Fitoterapia

Dziady, rzepy, czyli sentymentalnie o roślinie z zabaw z dzieciństwa…

Łopian większy, inne nazwy to: rzep, dziad, łopuch. W lecznictwie używa się jego korzenia, choć medycyna ludowa korzysta z wszystkich jego części. W swoim składzie zawiera: laktony seskwiterpenowe, olejek eteryczny, poliacetyleny, związki fenolowe, śluz i inulinę. Jest także źródłem witaminy C i wielu mikroelementów. Działa odkażająco (bakterie, grzyby) oraz przeciwzapalnie. Nasila wydalanie moczu. Poleca się go w schorzeniach skóry zarówno do użytku zewnętrznego jak i wewnętrznego. Owoce i korzeń (w postaci soku) polecane są w diecie oczyszczającej.

Zastosowanie w lecznictwie: Sok ze świeżych korzeni: 2 łyżki świeżego obranego startego korzenia wycisnąć przez gazę i pić kilka razy dziennie. Pobudza przemianę materii, zwiększa wydzielanie żółci, soku żołądkowego i trzustkowego. Działa moczopędnie i odtruwająco. Oczyszcza krew i wspomaga leczenie reumatyzmu, trądziku, łojotoku. Wraz z odpowiednim nawodnieniem organizmu skutecznie oczyszcza go z toksyn i wspomaga odchudzanie. Obniża także poziom cukru we krwi. Zaleca się go w stomatologii do stosowania w postaci naparu i płukanek w owrzodzeniach jamy ustnej.

Sok lub odwar z korzenia łopianu można stosować zewnętrznie na takie schorzenia dermatologiczne jak: łojotok, łuszczyca, trądzik, wypryski.

Odwar: 1 łyżkę surowca zalać 1 szklanką gorącej wody i gotować 20 minut pod przykryciem. Niektóre receptury zalecają go dodatkowo moczyć 3 godziny, w celu lepszej ekstrakcji substancji działających.

Medycyna tradycyjna zaleca picie go w gorączce w formie wywaru najlepiej z nasion. Powoduje wypocenie i zbicie temperatury.

Indianie podawali go swoim żonom przed porodem, aby miały siłę rodzić oraz stosowali zewnętrznie na ukąszenia i ugryzienia.

Zastosowanie w kuchni:  W Polsce rzadko używany. Kuchnia Chin serwuje korzeń i młode liście w sałatkach, zupach. Znajdziecie je także w sklepach pod nazwą „gobo”. W Japonii gotuje się je w osolonej wodzie i podaje na stole. Korzenie zawierają sporo błonnika i działają lekko przeczyszczająco.

Ja osobiście znalazłam korzenie łopianu w sprzedaży wyłącznie w formie marynowanej. Być może za mało o nich wiemy i po prostu nie używamy.

Lepiej używać młodych korzeni, nie są tak zdrewniałe i lepsze w smaku. Można je udusić z innymi warzywami. Młode liście obrabia się termicznie jak szpinak, zaś łodygi marynuje.

Polecane przepisy przez wytrawnych znawców łopianu:

Liście łopianu z imbirem: (z książki „Z łąki na talerz” autorstwa Hanny Szymanderskiej): 500g młodych liści łopianu, posiekany świeży imbir, 1 cebula, 2 ząbki czosnku, olej, sok z cytryny, sól, cukier do smaku.

Młode liście blanszować i pokroić. Na oleju zasmażyć cebulę, czosnek i imbir. Dodać liście łopianu, sok z cytryny i przyprawy. Dusić pod przykryciem. Podać jako jarzynkę do mięsa.

Marynowane łodygi: 1kg młodych łodyg łopianu, 2 szklanki wody, tyle samo octu, przyprawy: ziele angielskie, liść laurowy, gorczyca, kolendra, bazylia, miód oraz sól.

Zagotować wodę z miodem i przyprawami. Dodać ocet. Obrać łodygi i pokroić, wrzucić do zalewy i gotować 3 minuty. Odcedzić i osuszyć. Włożyć do wyparzonych słoików, zalać marynatą i pasteryzować.

