Na wzdęcia, wiatry, czyli o koperku, ale włoskim…

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Koper włoski – surowiec zielarski stanowi owoc. Pod względem terapeutycznym przypomina owoc anyżu. Zawiera w swoim składzie olejek eteryczny wraz z fenchonem, anetolem i innymi związkami, substancje zapasowe (węglowodany, tłuszcze), błonnik, flawonoidy oraz sole mineralne. Pobudza wydzielanie soków trawiennych, zapobiega wzdęciom, usprawnia proces trawienia, wspomaga pracę jelit, działa wiatropędnie. Ponadto działa wykrztuśnie i sekretolitycznie.

Olejek koprowy spełnia funkcję odkażającą, przeciwzapalną, wspomagającą trawienie i rozkurczową. Stanowi składnik do produkcji niektórych kosmetyków.

Owoc kopru włoskiego nalazł także zastosowanie w kuchni jako przyprawa do mięs, ryb lub dań warzywnych.

Zastosowanie w lecznictwie: Napar: 2 łyżki owoców zalać 2 szklankami gorącej wody, zaparzyć pod przykryciem, pić pół szklanki herbatki trzy razy dziennie (dorośli). Napar wpływa korzystnie na niestrawność, zaburzenia trawienia. Pomaga na bolesne skurcze jelit, także wywołane czynnikami stresowymi, zaparcia, wzdęcia oraz korzystnie wpływa na laktację. Można także go pić przy kaszlu z utrudnionym odkrztuszaniem, jako środek rozkurczowy i odkażający podczas infekcji układu oddechowego.

Podobne właściwości posiada odwar, który wykonuje się zalewając 2g owoców kopru 1 szklanką ciepłej wody, doprowadzając do wrzenia, następnie studząc. Dorośli i dzieci powyżej 10 lat: pić 2 – 3 razy dziennie po ½ szklanki odwaru.

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Foeniculi aqua – woda koperkowa:
Oleum Foeniculi  0,1cz.
Talcum 1,0 cz.
Aqua 100,0 cz

Olejek koprowy rozetrzeć z talkiem, wykłócić z wodą o temperaturze: 35-40°C. Po kilku dniach przesączyć.

Woda koperkowa podobnie jak sam surowiec wspomaga trawienie i działa wiatropędnie.

Od wieków koperek stanowi tradycyjny środek wspomagający laktację. W tym aspekcie zalecano kiedyś jeść także pieczoną marchewkę i mąkę pszenną ugotowaną na mleku kozim. 🙂

W czasach starożytnych koper uchodził nawet za naturalny środek odchudzający.

Olejek koperkowy wchodzi w skład proszku troistego obok węglanu magnezu i korzenia rzewienia. Przynosi ulgę w schorzeniach takich jak: zaparcia, wzdęcia, kolka jelitowa, zaburzenia trawienia, czkawka, nadkwaśność.

Jako środek wykrztuśny wchodzi w skład preparatów na kaszel i płynów odkażających na stany zapalne błony śluzowej gardła.

Napar z owoców można również stosować zewnętrznie na przykład na stany zapalne jamy ustnej i gardła jako płukanka. Można przemywać nim skórę w przypadku zmian zapalnych i dermatologicznych.

Olejek koprowy to podobno stary środek na pasożyty, na przykład na wszy.

Przeciwwskazania do jego stosowania to ciąża i alergia na olejek eteryczny. Mimo, że w stopniu ograniczonym można stosować koper włoski u dzieci, to jednak istnieją pewne środki ostrożności, jakie podaje obecna literatura fachowa:

„Nie zaleca się stosowania produktu u dzieci poniżej 4 lat ze względu na brak wystarczających danych. Produktu leczniczego nie należy stosować u dorosłych i dzieci powyżej 12 lat dłużej niż 2 tygodnie. U dzieci w wieku od 4 do 12 lat produkt powinien być stosowany wyłącznie w przypadku wystąpienia niewielkich i przemijających objawów i nie dłużej niż przez 1 tydzień.”*

Koper znalazł zastosowanie w weterynarii jako środek zwiększający łaknienie oraz wpływający na szybszy przebieg porodu u zwierząt.

W badaniach wykazano, że koper włoski korzystnie wpływa na poziom cukru w organizmie.

