kuchnia

Smaczna szarlotka, ale tylko z cynamonem…

Cinnamon

Cynamonowiec cejloński – surowiec zielarski stanowi jego kora. Swój charakterystyczny zapach zawdzięcza olejkowi eterycznemu. W jego składzie można znaleźć aldehyd cynamonowy, eugenol, związki terpenowe. Zawiera także garbniki, śluz i kumaryny. Pobudza wydzielanie soków trawiennych, stąd jest korzystny przy wzdęciach, braku apetytu, niestrawności czy stanach skurczowych jelit. Olejek cynamonowy posiada właściwości odkażające, szczególnie polecane na grzybice, ale także przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe. Jest też cenną przyprawą w kuchni. Z kory korzeni tego gatunku jest otrzymywana kamfora. Cynamon służy jako corrigens czyli poprawia smak leków.

Zastosowanie w lecznictwie: Napar: 1 łyżeczkę rozdrobnionej kory cynamonowca zalać 1 szklanką gorącej wody. Zaparzyć pod przykryciem, następnie odcedzić. Pić w trakcie posiłku zamiast herbaty. Napar posiada właściwości pobudzające trawienie, wzmaga apetyt oraz łagodzi odbijanie po posiłku.

W formie naparu lub jako dodatek do herbaty cynamon wspomaga walkę z infekcjami, szczególnie takimi jak: przeziębienie z towarzyszącymi objawami gorączki i kaszlu. Świetnie rozgrzewa, udrożnia nos i drogi oddechowe, odkaża gardło i działa napotnie. W sam raz na pierwsze objawy infekcji.

Cynamonowiec łagodnie obniża poziom cukru we krwi oraz cholesterolu. Nie zaleca się go  jednak kobietom w ciąży.

Nasi przodkowie używali go w leczeniu gruźlicy, na pasożyty przewodu pokarmowego, na wszy i na krwawienia, w tym na obfite miesiączki.

Stanowił panaceum na zatrucia pokarmowe z towarzyszącymi wymiotami, a w formie okładów odkażał rany. Stąd rozcieńczony olejek można przykładać na ukąszenia owadów i ból zęba miejscowo.

Cynamon uważa się także za zioło, które wzmacnia organizm i chroni przed zmęczeniem jesiennym.

 Zastosowanie w kuchni: Cynamon jest przyprawą bardzo popularną na całym świecie. Służy jako dodatek do ciast, ciasteczek, likierów, sosów czy mięsa (baraniny, ryby). Posiada ciekawy korzenny smak z nutką słodkiej pikanterii. Idealnie komponuje się z jabłkami czy też ryżem. Wchodzi w skład mieszanek przypraw dodawanych do grzańca.

Moja fantazja na temat cynamonu:

1. Szarlotka na czekoladowo: Ciasto: 250g mąki pszennej, 100g masła,5 łyżek kakao, 5 łyżek cukru, 3 żółtka, esencja waniliowa. Ciasto z mąki, kakao i masła wykonać jak na zacierki. Dodać po kolei resztę składników i zagnieść ciasto, używając tyle wody, ile potrzeba. Na stolnicy uformować ciasto i przełożyć do formy. Trzymać w lodówce 30-60 minut.

Wypełnienie: 750g jabłek, 1/2 łyżeczki cynamonu, 2,5 łyżki masła, piana z białek, elementy dekoracyjne z czekolady.

Połowę jabłek pokrojonych na kawałki zasmażyć z masłem i cynamonem do miękkości. Ostudzić i wsypać do nich resztę jabłek i wymieszać. Dodać elementy z czekolady: listki, groszki, posypka i inne. Nałożyć na ciasto masę jabłkową. Na wierzchu dobrze jest ułożyć paseczki cienkie wykonane z ciasta i nasmarować je białkiem, po czym posypać cukrem. Piec 40 minut w temperaturze 180ºC.

Najlepiej smakuje z lodami waniliowymi…podana na gorąco…

2. Gruszki w occie: 1,5 kg twardych gruszek. 0,5 kg cukru, ćwierć litra octu, cynamon, goździki.

Gruszki należy obrać ze skórki i pokroić na cząstki. Przygotować zalewę: cukier z octem i 1 szklanką wody oraz przyprawami zagotować, po czym ostudzić. Ułożyć w rondelku gruszki i zalać roztworem. Odłożyć do następnego dnia. Zlać roztwór i zagotować. Ułożyć owoce w słoikach i zalać chłodnym syropem. Pasteryzować.

