszklić. Przyprawić: szafranem, imbirem, liśćmi laurowymi, papryką. Dodać curry, sól i pieprz i smażyć dalej na małym ogniu około 10 minut. Zawartość patelni przełożyć do naczynia, wlać 2 szklanki wody, dusić do uzyskania miękkości mięsa. Wsypać 2 łyżki wiórek kokosowych i dalej gotować. Można podać z ryżem.

2. Sos szafranowy: 1 szklanka mleka, 1 łyżka mąki, 30g masła, 1/2 łyżeczki znamion szafranu (lub odrobina mielonego), 1 łyżeczka świeżej szałwii.

Masło roztopić na patelni, dodać mąkę, smażyć krótko. Odstawić na zimny palnik i wlać powolutku mleko. Dodać przyprawy i krótko gotować ciągle mieszając do uzyskania gęstej konsystencji.  Do sosu można dodać krewetki lub pieczonego łososia i podać z makaronem.

3. Szafranowy deser: 1/3 szklanki cukru pudru, 3 żółtka, 2 szklanki słodkiej śmietanki, truskawki. Ubić śmietankę i osobno żółtka z szafranem i cukrem pudrem. Składniki połączyć. Przełożyć do salaterek i wstawić do zamrażarki na 4-5 godzin. Po wyjęciu udekorować truskawkami pokrojonymi w ćwiartki.(domowe źródła kulinarne).

Zastosowanie w kosmetyce: Szafran zawiera bogactwo antyutleniaczy, czyli substancji opóźniających proces starzenia. Można wykonać z niego „drogą maseczkę”: przygotować pastę szafranową jak wyżej,  nałożyć na twarz na 15 minut, zmyć wacikiem.

W kosmetykach gotowych jako ich składnik odpowiada za właściwości redukujące przebarwienia i rozjaśniające.

Od wielu lat szafran uznawany był za ceniony barwnik i produkt  spożywczy. Bez wątpienia uchodzi za króla wśród przypraw, nie tylko ze względu na wysoką cenę, ale i sposób jego pozyskiwania, a także walory smakowe. Wchodzi też w skład najdroższego na świecie deseru „Czarny diament” ze złotem i truflami, na który nie każdy mógłby sobie pozwolić.