Zastosowanie w kuchni: Suszone owoce kopru włoskiego nazywanego fenkułem stanowią składnik dań diety śródziemnomorskiej. Dodaje się je zarówno do dań mięsnych, jak i warzywnych, zup rybnych i dań z ryb niekiedy do pieczywa, ciasta lub likierków. Łodygi służą jako konserwant do marynat, zaś same liście można wrzucać do zupy. Liście mogą również wzbogacać smak sałatek.

Prosta sałatka z fenkułem:
Składniki:
– proporcjonalnie na jeden fenkuł jedna pomarańcza
– łyżka białego octu winnego
– 2 łyżki oliwy
– sól morska i pieprz do smaku

Fenkuł pokroić w paski, a jedną czwartą drobno posiekać. Można również drobno posiekać łodyżki. Pomarańczę obrać ze skóry jak jabłko i pokroić w kostkę. Przygotowane tak składniki zamknąć w plastikowych pojemnikach i schować na noc do lodówki. Bezpośrednio przed podaniem przygotować dressing z octu, oliwy, soli i pieprzu. Wymieszać wszystkie składniki i podawać do spożycia. Sałatkę można wzbogacić cienkimi plastrami parmezanu.

Wiele innych odmian kopru stanowi nieodłączny element dań włoskich. We Francji dodaje się go do sera i do wina.

Zastosowanie w kosmetyce: Koper zupełnie nie kojarzy nam się z użyciem go w kosmetyce. Jednak ze względu na olejek eteryczny, stanowi on komponent perfum oraz mydeł.

Bądź co bądź koper to lek na wzdęcia i inne trawienne dolegliwości. Trzeba tylko polubić jego smak…

Źródła:

Barbara Pokorska. Przyprawy. Vademecum. Kucharz & Gastronom. Wydawnictwo Rea
A. Lempka- Towaroznawstwo produktów spożywczych.PWE
M. Biggs i in. – Wielka księga warzyw ziół i owoców. Wydawnictwo Bellona
Acta Sci. Pol., Medicina Veterinaria 11 (1) 2012, 5-24
Postępy Fitoterapii 1/2014, s. 48-53
Family Medicine & Primary Care Review 2014; 16, 4: 387–391
Matławska I., Farmakognozja, 2004
http://www.ema.europa.eu/docs/en_GB/document_library/Herbal_-_HMPC_assessment_report/2009/12/WC500018463.pdf

*http://www.farmacjapraktyczna.pl/2012/05/koper-wloski-ziolo-miesiaca/

Zapomniany hamyczek, czyli o anyżu…

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Biedrzeniec anyż – surowiec zielarski stanowi jego owoc. Posiada on silny zapach i słodki charakterystyczny smak.  Należy do grupy roślin przyprawowych. Zawiera olejek eteryczny, a w nim anetol, a także substancje zapasowe takie jak: białko, węglowodany czy tłuszcz. Jego główne działanie lecznicze to: poprawa pracy układu trawiennego oraz działanie wykrztuśne. Poleca się go także jako składnik mieszanek ziół stosowanych w okresie laktacji.

Zastosowanie w lecznictwie: Owoc anyżu w ciężkostrawnych  potrawach (zaleca się jego żucie) lub napar działa rozkurczowo na mięśnie gładkie jelit, zwiększa wydzielanie enzymów uczestniczących w procesie trawienia. Zapobiega wzdęciom, kolkom, działa wiatropędnie.

Napar:  1 łyżeczkę rozdrobnionego przed użyciem surowca zalać 1 filiżanką gorącej wody, zaparzyć pod przykryciem, odcedzić. Jeśli nie chcemy rozdrabniać surowca, należy gotować całe nasiona z dodatkiem szklanki wody na wolnym ogniu przez około 10 minut, odcedzić i pić kilka razy dziennie na dolegliwości trawienne (odwar).

Olejek eteryczny zawiera substancje o działaniu: bakteriobójczym, grzybobójczym, przez co wspomaga zwalczanie drobnych infekcji układu pokarmowego oraz oddechowego. Ponadto zwiększa wydzielanie śluzu w oskrzelach, przez co upłynnia zalegającą wydzielinę i ułatwia odkrztuszanie. Wchodzi w skład preparatów stosowanych w infekcjach gardła, krtani oraz na kaszel i chrypkę.

Składniki olejku eterycznego przechodzą do mleka matki, dzięki czemu mogą łagodzić stany zapalne przewodu pokarmowego i wzdęcia u dzieci nim karmionych.

