Żeń-szeń właściwy – surowiec zielarski stanowi korzeń żeń-szenia. Zbiera się go jesienią z roślin 4-6 letnich. Jest on bogaty w substancje z grupy saponin triterpenowych – panaksozydy (ginsenozydy). kwasy fenolowe i panaksany, polisacharydy, poliacetyleny, olejek eteryczny. Stwierdzono w surowcu także obecność innych związków, między innymi: alkoholi seskwiterpenowych, steroli, witamin i związków mineralnych. Żeń-szeń stosowany jest głównie jako surowiec adaptogenny, poprawiający ogólną wydolność psychiczną i fizyczną organizmu oraz przeciwstresowy. Dodatkowo powoduje obniżenie poziomu cukru we krwi, działa ochronnie na wątrobę. Hamuje agregację płytek i ma działanie immunostymulujące (podnosi odporność). Surowiec wpływa na ciśnienie krwi (może je podnosić w dużych dawkach w przeciwieństwie do żeń-szenia amerykańskiego, który je obniża dzięki obecności ginsenozydów Rb1). Uznawany za afrodyzjak od 300 roku p.n.e.
Zastosowanie w lecznictwie: Żeń-szeń posiada cenne właściwości farmakologiczne, w tym:
- przeciwstresowe
- poprawiające odporność
- zwiększające wydolność fizyczną
- podnoszące wydolność psychiczną
- przeciwcukrzycowe
- przyspieszające przemianę materii
- obniżające poziom cholesterolu
- ochronne na wątrobę
- antyutleniające
- przeciwzapalne
- tonizujące
- przeciwnowotworowe
- przeciwgrzybicze
- przeciwwirusowe
- wpływa korzystnie na pamięć i koncentrację
- działanie estrogenne i ochronne przed osteoporozą
- zwiększa witalność
- uważa się, iż poprawia funkcje seksualne u panów (najbardziej żeń-szeń koreański – wg badań wzmacnia erekcję).
Żeń-szeń występuje głównie w preparatach samodzielnie lub z dodatkiem witamin i minerałów.
Przeciwwskazania do stosowania żeń-szenia:
- wiek (nie stosuje się go u dzieci)
- ciąża
- okres karmienia piersią
- w bezsenności (może nasilić)
- przy niektórych lekach (inhibitory MAO, kofeina – może nasilać bezsenność, leki przeciwzakrzepowe – może nasilać krwotoki, leki przeciwcukrzycowe – hipoglikemia)
- w kołataniu serca (może nasilić)
- choroby autoimmunologiczne
- przeszczepy
- niektóre nowotwory hormonozależne
Działania niepożądane:
- podwyższenie ciśnienia tętniczego
- problemy ze snem
- zaburzenia rytmu
- wysypka
- bóle głowy
- problemy ze strony przewodu pokarmowego
- tzw. syndrom żeń-szeniowy (zespół objawów)
Zastosowanie w kuchni:
Aktualnie żeń-szeń wchodzi w skład produktów energetycznych. Kandyzowane korzenie żeń-szenia stanowiły produkt do niedawna dostępny na rynku.
Zastosowanie w kosmetyce: Ekstrakt z żeń-szenia wchodzi w skład kosmetyków przeciwstarzeniowych, z uwagi na obecność antyoksydantów. Stanowi komponent kremów, serum, preparatów pod oczy, na cellulit (poprawia krążenie), szamponów, odżywek i ampułek na wypadanie włosów. Dostarcza skórze witamin z grupy B, A, C i wielu cennych związków mineralnych. Preparaty kosmetyczne wyraźnie poprawiają kondycję skóry i warunkują jej sprężystość.
Tradycyjna medycyna chińska zalecała stosować żeń-szeń wyłącznie w chłodnym okresie roku… kiedy spada nasza odporność i odczuwamy znużenie z powodu zmieniającej się aury i zmian w naszym organizmie. Chińska mądrość zastosowania żeń-szenia została dziś poparta licznymi badaniami i wskazuje jasno na kierunek zastosowania tego cennego korzenia życia… nie tylko u panów;)
Źródła:
Wawer I., Suplementy diety dla Ciebie, Warszawa, 2009
http://www.czytelniamedyczna.pl/2609,rodzaj-panax-systematyka-sklad-chemiczny-dzialanie-i-zastosowanie-oraz-analiza.html
http://www.ema.europa.eu/docs/en_GB/document_library/Herbal_-_HMPC_opinion_on_Community_herbal_monograph/2013/04/WC500142082.pdf
http://www.ema.europa.eu/docs/en_GB/document_library/Herbal_-_HMPC_assessment_report/2013/04/WC500142080.pdf