Zastosowanie w kosmetyce: Łopian to przede wszystkim roślina kosmetyczna. Można używać jej zaraz po zerwaniu w formie okładów na chorobowo zmienione miejsca, wycisnąć sok lud sporządzić wywar i nacierać nim skórę. Ułatwia gojenie i działa odkażająco. Jeśli wetrzemy go w skórę głowy, zapewnimy sobie więcej włosów na niej oraz pozbędziemy się łupieżu.

Do dziś pamiętam butelkę z szamponem z łopianu i jego zapach…Na głowie sporo włosów do dziś wszyscy mamy, może to łopian…?

Łopian działa także przeciwgrzybiczo. W tym wypadku skuteczne są kąpiele z dodatkiem odwaru z korzenia łopianu (najlepiej używać młodych korzeni, mają więcej substancji leczniczych).

Tonik do cery trądzikowej i tłustej: wykonać odwar jak wyżej i przemywać nim twarz 2 do 3 razy dziennie. Skutecznie odkaża i zmniejsza łojotok.

Płukanka wzmacniająca do włosów: Przygotować napar z liści pokrzywy i odwar z korzenia łopianu. Połączyć oba i płukać nimi głowę. Nie tylko wzmacnia cebulki włosowe, ale także ogranicza łojotok i łupież.

Lubimy się rzucać dziadami, rzepami –  to takie wspomnienie z dzieciństwa. Niezwykły to chwast – dający radość w zabawie oraz skarbnica lecznicza, kulinarna i kosmetyczna…

Piśmiennictwo:

Predes, F.S., Ruiz, A.L., Carvalho, J.E. et al. Antioxidative and in vitro antiproliferative activity of Arctium lappa root extracts. BMC Complement Altern Med11, 25 (2011). https://doi.org/10.1186/1472-6882-11-25

Antioxidant Activity of Burdock (Arctium lappa Linné): Its Scavenging Effect on Free-Radical and Active Oxygen, Pin-Der Duh

PYTKO-POLOŃCZYK J. , MUSZYŃSKA B., Surowce naturalne w stomatologii MIR N-ro 2 (107)

http://ira.lib.polyu.edu.hk/bitstream/10397/4042/1/Arctium%20lappa%20%28Final%29.pdf

http://espz.pl/materialy/urotropica.pdf

http://bazhum.muzhp.pl/media/files/Echa_Przeszlosci/Echa_Przeszlosci-r2012-t13/Echa_Przeszlosci-r2012-t13-s7-23/Echa_Przeszlosci-r2012-t13-s7-23.pdf

https://depot.ceon.pl/bitstream/handle/123456789/1300/PF_2012_079-092.pdf?sequence=1

https://depot.ceon.pl/bitstream/handle/123456789/1300/PF_2012_079-092.pdf?sequence=1

Co gojnik goi? Czyli o dobroczynnych właściwościach Sideritis…

Sideritis – rodzaj roślin należących do rodziny Jasnotowatych. Nazywany jest zwyczajowo gojnikiem albo „bocianim noskiem, czystaczkiem, siwiosnką, przyrocznikiem, chimerycznym zielem, przyroczym zielem”.Najbardziej znanym i używanym gatunkiem jest Sideritis raeseri (górska herbata), która pita jest w postaci naparu. W tradycyjnej medycynie Grecji uznawana jest za roślinę o właściwościach przeciwzapalnych, przeciwbólowych, przeciwbakteryjnych i ochronnych. W swoim składzie zawiera: flawonoidy (sideritoflawnon, chryzoeriol i in.), kwasy fenolowe (kwas chlorogenowy i neochlorogenowy), diterpeny (160 różnych związków), kwasy tłuszczowe i glikozydy irydoidowe. Zawiera również olejek eteryczny. W jego składzie występuje: 1,8-cyneol, pineny, kamfen, limonen, tujon, kamfora, bisabolol, terpinen-4-ol i inne związki. Wyizolowano z rośliny substancje takie jak: kampneozyd II, echinakozyd, werbaskozyd, forsycjozyd i inne fenyloetanoidy – obiecującą grupę związków aktywnych.

