Wanilia płaskolistna – surowiec zielarski stanowi torebka, którą poddaje się procesowi suszenia i fermentacji, otrzymując tzw. laski wanilii. Podstawowymi substancjami zawartymi w owocach wanilii są: olejek eteryczny (w nim wanilina), garbniki (taniny), polifenole, śluzy i żywice. Inne gatunki wanilii mogą zawierać alkohol anyżowy i jego pochodne lub estry cynamonowe. Wanilia to przede wszystkim roślina przyprawowa i kulinarna. W lecznictwie stosowano jej alkoholowe przetwory na zaburzenia trawienia, na gorączkę, stres, czy nerwowość. Uznawana jest za środek wzmacniający, pobudzający i afrodyzjak.
Zastosowanie w lecznictwie: Główne działanie terapeutyczne to przede wszystkim poprawa trawienia poprzez zwiększenie wydzielania soków trawiennych. Uważa się także, że wzmacnia organizm, relaksuje i poprawia samopoczucie, wpływając korzystnie na psychikę.
Odrobina prawdy w tym musi być, bo prawie każdy czuje się znakomicie po zjedzeniu gałki lodów waniliowych lub wypiciu kawy z ich dodatkiem:).
Przepis na nalewkę waniliową wg dr Różańskiego:
„Tinctura Vanillae: 1 część rozdrobnionej laseczki waniliowej zalać 1 częścią alkoholu 40-50%, macerować 7-14 dni, przefiltrować. Dodać miód 1:1, wymieszać. Zażywać 1-2 razy dziennie po 1 łyżeczce dla poprawy samopoczucia i trawienia.”
Aromat waniliowy wykorzystywany jest także jako corrigens (substancja poprawiająca smak leków).
Wykazano w badaniach aktywność przeciwbakteryjną i przeciwutleniającą ekstraktów wanilii.
W przeszłości wanilia uchodziła za środek wiatropędny, pobudzający i przeciwgorączkowy, na skurcze, bolesne miesiączki oraz histerię. Dodawano ją także do żywności oraz w celu obniżenia ilości cukru potrzebnego do słodzenia, zakładając, że miała hamować próchnicę.
Obecne doniesienia na jej temat wskazują, że może ona zapewniać uczucie sytości oraz być może wpływać korzystnie na poziom lipidów we krwi.
Zastosowanie w kuchni: Wanilia służy jako dodatek do słodyczy, ciast, ciastek, lodów, deserów, napojów, w tym kawy i herbaty. Aromatyzuje się nią także tytoń. Dodaje się ją do napojów alkoholowych, czasem przyprawia owoce morza.
1. Lody waniliowe:
3 żółtka
esencja waniliowa lub aromat waniliowy / cukier waniliowy
100g cukru pudru
500 ml śmietanki kremówki
W kąpieli wodnej ubić żółtka z cukrem, esencją waniliową, następnie wystudzić. Ubić śmietanę kremówkę i połączyć z żółtkami. Przelać do pucharków i wstawić do zamrażalnika na 5h.
2. Krem waniliowy do tortu: 1 niepełna szklanka kawy rozpuszczalnej, 1 szklanka cukru, 1 kostka masła, pół laski wanilii, 50g kakao/czekolada. Zaparzyć kawę z cukrem, ogrzewać, dodając kakao, następnie wanilię. Jak syrop zgęstnieje, ostudzić i dodać masło, następnie utrzeć na jednolitą masę.
3. Galaretka z mleka: 2 niepełne szklanki mleka, 1/5 szklanki śmietanki, pół laski wanilii, 5 łyżek cukru, niewielka ilość wody, 3 łyżeczki żelatyny.
Namoczyć w zimnej wodzie żelatynę. Mleko zagotować z laską wanilii drobno pokrojoną. Przecedzić i połączyć z cukrem, żelatyną i śmietanką. Zagotować i rozlać do naczyń. Schłodzić.
Zastosowanie w kosmetyce: Wanilia stanowi niekiedy składnik kosmetyków do pielęgnacji ciała (żele do mycia, kremy, emulsje do ciała), ale głównie służy do wyrobu perfum.
Ciekawostką jest też fakt, że związki aromatyczne wanilii są toksyczne dla początkowego stadium rozwojowego komarów.
Aztekowie pilnie strzegli swojego skarbu, jakim była dla nich wanilia. Wiedzieli, że znakomicie komponuje się ona z czekoladą. Dopiero konkwistadorzy przywieźli ją ze sobą i rozpowszechnili w Europie.
W 1805r. tak o niej napisano: „strąk iest przyprawą wiadomey czekolady (…) zażyty ma sposobność soki w ciele nieznacznie a prędko przenikać; pobudzić do gwałtownego poruszenia, rozcieńczać, rozpalać: i dlatego słabym osobom lekarze czokolaty z wanilią zakazują. Rozumnie zażyty wzmacnia delikatne części, pędzi wiatry, posila pamięć; najbardziej skutkuje w członku rodzajnym.”
Źródła:
http://www.drugs.com/npp/vanilla.html
Czikow P., Łaptiew J., Rośliny lecznicze i bogate w witaminy
Sinha AK, Sharma UK, Sharma N. A comprehensive review on vanilla flavor: extraction, isolation and quantification of vanillin and others constituents. Int J Food Sci Nutr . 2008;59(4):299-326
Sharma UK, Sharma N, Sinha AK, Kumar N, Gupta AP. Ultrafast UPLC-ESI-MS and HPLC with monolithic column for determination of principal flavor compounds in vanilla pods. J Sep Sci . 2009;32(20):3425-3431
Kumar A, Rawlings RD, Beaman DC. The mystery ingredients: sweeteners, flavorings, dyes, and preservatives in analgesic/antipyretic, antihistamine/decongestant, cough and cold, antidiarrheal, and liquid theophylline preparations. Pediatrics . 1993;91(5):927-933