Ziemniak – roślina uprawna o bulwach bogatych w skrobię, białko, witaminy i minerały. Wśród witamin wymienia się: B1, B2, B6, C, K, zaś spośród minerałów na uwagę zasługują: wapń, magnez, sód, potas, miedź, cynk, żelazo, fluor i jod. Spożywane w odpowiednich proporcjach i poddane właściwej obróbce stanowią produkt energetyczny i nie koniecznie ciężko strawny. Zielone bulwy oraz pędy nadziemne zawierają alkaloid solaninę, która jest szkodliwa i wywołuje zatrucie pokarmowe (mdłości, biegunka, wymioty, kolki itd.).
Zastosowanie w lecznictwie: W lecznictwie tradycyjnym ziemniaki uchodzą za pokarmy poprawiające pracę jelit oraz gojące, szczególnie w przypadku choroby wrzodowej. Ma to sens z medycznego punktu widzenia, gdyż zawarta w nich skrobia od dawna w farmacji miała właściwości gojące i dodawana była do zasypek na problemy dermatologiczne, zaś kleik skrobiowy łagodził problemy trawienne. Niektórzy piją sok z surowych ziemniaków na zgagę i mdłości. Obecna w nich tomatyna w badaniach niszczyła niektóre drobnoustroje i powodowała hamowanie rozszerzania naczyń, szczególnie przy alergii.
Przypisuje im się także właściwości moczopędne i rozkurczowe. Zawierają sporo potasu. Znalazłam przepis z wykorzystaniem naparu ze skórek ziemniaka, który pito przy podwyższonym ciśnieniu ( 5 ziemniaków na 600 ml wody, gotować kwadrans).
Z własnych doświadczeń z ziemniakami polecam mąkę ziemniaczaną jako najstarszą chyba zasypkę na skórę, która doskonale przysusza sączące krostki lub potówki u dziecka. Ponadto kąpiele z dodatkiem krochmalu, czyli roztworu mąki ziemniaczanej w gorącej wodzie łagodzą egzemy, zmiany atopowe czy inne problemy skórne nie tylko u małych dzieci.
Mój synek po urodzeniu wyglądał jak biedronka, a po kuracji krochmalowej wszystkie krostki zniknęły.
W domu mojego męża była ludowa tradycja przykładania gorących tłuczonych ziemniaków ugotowanych w mundurkach w ręczniku zamiast baniek na plecy przy infekcjach układu oddechowego wraz z towarzyszącym kaszlem. Trzymało się je dopóki nie ostygły na skórze.
W Rosji na przykład wdycha się parę z gotujących kartofli w stanach zapalnych układu oddechowego. Woda z ugotowanych ziemniaków służyła do okładów na bolące miejsca.
Tradycyjny sposób na pozbycie się robaków to zjadanie przez kilka dni ziemniaków wymieszanych z olejem oraz orzechami włoskimi.
Zastosowanie w kuchni: O użyciu ziemniaków w kuchni wie chyba każdy. Warto dodać, że najbardziej lekkostrawne i bogate w składniki odżywcze są pieczone w mundurkach lub gotowane na parze. Aby uniknąć wzdęć zaleca się spożywać je do 25 dag dziennie. Powyżej tej ilości mogą gromadzić się związki siarkowe, które powodują uczucie pełności i niepotrzebne gazy.
Można spożywać je w całości, w formie purèe, kluseczków, kopytek, czy frytek. Wykonuje się z nich sałatki, zupy, zapiekanki i kotlety.
Z kolei mąka ziemniaczana przydaje się do placków ziemniaczanych, pyz, kisieli, budyniów, jako środek zagęszczający.
Ziemniaki po góralsku: 0,5 – 1 kg ziemniaków, 1 oscypek, masło, zioła: tymianek suszony, sól, pieprz. Ziemniaki pokroić w talarki, ułożyć w naczyniu żaroodpornym. Posmarować je masłem, posypać tartym oscypkiem i ziołami. Piec 3 kwadranse w rozgrzanym piekarniku, aż będą rumiane.
Zapiekanka z warzywami: 50 dag ziemniaków, cebula, papryka czerwona, parówki, ser żółty, 3 jajka, gałka muszkatołowa, masło, 100 g śmietany, świeże zioła: bazylia, tymianek, oregano lub natka pietruszki, sól, pieprz.
Warzywa pokroić na talarki, zaś parówki w kostkę. Zasmażyć parówki z cebulą i papryką na odrobinie oliwy. W naczyniu do pieczenia wysmarowanym tłuszczem ułożyć ziemniaki, na nie warstwę parówkową i piec przez kwadrans. W międzyczasie ubić śmietanę z jajkami i przyprawami, dodać do nich ser. Polać zapiekankę i piec jeszcze 10 minut do przyrumienienia. Po wyjęciu z piekarnika posypać świeżymi ziołami.
Najprostsza sałatka z ziemniakami: 6 ziemniaków, 1 puszka fasoli czerwonej, 3 ogórki kiszone, 1-2 cebule, natka pietruszki, sos winegret lub majonez.
Ziemniaki ugotować i pokroić w kostkę. Wymieszać z fasolą i pokrojoną cebulą oraz ogórkami. Dodać sos lub majonez, przyprawić i posypać natką.
Domowy budyń czekoladowy (smak mojego dzieciństwa): 2 szklanki mleka, 2 łyżki mąki ziemniaczanej, 2 łyżki kakao, 2 łyżki cukru, cukier wanilinowy, 1 łyżeczka masła.
Zagotować w rondelku 1,5 szklanki mleka z cukrem, cukrem wanilinowym oraz masłem. Pozostałą ilość mleka wymieszać z mąką i kakao. Do gotującego się mleka wlać mieszaninę mąki i kakao. Gotować na małym ogniu 2 minuty, aż zgęstnieje. Rozlać do salaterek uprzednio przepłukanych zimną wodą. Podawać z malinką na wierzchu.
Zastosowanie w kosmetyce: Sok z surowych ziemniaków to dawny kosmetyk na wrzody i rany. Pokrojonego ziemniaka przykłada się nie od dziś na oparzenia oraz miejsca bolące, nawet na głowę.
Najstarsza oliwka po opalaniu to zmieszany olej ze startym ziemniakiem. Można nakładać ją na opuchnięte i poparzone miejsca.
Domowy krochmal do kąpieli: 2 czubate łyżki ziemniaczanej na 0,5 szklanki wody dodać do 0,5l gotującej się wody i wymieszać. Utworzony kisiel wlać do kąpieli. Moczyć się ok. 10 minut. Łagodzi podrażnienia i stany zapalne. Wspomaga leczenie potówek bez przesuszenia skóry.
Maska punktowa na wypryski: wymieszać 1 łyżkę mąki ziemniaczanej z odrobiną wody na kleik. Nakładać punktowo na wypryski, trądzik i zmiany zapalne. Po 10 minutach spłukać ciepłą wodą.
Zasypka przeciw poceniu stóp: 2 łyżki czubate mąki ziemniaczanej wymieszać z 1 kroplą olejku z drzewa herbacianego. Zasypać stopy. Zasypka zmniejsza pocenie i zapobiega grzybicy.
Wiele diet wyeliminowuje ziemniaki jako produkty kaloryczne i nie potrzebne. Oczywiście w pewnych schorzeniach jest to konieczne. Myślę sobie jednak, że we wszystkim gdzieś trzeba znaleźć prawdziwy umiar.
Ja na przykład bardzo lubię ziemniaki i ciężko byłoby mi się z nimi pożegnać na dobre. Raz w tygodniu to rarytas, a i zdrowia nie ujmie.