Sideritis montana (gojnik górski) to gatunek powszechny w krajach takich jak: Serbia, Macedonia czy Albania głównie w postaci herbatek.

Napar z gojnika wykorzystuje się przede wszystkim jako środek przeciwzapalny, łagodzący zaburzenia żołądkowo-jelitowe, pomocniczo w infekcji z towarzyszącym kaszlem, jako środek wzmacniający oraz w niedokrwistości jako uzupełnienie działania leków bądź suplementacji.

Działanie lecznicze:

W toku różnych badań dla poszczególnych gatunków wykazano, że rodzaj Sideritis posiada właściwości:

–  przeciwzapalne

– przeciwbakteryjne

– przeciwwirusowe

– przeciwwrzodowe

-przeciwutleniające

-antynocyceptywne

-przeciwreumatyczne

– łagodzące dolegliwości żołądkowo-jelitowe

-gastroprotekcyjne

-moczopędne

-pomocnicze w przebiegu infekcji, w tym zapalenia oskrzeli

-hipoglikemizujące

-wazoprotekcyjne.

W badaniach wyciągi etanolowe z gojnika obniżały również ciśnienie i częstotliwość akcji serca.

Wykazano także aktywność przeciwnowotworową metanolowych ekstraktów Sideritis libanotica (działanie antyproliferacyjne) (Kassi E, Papoutsi Z, Fokialakis N, Messari I, Mitakou S, Paraskevi M. Greek plant extracts exhibit Selective Estrogen Receptor Modula-tor (SERM)-like properties. Journal of Agriculture and Food Chem-istry, 2004 52, 6956–6961).

Zastosowanie w kuchni:

Napar z pokruszonego ziela gojnika doskonale smakuje na ciepło jak i na zimno. Nazywany jest herbatką greckich bogów z Olimpu. W Polsce dostępny jest wysuszone w całości, pokrojone lub rozdrobnione ziele jako herbatka górska, herbatka grecka, górska herbatka z Krety, Mountain Tea Cretan, Malotira, Greek mountain tea. Herbatka ta najczęściej wytwarzana jest z gatunku gojnik macedoński – Sideritis scardica Griseb. i Sideritis raeseri Boiss.& Heldr. = Sideritis syriaca L. (gojnik syryjski) (wg dr Różańskiego).

 

 

Piśmiennictwo:

https://www.ema.europa.eu/en/documents/herbal-monograph/final-european-union-herbal-monograph-sideritis-scardica-griseb-sideritis-clandestina-bory-chaub_en.pdf

Baden, C. (1991). In A. Strid & K. Tan (Eds.),Sideritis L. in Mountain Flora of Greece(Vol. 2, pp. 84–91). Edinburgh: Edinburgh University Press.

Gabrieli, C. N., Kefalas, P. G., & Kokkalou, E. L. (2005). Antioxidant activity offlavonoids fromSideritis raeseri.Journal of Ethnopharmacology, 96, 423–428.

Charami, M., Lazari, D., Karioti, A., Skaltsa, H., Hadjipavlou-Litina, D., & Souleles, C.(2008). Antioxidant and antiinflammatory activities ofSideritis perfoliatasubsp.perfoliata (Lamiaceae).Phytotherapy Research, 22, 450–454.

Kupeli, E., Sahin, P. F., Calis, I., Yesilada, E., & Ezer, N. (2007). Phenolic compounds ofSideritis ozturkiiand theirin vivoanti-inflammatory and antinociceptiveactivities.Journal of Ethnopharmacology, 112, 356–360.