Niegdyś anyż wykorzystywano jako środek uspokajający oraz afrodyzjak (ma działanie estrogenne). W lecznictwie tradycyjnym uznawany za zioło wspomagające laktację oraz przyspieszający miesiączkowanie.

Herbatka z nasion anyżu to także płukanka na stany zapalne jamy ustnej i gardła o właściwościach odkażających.

Działania niepożądane: rzadko odczyny alergiczne po stosowaniu surowca. Częściej objawy uboczne po użyciu dużych dawek doustnie olejku anyżowego.

Zastosowanie w kuchni: Anyż stanowi w Polsce nieco zapomnianą przyprawę. Pasuje zarówno do wypieków (słodyczy, pieczywa, ciast), alkoholi, jak i do dań z warzywami (sałaty, warzywa gotowane na parze). Przyprawia się nim dania z grzybów, dania mięsne (z drobiu, wieprzowiny, ryb) oraz wędliny. Aromatyzuje się nim sosy oraz zupy. Jest także składnikiem cukierków anyżowych.

Tu przypomina mi się anegdota z dzieciństwa, kiedy będąc na wycieczce w Czechach wszyscy zaopatrzyliśmy się w duże ilości cukierków czekoladowych z racji ich ceny. Po powrocie okazało się, że w smaku były mocno anyżowe… miny nam wtedy zrzedły, bo nie każdy lubił anyż…

Anyż dodawany bywa do  wódek  i likierów (raki, ouzo,  mastika  i anisette).

Moje propozycje na zastosowanie anyżu (choć sama przyznam, że nie przepadam za jego smakiem):

1. Orientalna herbatka: herbata zielona,  zioła do smaku: cynamon, anyż. Składniki wymieszać i zaparzyć pod przykryciem. Herbatka posiada właściwości rozgrzewające.

2. Nalewka anyżowa: 2 łyżki anyżu, cynamon w kawałku, kilka goździków, 1l wódki, starta skórka cytrynowa. Do naczynia wrzucić poszczególne składniki i zalać je alkoholem. Zamknąć i odstawić na 4 tygodnie w ciepłym i ciemnym miejscu, od czasu do czasu potrząsając naczyniem. Nalewkę przesączyć do butelek, zamknąć i pozostawić jeszcze na 8 tygodni.

3. Ciastka anyżowe:  1 szklanka mąki, 1 szklanka cukru, 3 jajka, proszek do pieczenia, zmielony anyż (1 łyżeczka).  Przesiać mąkę, dodać do niej zmielony anyż i proszek do pieczenia, następnie wymieszać. Ubić jajka z cukrem na pianę i wymieszać ze składnikami stałymi. Uformować małe ciasteczka. Piec 15 minut w rozgrzanym piekarniku do temperatury 180º C.

4. Anyżowe jabłuszka. Jabłka pokroić na podłużne kawałki. Posypać niewielką ilością mieszanki cynamonu i zmielonego anyżu. Zapiec w piekarniku. Podawać na gorąco z dodatkiem gałki lodów waniliowych.

Zastosowanie w kosmetyce:  W przemyśle kosmetycznym używa się aldehydu anyżowego – substancji zapachowej pochodzącej od anetolu, zawartego w olejku eterycznym. Sam olejek anyżowy lub wyselekcjonowany jego główny składnik wchodzi w skład preparatów i kosmetyków do higieny jamy ustnej (pasty, płyny, proszki). W preparatach do użytku zewnętrznego ma działanie odkażające na skórę i błony śluzowe.

Rozgryzione ziarenko anyżu może służyć jako środek odświeżający oddech.

Olejek anyżowy odstrasza także komary, pchły i kleszcze.

Napar z anyżu może stanowić zamiennik toniku do cery z problemami takimi jak trądzik, wyprysk lub inne zmiany skórne. Przed zastosowaniem należy jednak wykonać reakcję skórną, aby sprawdzić, czy nie jest się uczulonym na ten surowiec.

Anyż, anyżek, hamyk, hamyczek… Trochę o nim zapomniałam w kuchni, w domowym leczeniu chrypki…

Źródła:
http://www.nutrivitality.pl/uzywki-i-przyprawy/przyprawy/anyz.html
Postępy Fitoterapii 1/2014, s. 48-53
J Kwaśny, O Vogt, E Lasoń – Czasopismo Techniczne. Chemia, 2012
Journal of Ethnopharmacology 66 (1999) 211–215
I Kosalec, S Pepeljnjak, D Kustrak – ACTA PHARMACEUTICA- …, 2005
http://journals.tubitak.gov.tr/agriculture/issues/tar-04-28-3/tar-28-3-4-0308-2.pdf
Czikow P., Łaptiew J.: ” Rośliny lecznicze i bogate w witaminy”
Błecha K., Wawer I.: ” Profilaktyka zdrowotna i fitoterapia”, 2011.

