Lipa wielkolistna, drobnolistna – z fraszek nazywana ,,czarnoleską”, gdyż była ulubionym drzewem polskiego wieszcza, a mojego ziomka Jana Kochanowskiego. Za działanie lecznicze odpowiadają substancje zawarte w kwiatostanie: flawonoidy (kwercetyna, rutyna), śluzy, garbniki i fenole. Lipa przede wszystkim działa napotnie, przeciwzapalnie, moczopędnie i wykrztuśnie. Olejek eteryczny powoduje wyciszenie i uspokojenie. Zioło jest skuteczne w infekcjach jamy ustnej i gardła, grypie, przeziębieniu z towarzyszącym kaszlem, stanach stresowych i bezsenności oraz w reumatyzmie. Zwiększa wydalanie moczu i obniża ciśnienie krwi. Przynosi też ulgę w problemach trawiennych i migrenie.
Zastosowanie w lecznictwie: Herbata na kaszel i gorączkę (napar): 1 łyżeczka kwiatów lipy na szklankę gorącej wody, zaparzyć przez 10 minut i pić kilka razy dziennie. Świetnie rozgrzewa, działa napotnie i ułatwia odrywanie zalegającej wydzieliny. W połączeniu z sokiem malinowym przynosi lepszy efekt.
Syrop domowy z kwiatów lipy: pół szklanki kwiatostanów lipy, 1l wody i 1kg cukru, 1 cytryna. Przygotowujemy na gorąco zalewę z wody i cukru, dodajemy do kwiatów i odstawiamy na 3 dni, od czasu do czasu potrząsając naczyniem. Odsączamy i wekujemy chyba, że chcemy pić od razu – wtedy trzymamy w lodówce. Można łączyć go z sokiem malinowym. Syrop stosuje się pomocniczo przy przeziębieniach z towarzyszącym suchym kaszlem i zalegającą wydzieliną.
Zastosowanie w kuchni: Drewno lipowe używane jest do wędzenia i do produkcji węgla leczniczego stosowanego w zatruciu i biegunce.
Miód lipowy – poza walorami smakowymi posiada takie jak sam surowiec działanie lecznicze. Można dodawać go do herbaty, jako substancję słodzącą, jako składnik do ciast i twarożku. Wspomaga leczenie infekcji górnych dróg oddechowych, uspokaja i łagodzi bóle migrenowe.
Lipianka: 1 szklanka kwiatów lipy, zalać spirytusem 3/4l rozcieńczonym szklanką wody, zamknąć naczynie korkiem, przechowywać w chłodnym miejscu 2 tygodnie, co jakiś czas poruszając naczyniem. Nalewkę odsączyć i przygotować syrop w proporcji: 3/4 kg cukru i 2 szklanki wody. Do syropu wlać powoli nalewkę, zamieszać, przelać do butelek, szczelnie zamknąć. Pić po upływie pół roku.
Piernik lipowiec: 2 szklanki mąki, 1 szklanka cukru, proszek do pieczenia, 2 jajka, przyprawa do pierników, 2 łyżki kwiatu lipy (może być z torebki). Składniki poza zielem zmieszać. Herbatę zaparzyć w połowie szklanki gorącej wody przez 15 minut i odsączyć. Dodać napar i wyrobić ciasto. Piec 45 minut.
Zastosowanie w kosmetyce: Napar przyrządzony jak wyżej, podany zewnętrznie w formie przemywań i okładów działa kojąco, łagodząco i zmiękczająco na podrażnioną skórę oraz ogranicza łuszczenie naskórka. Jest pomocny w alergii, wyprysku skórnym i ukąszeniach owadów. Wmasowany w skórę głowy nawilża ją i łagodzi łupież..
Owoce lipy służą do wyrobu oleju lipowego, wykorzystywanego do produkcji kremów i balsamów do skóry suchej i wrażliwej.
Wyciągi wodne z owoców znoszą obrzęki i cienie pod oczami.
Maseczka z kwiatu lipy nawilża przesuszoną i zniszczoną skórę: łyżka wysuszonych kwiatostanów lipy, 1/4 szklanki wody, łyżka miodu najlepiej lipowego. Kwiatostany mielimy i zalewamy gorącą wodą do otrzymania konsystencji papki. Po schłodzeniu dodajemy do niej miód i nakładamy na twarz na 15 minut, po czym zmywamy delikatnie wacikiem. Do jej wykonania można skorzystać z gotowych saszetek herbaty lipowej- należy wysypać susz do miseczki i połączyć z wodą i miodem. Maseczka jest bardzo skuteczna na wakacyjnie spaloną skórę słońcem.
Lipa jest z nami od zawsze. Od jej nazwy pochodzi słowo lipiec. Nasi przodkowie niegdyś na polach walki wykorzystywali roztarte owoce lipy z octem do hamowania krwawień z ran – była wtedy lekiem na wiele schorzeń i inspiracją poety. A dziś? Lipa nabrała mniejszego znaczenia, w codziennej mowie kojarzy nam się z czymś tandetnym, a szkoda…