Janeska, B., Stefova, M., & Alipieva, K. (2007). Assay of flavonoid aglycones from thespecies of genusSideritis(Lamiaceae) from Macedonia with HPLC-UV DAD.ActaPharmaceutica, 57, 371–377.

https://s3.amazonaws.com/academia.edu.documents/42532174/Chemical_properties_of_the_cultivated_Si20160210-15818-voq17s.pdf?response-content-disposition=inline%3B%20filename%3DChemical_properties_of_the_cultivated_Si.pdf&X-Amz-Algorithm=AWS4-HMAC-SHA256&X-Amz-Credential=AKIAIWOWYYGZ2Y53UL3A%2F20191127%2Fus-east-1%2Fs3%2Faws4_request&X-Amz-Date=20191127T080207Z&X-Amz-Expires=3600&X-Amz-SignedHeaders=host&X-Amz-Signature=e535599bc2a4bb1fc298fb2658f02e0e08cfacdef74a933f4b4c0f314fd15f60

https://www.researchgate.net/profile/Helen_Skaltsa/publication/254246539_Essential_Oil_of_Sideritis_raeseri_Boiss_et_Heldr_ssp_raeseri/links/547032bf0cf216f8cfa9ebdb/Essential-Oil-of-Sideritis-raeseri-Boiss-et-Heldr-ssp-raeseri.pdf

https://www.researchgate.net/profile/Armando_Zarrelli/publication/306112155_Sideritis_raeseri/links/57b2ad6708ae95f9d8f4d569/Sideritis-raeseri.pdf

https://pdfs.semanticscholar.org/3134/f652957f92f3803d6dbd967d6468b90a445d.pdf

Gojnik – Sideritis w praktycznej fitoterapii oraz jako składnik herbatki górskiej Malotira.

https://www.degruyter.com/downloadpdf/j/ebtj.2017.1.issue-s1/10-24190-ISSN2564-615X-2017-S1-02/10-24190-ISSN2564-615X-2017-S1-02.pdf

O zielu długowieczności, czyli o Gynostemma pentaphyllum…

Jiaogulan (Gynostemma pentaphyllum)

Gynostemma pentaphyllum – Jaogulan, Jao Gu Lan,  „żeń-szeń południowy”, Xiancao („nieśmiertelność”) to roślina stosowana szeroko w TMC Tradycyjnej Medycynie Chińskiej. Pierwsze wzmianki o tej roślinie sięgają czasów Dynastii Ming. Opisano ją wtedy jako roślinne źródło pokarmu, nie zaś jako roślinę leczniczą. Od niedawna Jaogulan wzbudził także zainteresowanie w Europie. Występuje naturalnie na terenach południowej i wschodniej Azji.  Znany jest ze swoich właściwości hipoglikemizujących, obniżających cholesterol oraz antyoksydacyjnych. Dane historyczne podają, że leczoną nią bóle i zawroty głowy, szumy w uszach, ogólne osłabienie, brak odporności, infekcje, upośledzoną pracę wątroby i śledziony, problemy krążeniowe. Według obecnej medycyny chińskiej stosuje się ją w kaszlu, osłabieniu, zapaleniu oskrzeli czy palpitacji serca. W Japonii natomiast wykorzystuje się ją jako środek o właściwościach przeciwzapalnych, przeciwgorączkowych, wzmacniających i moczopędnych.

Skład chemiczny:

Gynostemma pentaphyllum to obecnie jedna z kanonu roślin adaptogennych. W swoim składzie zawiera substancje: gypenozydy (przypominające związki zawarte w żeń-szeniu) odpowiedzialne za działanie surowca – liści. Znaleziono w nich  także witeksynę – substancję poprawiającą przepływ wieńcowy – zawartą także w owocach i kwiatach głogu. Zaobserwowano obecność: flawonoidów (rutyny, ombuiny), polisacharydów, witamin, związków mineralnych, aminokwasów, karotenoidów oraz alantoiny.

Działanie surowca:

Badania naukowe potwierdziły aktywność Jaogulanu:

1. przeciwzapalną

2. przeciwbólową

3. przeciwutleniającą

4. obniżającą poziom cukru we krwi

5. korzystną na poziom cholesterolu

6. tonizującą

7. ogólnie wzmacniającą

8. podnoszącą odporność

9. regulującą ciśnienie

10. wzmacniającą pracę wątroby

11. działanie uspokajające

12. przeciwnowotworowe.

 

Formy podania:

kapsułki,

tabletki,

zioła do zaparzania,

sproszkowane liście,

nalewka.

 

Surowiec posiada słodki smak.