"Święte zioło"czyli werbena…

Verbena_officinalisWerbena lekarska – surowcem leczniczym jest ziele. W swoim składzie zawiera: gorycze, garbniki, flawonoidy, śluz, kumaryny i olejek eteryczny. Pobudza wydzielanie soków trawiennych, poprawia czynności układu pokarmowego, zmniejsza niestrawność, biegunkę oraz stany skurczowe jelit. Od XVII wieku podaje się ją przy kaszlu i chrypce, gorączce, infekcji oraz jako środek moczopędny. W niektórych krajach jest stosowana jako środek uspokajający i łagodzący stres. W Brazylii na przykład pije się ją w celu zmniejszenia lęków i na dobry sen. Chroni przed depresją.

Zastosowanie w lecznictwie: Najczęstszą formą preparatu ziołowego jest Napar: 1 łyżeczkę surowca należy zalać 1 filiżanką gorącej wody i zaparzyć pod przykryciem przez 15 minut. Pić 2-3 razy dziennie przy utrudnionym odkrztuszaniu, na zatoki, przy stanie zapalnym jamy ustnej i gardła, pomocniczo w kaszlu i astmie oraz problemach trawiennych, również przy braku apetytu.

Napar można pić w stanach wyczerpania, stresu i nadmiernej nerwowości oraz w celu zwiększenia laktacji.

Ze względu na obecność garbników ma działanie ściągające i zmniejszające krwawienia, także miesiączkowe. Wspomaga kurację hemoroidów. Poleca się ją kobietom wchodzącym w okres menopauzy.(„Psychoactive Herbs in Veterinary Behavior Medicine”, Stefanie Schwartz)

W medycynie Chin uznawana za roślinę leczniczą w schorzeniach układu moczowego i wątroby. Posiada działanie przeciwzapalne i moczopędne. Usuwa szkodliwe substancje wraz z moczem. Pomocniczo można ją pić przy reumatyzmie oraz dnie moczanowej.

Uznawana za afrodyzjak i roślinę wzmacniającą.

Podobnie jak goździki uśmierza ból zęba i ból gardła. Obniża nieco ciśnienie.

Bardzo popularna we Francji oraz Niemczech.

W Argentynie jest jednym z najpowszechniej używanych ziół leczących rany, na przykład po ukąszeniach jadowitych zwierząt. Pamiętajmy jednak, że może wywołać odczyn alergiczny, choć łagodzi niektóre zmiany alergiczne:)

Zastosowanie w kuchni: Werbena stanowi aromatyczną przyprawę i naturalny konserwant. Dość rzadko jest jednak wykorzystywana w tym celu. Niektóre diety zalecają używanie jej zamiast soli do potraw. Można dodać ją do herbaty z cytryną, do ciast i  ciasteczek oraz puddingu.

Przykładowe ciasto z użyciem werbeny: 1 szklanka mąki, 1/2 szklanka cukru, 3-4 jajka, 1/2  kostki margaryny, aromat cytrynowy, mleko, proszek do pieczenia, werbena.

Jajka ubić z cukrem. Roztopić margarynę i ostudzić. Zmieszać z mąką, proszkiem do pieczenia i jajkami. Świeżą werbenę zagotować w mleku i wyjąć. Po ostudzeniu dodać do masy i wylać do natłuszczonej formy.Piec 50 minut w temperaturze 180ºC.

Zastosowanie w kosmetyce:     Do użytku zewnętrznego stosuje się napar jako formę toniku do twarzy z problemami skórnymi.   W tym celu najlepiej wykonać go jak wyżej i  przemywać nim twarz.  Nadaje się do cery tłustej, trądzikowej i z problemami.

Olejek werbenowy pozyskuje się z liści i kwiatów. Służy zarówno do masażu, jak i pielęgnacji cery dojrzałej. Ujędrnia i relaksuje.

Werbena jest nazywana „świętym ziołem”, gdyż podaje się ją w literaturze jako roślinę, którą opatrywano krwawiące rany Chrystusa po ukrzyżowaniu.

Bardzo ją polubiłam, bo pływa pozytywnie na każdą część naszego ciała.