Przytulia właściwa – Galium verum– surowiec zielarski stanowi ziele. W składzie chemicznym przytulii występują: irydoidy (glikozydowe formy, np. asperulozyd, kwas asperulozydowy i in), kwasy fenolowe, garbniki, saponiny triterpenowe, flawonoidy (rutyna), antrachinony, alkaloidy, lignany i inne związki. Stanowi źródło krzemu i potasu. Medycyna tradycyjna polecała ją jako środek moczopędny, spazmolityczny, napotny, uspokajający i przeciwbiegunkowy. Hamowano nią krwawienia z nosa. Wypychano nią kiedyś materace, aby uchronić się przed pchłami. W Szkocji kwiaty przytulii używane są do barwienia sera. Przytulia przyspiesza ścinanie mleka. Inny gatunek rośliny – przytulia wonna zawiera kumarynę, która wykazuje działanie szkodliwe w postaci nudności.
Zastosowanie w lecznictwie:
Prof. Różański podaje 2 przepisy medycyny tradycyjnej na przetwory z ziela przytulii: napar i odwar. Napar stosowano w chorobach układu pokarmowego i oddechowego. Odwar zaś polecano w chorobach układu moczowego. Podaje także informację, że podczas kuracji przytulią występowały incydenty kolki w trakcie wypłukiwania złogów kamieni w drogach moczowych.
„Napar z ziela marzanki lub przytulii: 1-2 łyżki rozdrobnionego ziela na 200 ml wrzącej wody (parzono pod przykryciem 20 minut, cedzono). Doustnie przyjmowano 100-200 ml naparu nawet klika razy dziennie.
Odwar: 2 łyżki rozdrobnionego ziela zalać 2 szklankami wody, gotować 5-10 minut, odstawić pod przykryciem na 30 minut, przecedzić. Uzupełnić brakującą ilość wody. Pić 2-3 razy dziennie po 150-200 ml. Kuracja trwa około 1 miesiąca.” (http://espz.pl/materialy/urotropica.pdf)
W dostępnych ziołach sypkich na polskim rynku zaleca się następujący sposób przygotowywania herbatki:
1.5g suszonego ziela zalać 1 szklanką wrzącej wody, zaparzyć pod przykryciem 10-15 minut, następnie przecedzić. Pić ciepły napar przygotowany na świeżo.
Herbatkę z przytulii właściwej można stosować w formie płukanki podczas infekcji gardła.
Przeciwwskazania: ciąża, karmienie piersią. Nie zaleca się stosowania u dzieci.
Środki ostrożności: Brak szczegółowych informacji na temat możliwych działań niepożądanych.
Zastosowanie w kuchni:
Przytulia właściwa wykorzystywana jest przy wyrobie sera. W niektórych kuchniach świata dodaje się ją do potraw mięsnych, zup oraz jako środek barwiący.
Przytulia wonna służy zaś jako przyprawa oraz aromat alkoholi.
Zastosowanie w kosmetyce:
Napar z przytuli właściwej wykazuje działanie ściągające. Może być stosowany do przemywania ran, zmian skórnych, zmian trądzikowych oraz owrzodzeń.
Można także używać naparu do kąpieli w celu złagodzenia podrażnień i zmian dermatologicznych, takich jak łojotok, trądzik czy wyprysk.
Przytulia wonna natomiast stanowi składnik kompozycji zapachowych perfum.
Przytulia właściwa… mało dziś już znana, choć nasze babki stosowały ją powszechnie… czy wróci do łask? Na pewno potrzeba jeszcze większej wiedzy na temat jej składu i wpływu na nasz organizm… żeby ją można było ponownie „przytulić do apteczki”…
Piśmiennictwo:
S. De Rosa, C. Iodice, M. Mitova, N. Handjieva, S. Popov and M. Anchev,Phytochemistry 54,751-756(2000).
http://journals.tubitak.gov.tr/chem/issues/kim-06-30-4/kim-30-4-13-0504-17.pdf
Bisset N.G., Wichtl M., Herbal Drugs and Phytopharmaceuticals, CRC Press, Boca Raton, London, New York, Washington D.C., 2001
Tucakov J., Healing by plants, Rad, Belgrade, 2006
https://www.degruyter.com/downloadpdf/j/biol.2010.5.issue-3/s11535-010-0022-4/s11535-010-0022-4.pdf
https://www.researchgate.net/profile/Snezana_Jaric/publication/6654209_An_ethnobotanical_study_on_the_usage_of_wild_medicinal_herbs_from_Kopaonik_Mountain_Central_Serbia/links/5c7e4ffd92851c695055116b/An-ethnobotanical-study-on-the-usage-of-wild-medicinal-herbs-from-Kopaonik-Mountain-Central-Serbia.pdf
Council of Europe. 2000. Natural sources of flavourings. Report No. 1. Council of Europe Publishing. ISBN 978-92-871-4324-2.Tisserand, R. and Balacs, T., 1995. Essential oil safety. A Guide for Health Care Professionals. Churchill Livingstone. Edinburgh. ISBN: 0443052603