 

Przeciwwskazania:

Nie zaleca się stosować u dzieci, kobiet w ciąży oraz karmiących, przyjmujących leki przeciwzakrzepowe oraz osób po przeszczepach, w chorobach autoimmunologicznych.

Według danych zawartych w podręcznikach Medycyny Chińskiej brak informacji o toksyczności surowca.

Zastosowanie w kuchni:

Surowiec krojony można zaparzać jako herbatkę i pić w stanach zmęczenia lub osłabienia.

Zastosowanie w kosmetyce:

Ze względu na właściwości antyoksydacyjne i przeciwzapalne surowca znalazł on zastosowanie w kremach przeciwzmarszczkowych i gojących. Spotkałam się z ekstraktami tej rośliny w całonocnej masce liftingującej, kremie pod oczy niwelującym oznaki zmęczenia i obrzęki wokół oczu, francuskich seriach kremów naturalnych o właściwościach przeciwstarzeniowych.

 

Gynostemma nosi potoczną nazwę ziele nieśmiertelności. Kto wie, czy kiedyś nie uda się stworzyć z niego antidotum na wszelkie choroby cywilizacyjne…

 

 

 

 

 

Piśmiennictwo:

J. biol. Chem. 279, 41361–41367.Tom 54 2005, Numer 4 (269),Strony 345–356
T. Wolski, T. Baj, A. Ludwiczuk, M. Sałata, K. Głowniak, Surowce roślinne o działaniu adaptogennym oraz ocena zawartości adaptogenów w ekstraktach i preparatach otrzymanych z rodzaju Panax, Postępy Fitoterapii 2/2009, s. 77-97
Å. Norberg, N.K. Hoa, E. Liepinsh, D. Van Phan, N. Duy Thuan,  H. Jörnvall,  R. Sillard, C.G. Östenson, A Novel Insulin-releasing Substance, Phanoside, from the Plant Gynostemma pentaphyllum, JBC, 2004
https://www.jstage.jst.go.jp/article/cpb/52/12/52_12_1440/_pdf
http://ssu.ac.ir/cms/fileadmin/user_upload/Mtahghighat/tfood/asil-article/Food_Chemistry2-2013/Two_new_saponins_from_tetraploid_jiaogulan__Gynostemma.pdf
V. Razmovski-Naumovski, T.HW Huang, V.H. Tran, G. Qian Li, C. C. Duke, B. D. Roufogalis, Chemistry and Pharmacology of Gynostemma pentaphyllum, Phytochemistry Reviews, July 2005, Volume 4, Issue 2–3, s. 197–219

Ziołowe sposoby na opryszczkę wargową…

lemon balm blossom

Photo credit: Jess Beemouse via Foter.com / CC BY

Opryszczka wargowa – choroba wywoływana przez wirusa Herpes simplex (HSV) w wyniku zakażenia drogą kropelkową. Choroba ma charakter nawracający. Pierwotne zakażenia występują najczęściej w dzieciństwie i mają charakter zapalny. Następnie wirus pozostaje w postaci utajonej do czasu replikacji i wystąpienia objawów opryszczki wargowej. Nawroty opryszczki objawiają się zmianami w pobliżu miejsca zakażenia i są wywołane rozmaitymi czynnikami.

Podstawowe objawy: mrowienie, swędzenie, uczucie napięcia w obrębie warg, pieczenie, wykwity w formie pęcherzyków na skórze i śluzówce utrzymujących się przez kilka dni, zasychających. Chorobie może towarzyszyć gorączka oraz dolegliwości bólowe.

Przyczyny: gorączka, stres, obniżona odporność, po infekcji, podczas miesiączki, uraz skóry, błony śluzowej, przesuszenie warg, promieniowanie słoneczne, alergie, pokarmy bogate w argininę.

Leczenie:

1. Preparaty zawierające acyklovir  – substancję przeciwwirusową działającą wybiórczo na wirusa opryszczki.

2. Preparaty z tlenkiem cynku do użytku zewnętrznego (maść, pasta) – działanie ściągające i wysuszające.

3. Preparaty z grupy antyseptyków – w przypadku otwartych pęcherzyków, w celu uniknięcia infekcji bakteryjnej uszkodzonej skóry: jodopowidon, maści z neomycyną bez recepty.

