Na kaszelek i do mięska… czyli o tymianku

Tymianek pospolity, macierzanka pospolita –  surowiec leczniczy stanowi ziele tymianku. Głównymi jego składnikami są: olejek eteryczny, flawonoidy, terpeny oraz związki fenolowe. W olejku na uwagę zasługuje tymol i karwakrol. Surowiec pod względem działania zaliczany jest do środków wykrztuśnych. Zwiększa bowiem wydzielanie w oskrzelach, upłynnia również wydzielinę, która tam zalega oraz pobudza odruch odkrztuszania. Poleca się go w kaszlu mokrym. Związki fenolowe zawarte w olejku, a szczególnie tymol, mają właściwości odkażające na błony śluzowe dróg oddechowych. Tymianek działa zarówno na bakterie, jak i na grzyby. Dodatkowo poprawia trawienie.

Zastosowanie w lecznictwie: Napar: pół łyżeczki suszonego surowca zalać 1 filiżanką gorącej wody i zaparzyć pod przykryciem. Odcedzić i pić po posiłku 3 razy dziennie. Działa wtedy wykrztuśnie. W celu poprawy procesu trawienia zalecałabym pić go niedługo przed posiłkiem, gdyż zwiększa wydzielanie soku żołądkowego oraz lekko rozkurcza mięśnie gładkie przewodu pokarmowego.

Również w tym celu można go spożywać w formie suszonej lub świeżej bezpośrednio z potrawą jako przyprawa, także dla niejadków. Wspomaga pozbycie się nadmiaru wagi, gdyż przyspiesza przemianę materii.

Do użytku zewnętrznego można stosować okłady z nieco mocniejszego naparu. Najlepiej użyć tymianku w proporcji: 5g surowca na 100g wody. Taki roztwór działa odkażająco na skórę i błony śluzowe, lekko przeciwbólowo oraz może służyć jako płukanka na wszelkiego rodzaju stany zapalne jamy ustnej i gardła.

Olejek tymiankowy w ilości 1 do 2 kropli może służyć do inhalacji w różnego rodzaju infekcjach górnych dróg oddechowych. Bardziej rozcieńczony może służyć jako płukanka lub roztwór do przemywań.

Nie zaleca się go podawać małym dzieciom oraz kobietom w ciąży. W zbyt dużych dawkach oraz podawany zbyt długo, np. powyżej 3 tygodni, może wywołać zatrucie.

Medycyna ludowa poleca tymianek jako środek przeciw robaczycom oraz do użytku zewnętrznego w terapii reumatyzmu. W tym drugim przypadku ma to swoje uzasadnienie medyczne, gdyż napar z tymianku podany na skórę lekko ją rozgrzewa i poprawia miejscowo ukrwienie. W Maroku na przykład roztworem olejowym z tymianku leczy się trudno gojące rany.

Zastosowanie w kuchni: Tymianek jako przyprawa wchodzi w skład ziół prowansalskich oraz bouquest garni rodem z Francji oraz jest częstą przyprawą używaną w kuchni włoskiej. Można wzbogacać nim potrawy mięsne, rybne, dania z warzywami oraz zupy, gulasze, a także wszelkie dania duszone. Służy do aromatyzowania octu, oliwy, kiełbasy i herbaty. Warto dodawać go do dań z roślin strączkowych, tłustych mięs, bigosu czy dziczyzny, gdyż zapobiega wzdęciom, kolkom i biegunkom.

Uważa się, że zupa z tymianku i piwa stanowi antidotum na nieśmiałość;).

Moje propozycje na dania z tymiankiem:

1. Jajeczka ziołowe: 4 jajka na twardo, 1 dag masła, 1 łyżka oliwy, sól, pieprz, po 1 łyżce świeżego koperku i tymianku.

Przepołowić ugotowane jajka i wyjąć z nich żółtka. Przełożyć je do miseczki i rozgnieść. Dodać przyprawy i uzupełnić połówki białek. Podawać na ciepło lub na zimno.

2. Bobowy przysmak: 1 kg bobu, 2 ząbki czosnku, sól, 2 łyżki sosu winegret.

Bób gotować we wrzątku około 15 minut. Po ostygnięciu obrać i rozdrobnić czosnek. W miseczce zmieszać sos z czosnkiem, świeżym rozdrobnionym tymiankiem oraz dodać do posolonego bobu.

3. Kurczak po włosku: 1 kurczak, słonina lub masło, 2 łyżeczki suszonego tymianku, 3 ząbki czosnku, 500g pomidorów, natka pietruszki.

Podzielić kurczaka na porcje i posypać je posiekanym tymiankiem i czosnkiem oraz solą i pieprzem. Porcje zanurzyć w maśle lub zawinąć w słoninę i spiąć np. wykałaczką. Obsmażyć na rumiano na oliwie. Przełożyć do naczynia żaroodpornego, umieścić na nich pomidory pokrojone na drobno oraz tymianek. Piec w piekarniku do miękkości. Podawać z ziemniakami i natką pietruszki.

4. Inne dania niebawem na facebookowej stronie bloga. (można wejść na nią bez logowania;)

Zastosowanie w kosmetyce: Główny składnik olejku eterycznego, czyli tymol, wchodzi w skład wielu preparatów odkażających oraz do higieny jamy ustnej i gardła, najczęściej w formie płukanek oraz past do zębów. Tymianek jest używany również w przemyśle perfumeryjnym.

Suszone lub świeże ziele można zaparzyć w gorącej wodzie i stosować jako parówkę odblokowującą pory i oczyszczającą dla cery łojotokowej i tłustej. Nie polecam maseczek z tymianku, gdyż często wywołują one swędzenie i podrażnienia skórne.

Łagodniej działa rozcieńczony  odwar z tymianku jako tonik do twarzy z wypryskami.

Jeśli chcemy pobudzić porost włosów możemy użyć naparu z 10g surowca na 100g wody i wykonać jak wyżej. Należy wcierać w skórę głowy co najmniej 1 raz w tygodniu.

Kąpiele lecznicze: szczególnie skuteczne u osób cierpiących na RZS: Reumatoidalne Zapalenie Stawów – odświeża i poprawia ukrwienie skóry, łagodzi bóle. W tym celu najlepiej napar wlać do wanny z ciepłą wodą i zanurzyć się w niej na 5-10 minut.

Tymianek to świetny dodatek do potraw mięsnych i składnik lekarstw na kaszel. Zbyt duża jego ilość może szkodzić, ale szczypta w kuchni i w lecznictwie bardzo pomaga…