Mały wakacyjny błękitny podróżnik … czyli cykoria

Cykoria podróżnik – surowiec zielarski stanowi korzeń. Zbiera się go na jesieni i suszy w temperaturze pokojowej. Należy do grupy surowców gorzkich, gdyż zawiera ciała czynne – gorycze (laktony seskwiterpenowe). W korzeniu występuje inulina, fitosterole, związki fenolowe. Obecne są także  flawonoidy i kumaryny (ziele, liście). W swoim działaniu leczniczym przypomina nieco mniszek lekarski, ponieważ wspomaga trawienie i obniża poziom cukru we krwi. Posiada także korzystny wpływ na układ moczowy, gdyż oczyszcza drogi moczowe poprzez zwiększenie wydalania moczu (flawonoidy) oraz  ich dezynfekcję (związki fenolowe).

Zastosowanie w lecznictwie: Główne działanie korzenia cykorii podróżnik to zwiększenie wydzielania soku żołądkowego, pobudzenie produkcji żółci i jej przepływu w drogach żółciowych. W wyniku tego następuje poprawa trawienia oraz wzrost łaknienia. Wspomaga także ogólną przemianę materii, oczyszczanie z toksyn oraz nieznacznie obniża poziom cukru we krwi.(Matławska)

Warto też pamiętać, że zawarta w korzeniu inulina to wielocukier, który stanowi doskonałą pożywkę dla naszej naturalnej flory bakteryjnej (prebiotyk), przez co wspomaga czynności jelit (wynik: brak zaparć, biegunek, ochrona jelit).

Odwar z korzenia cykorii: 1 łyżeczkę rozdrobnionego suszonego korzenia zalać 1 filiżanką  wody i gotować 10 minut. Pić na czczo przed posiłkami, aby pobudzić apetyt i wzmocnić trawienie. W połączeniu z innymi ziołami moczopędnymi można stosować pomocniczo w reumatyzmie i dnie moczanowej.

Nie powinny jej używać osoby ze stwierdzoną kamicą żółciową, dzieci, kobiety w ciąży i w okresie karmienia.

W  naszej medycynie tradycyjnej wykorzystuje się zarówno ziele jak i korzeń cykorii. Ziele cykorii jest bogate w witaminę C i niektóre witaminy z grupy B oraz garbniki.

Ceniono od zawsze jej właściwości lecznicze i podawano przetwory z cykorii na takie schorzenia jak: nieżyt żołądka, problemy z wątrobą, jako środek wzmacniający i oczyszczający krew. Zarówno herbata z kwiatów jak i korzenia służyła wyciszeniu i łagodzeniu napięcia, wspomagała zasypianie.

Wierzono także, że ziele cykorii powieszone przed drzwiami domu uchroni jego mieszkańców przed chorobami zakaźnymi.

W moich  rodzinnych stronach zbierano kwiaty cykorii i robiono z nich herbatkę, którą płukano bolące gardło.

Mieszanka oczyszczająca: zmieszać po 1 łyżeczce korzenia cykorii, ziela skrzypu i ziela pokrzywy. Wykonać napar z użyciem szklanki gorącej wody. Odcedzić i pić w ciągu dnia. Napar działa moczopędnie i oczyszczająco. Przyspiesza także przemianę materii i jest korzystny w chorobach skórnych. Dla poprawy smaku można dodać odrobinę liści mięty.

Ciekawe przykłady tradycyjnego stosowania cykorii  poza znanymi w Polsce:

1. Afganistan – wodne ekstrakty z korzenia w leczeniu malarii,

2. Włochy – w leczeniu nadciśnienia – odwar z liści,

3. Turcja – w leczeniu żylaków odbytu (napar z nadziemnych części rośliny) , nowotwory nerek (odwar z korzenia),

4. Bośnia – rak płuc (korzenie, kwiaty).

Naukowo potwierdzono właściwości farmakologiczne składników zawartych w cykorii: odkażające, przeciwrobacze, ochronne na wątrobę, przeciwzapalne, antyoksydacyjne i wiele innych.

(http://www.hindawi.com/journals/ecam/2013/579319/tab1/)

Zastosowanie w kuchni: Cykoria jednoznacznie kojarzy się z namiastką „kawy”. Wysuszone/palone  i zmielone korzenie odmian uprawnych służyły jako zastępstwo kawy w czasach, gdy było o nią trudno. Obecnie do produkcji kawy zbożowej oraz podpiwku. Liście gotowano w wodzie, by uzyskać barwnik.

Kwiaty mogą stanowić element dekoracyjny sałatek, zaś oraz liście ich  składnik.  Aby nie były zbyt gorzkie,  moczy się je  w wodzie. Można polać je oliwą z oliwek lub dowolnym dressingiem, a także zapiec na pieczywie z wędliną i serem.

Hanna Szymanderska w swojej książce: „Z łąki na talerz” opisuje wiele jej zastosowań, między innymi jako dodatek do zup, dań z mięsa, marynat z pąków kwiatowych oraz do naleśników.

Płatki kwiatów można dodać do ulubionej herbaty. Na jesieni będzie można zebrać korzenie i zrobić domową kawę cykoriową…o niej niebawem…

Cykoria stanowi nadal powszechny składnik potraw kuchni arabskiej.

Zastosowanie w kosmetyce: Komponentem domowych kosmetyków są przede wszystkim kwiaty cykorii podróżnik. Zawierają one pewną ilość substancji odkażających i przeciwzapalnych. Można wykonać z nich napar i przemywać nim twarz w przypadku zmian trądzikowych, zapalnych i zmian skórnych.

Dobrze jest połączyć użycie zewnętrzne przetworów z cykorii wraz z mieszankami poprawiającymi metabolizm, co szczególnie jest zalecane w przypadku wyprysków i trądziku.

„Błękitny tonik”: zebrać garść kwiatów, rozdrobnić, zalać je szklanką gorącej wody, zaparzyć pod przykryciem. Po ostudzeniu przemywać płynem twarz lub chorobowo zmienione miejsca.

Wakacje w pełni, przy drodze pełno błękitnej cykorii – małego podróżnika. Kiedyś wspomagała leczniczo podróżujących od domu do domu… Dziś trochę o niej zapomnieliśmy…