4. Ekstrakt z liści melisy, olejek melisowy – nałożyć na swędzący pęcherzyk. Składniki olejku hamują namnażanie wirusa. Okłady z naparu z liści melisy – ewentualnie.

5. Okłady z naparu z czarnej herbaty – działanie ściągające, wysuszające.

6. Świeży liść aloesu – rozciąć i przyłożyć jego wnętrze do pęcherzyka, wspomaga gojenie.

7. Sok z cebuli – wycisnąć świeży sok i przykładać w miejscu, gdzie występują objawy zakażenia – działa gojąco i odkażająco.

8. Plasterek cytryny – przykładać kilka razy dziennie, wysuszający.

9. Miód propolisowy, propolis, maść propolisowa, okłady z miodu, – działanie gojące i odkażające, zapobieganie rozprzestrzenianiu się wirusa.

10. Kuracje podnoszące odporność – wyciąg z jeżówki, sok z aloesu, wyciąg z pelargonii afrykańskiej, ekstrakt z bzu czarnego, witamina C (w dawce 1g przyspiesza gojenie).

11. „Babcine sposoby” – rozpuszczona w niewielkiej ilości wody tabletka z kwasem acetylosalicylowym w formie okładów, okłady z octu, spirytusu, sody czy pasty do zębów – dla tych, co nie boją się bólu przy przypadkowym zerwaniu pęcherzyka i ewentualnym nadkażeniu…

12. Olejek z drzewa herbacianego – stosować miejscowo na pęcherzyk w celu odkażenia lub w formie mieszanki:

1 kroplę olejku herbacianego wymieszać z 1 kroplą olejku melisowego oraz pół łyżeczki gliceryny. Nakładać na chorobowo zmienione miejsce.

13. Pasta z ząbka czosnku – rozgnieść ząbek czosnku na papkę i przykładać na chorobowo zmienione miejsce.

14. Okłady z kapusty – schłodzić liść kapusty, rozbić tłuczkiem i przykładać w celu zmniejszenia dolegliwości bólowych.

15. Maseczka na spierzchnięte usta: 1 łyżeczkę miodu np. lipowego wymieszać z 1 łyżeczką oliwy. Nałożyć na usta na 15 minut. Nadmiar usunąć.

16. Smarowanie ust olejem z czarnuszki – pielęgnacja, natłuszczanie i działanie odkażające.

17. Olejek cytrynowy – kroplę olejku nanieść na usta.

Pielęgnacja i zachowania zdrowotne:

1. Dbałość o właściwe natłuszczenie skóry i warg.

2. Stosowanie balsamów, pomadek, preparatów z filtrem w przypadku ekspozycji na słońce i wysokie lub niskie temperatury.

3. Dbałość o system odpornościowy, zróżnicowana dieta uboga w argininę (bez kawy, kakao, czekolady), bogata w lizynę (obecną w wołowinie, nabiale, jajkach), higiena osobista, unikanie stresu 😉

4. Unikanie czynników wywołujących opryszczkę oraz kontaktu z osobami z opryszczką wargową.

5. Szybka reakcja na pierwsze objawy opryszczki.

6. Uzupełnienie witamin i związków mineralnych w okresie zwiększonej podatności na infekcje.

Źródła:

Lennecke K. Hagel K., Przondzono K., Samoleczenie, 2006.

VADEMECUM CHORÓB, LEKÓW I PREPARATÓW BEZ RECEPTY, 2008, t.1.

http://www.czytelniamedyczna.pl/2407,leczenie-propolisem-chorob-skory-wywolanych-przez-drobnoustroje.html

http://ptnaids.com/attachments/article/20/Zalecenia_PTNAIDS_2016.pdf#page=169

Mrozińska M, Zakażenia wirusem Herpes manifestujące się zmianami skórnymi (http://www.mariamrozinska.pl/publikacje/Zakazeniawirusamiherpes.pdf).

Wolbling RH, Leonhardt K., Local therapy of herpes simple with dried extract from Melissa officinalis, Phytomed 1994; 1: 25-31.

Zajady – problem kosmetyczny czy nieprzyjemna dolegliwość?

Zajady – to pewien rodzaj nadżerek umiejscowionych w kącikach ust, na wskutek pęknięcia błony śluzowej i utworzenia się niewielkich owrzodzeń, szczególnie bolesnych w wyniku nadkażenia mikroorganizmami(np. drożdżakami).
Odczuwalne są objawy w kolejności: zaczerwienienie – pieczenie – mrowienie – pękanie – ból.

Przyczyny powstawania zmian:
– niedobory witamin z grupy B (głównie B2),
– niedopasowane protezy zębowe,
– alergia na materiały kompozycyjne protez,
– obniżona odporność,
– antybiotykoterapia,
– niewłaściwa dieta,
– nadmiernie przesuszone usta,
– niektóre leki (np. w kuracji trądzikowej, sterydowej),
– zbyt częste opalanie się bez użycia pomadek z filtrem UV,
– ekspozycja na zbyt niskie temperatury bez odpowiedniej ochrony ust.

Uważa się też, że znacznie częściej zajady tworzą się u osób starszych (skóra mniej elastyczna, zaleganie śliny, opadanie policzków), dzieci (używające smoczków), u kobiet w ciąży, u chorych na cukrzycę (sucha skóra), anemię.

Leczenie:
– podawanie witamin z grupy B lub preparatów zawierających drożdże z witaminami,
– higiena jamy ustnej,
– ochrona i odpowiednia pielęgnacja natłuszczająca (pomadki, balsamy z dodatkiem masła kakaowego, olej kokosowy najlepiej z dodatkiem porcji witaminy E w kroplach),
– wcierka z oliwy z oliwek, oleju lnianego lub oleju z awokado (niewielką ilość oleju nanieść na kąciki ust, delikatnie wmasować kilka razy dziennie, najlepiej po posiłku) – uelastycznia i ułatwia gojenie,
– gotowa lub robiona maść z witaminą A (regeneruje naskórek i ułatwia jego odbudowę),
– okłady z miodu na zajady,
– okłady z naparu z kwiatu nagietka lub maść nagietkowa (można ją samodzielnie przyrządzić) – działają przeciwzapalnie, odkażająco i gojąco,
– wzmocnienie odporności poprzez kurację jeżówką, aloesem lub pelargonią afrykańską,
– podawanie witaminy C w celu podniesienia odporności,
– zmiana diety na bogatą w czosnek (naturalny antybiotyk), warzywa strączkowe bogate w witaminy z grupy B, kapustę i sałatę,
– obniżenie ilości cukru w diecie,
– okłady z miąższu liści aloesu (regenerujące i gojące),
– przemywanie skóry twarzy naparem z szałwii (wykonać napar z 1 łyżki liści szałwii, odcedzić, nasączyć płatek kosmetyczny i przecierać delikatnie twarz) – szałwia działa ściągająco i odkażająco,
– maść z ekstraktem z kłącza pięciornika (na stany zapalne i ropne zakażenia), preparaty z żyworódki (odkażające) lub oczaru (gojące).

Niegdyś stosowano niekonwencjonalne metody takie jak: okłady z moczu, gorącego mleka czy masła:)

W przypadku braku skuteczności powyższych metod lub nawracających zajadach należy ustalić przyczynę ich występowania oraz zastosować leczenie z użyciem substancji odkażających, maści z dodatkiem cynku lub innych form.

Piśmiennictwo:
Szepietowski J. Grzybice skóry i paznokci, Medycyna Praktyczna, Kraków 2001,
Adamska A., Regeneracja skóry po wakacjach, APTEKARZ POLSKI NR 24/2, sierpień 2008,
VADEMECUM CHORÓB, LEKÓW I PREPARATÓW BEZ RECEPTY, 2008, t.1.,
M Lesińska-Sawicka, M Waśkow – Med. Rodz, 2012 – medrodzinna.pl,
Korzeniowska K., Jabłecka A., FARMACJA WSPÓŁCZESNA, 2009; 2: 36-41.