3. Eko – ketchup: 2 kg pomidorów, por, seler, 10 dag cebuli, 10 dag cukru, liście laurowe, sól, odrobina cynamonu, kilka goździków, ziele angielskie, papryka.

Warzywa zasmażyć na małym ogniu. Przetrzeć przez sitko. Dodać przyprawy i ocet. Zagotować do otrzymania odpowiedniej konsystencji. Pasteryzować lub używać od razu. Można dodać także 1 paprykę.

4. Herbatniki ziołowe: kostka masła, szklanka brązowego cukru, szklanka mąki, 1 łyżeczka sody oczyszczonej, po 1 łyżeczce mielonej gałki muszkatołowej, kolendry, cynamonu oraz 2 łyżki rumu.

Utrzeć ciasto z masła, cukru, mąki, soli, sody i przypraw. Dodać mieszając rum. Uformować łyżką z masy ciasteczka. Piec kwadrans w piekarniku w temperaturze 180ºC na blasze wysmarowanej masłem.

Zastosowanie w kosmetyce: Zawarty w kwiatach olejek eteryczny znalazł zastosowanie w przemyśle perfumeryjnym, zaś olejek z liści wchodzi w skład mydeł.

Stosowany na skórę posiada właściwości odkażające.Musi być jednak rozcieńczony, gdyż może powodować uczulenia i podrażnienia w miejscu podania.

Może stanowić dodatek do kąpieli rozgrzewających oraz preparatów kosmetycznych, które poprawią ukrwienie masowanej części ciała. Ja osobiście stosowałam kiedyś z pewnej serii kosmetyków peeling ze zmieloną korą cynamonowca. W moim przypadku jednak silnie rozgrzewał i spowodował lekkie podrażnienie.

Wśród kosmetyków aptecznych wchodzi w skład kremów rozgrzewających do stóp oraz kosmetyków pomocnych w zwalczaniu cellulitu.

Domowe kosmetyki z cynamonu:

1. Kąpiel na przeziębienie: do wanny z gorącą wodą wlać kilka kropel olejku cynamonowego lub naparu z kory cynamonowca. Kąpać się 10 minut. Kąpiel rozgrzewa i jest pomocna w pierwszych objawach przeziębienia.

2. Maseczka – peeling: 4 łyżki miodu, 1 łyżka mielonego cynamonu, zmielone płatki owsiane (ilość wg gustu, w zależności, czy ma mieć konsystencję maseczki, czy peelingu). W miseczce wymieszać składniki na jednolitą masę. Nałożyć na twarz na 15 minut jako maseczka lub okrężnymi ruchami jako peeling, zmyć delikatnie wacikiem kosmetycznym. Maseczka odświeża i oczyszcza. Należy jednak uważać, gdyż może wywołać podrażnienie u osób skłonnych do alergii.

Cynamon stanowi źródło substancji leczniczych i kosmetycznych. Dla mnie jednak jego miejsce jest przede wszystkim: w kuchni… w szarlotce… na pieczonych jabłkach… mniam…

Na kaszelek i do mięska… czyli o tymianku

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Tymianek pospolity, macierzanka pospolita –  surowiec leczniczy stanowi ziele tymianku. Głównymi jego składnikami są: olejek eteryczny, flawonoidy, terpeny oraz związki fenolowe. W olejku na uwagę zasługuje tymol i karwakrol. Surowiec pod względem działania zaliczany jest do środków wykrztuśnych. Zwiększa bowiem wydzielanie w oskrzelach, upłynnia również wydzielinę, która tam zalega oraz pobudza odruch odkrztuszania. Poleca się go w kaszlu mokrym. Związki fenolowe zawarte w olejku, a szczególnie tymol, mają właściwości odkażające na błony śluzowe dróg oddechowych. Tymianek działa zarówno na bakterie, jak i na grzyby. Dodatkowo poprawia trawienie.

Zastosowanie w lecznictwie: Napar: pół łyżeczki suszonego surowca zalać 1 filiżanką gorącej wody i zaparzyć pod przykryciem. Odcedzić i pić po posiłku 3 razy dziennie. Działa wtedy wykrztuśnie. W celu poprawy procesu trawienia zalecałabym pić go niedługo przed posiłkiem, gdyż zwiększa wydzielanie soku żołądkowego oraz lekko rozkurcza mięśnie gładkie przewodu pokarmowego.

Również w tym celu można go spożywać w formie suszonej lub świeżej bezpośrednio z potrawą jako przyprawa, także dla niejadków. Wspomaga pozbycie się nadmiaru wagi, gdyż przyspiesza przemianę materii.

Do użytku zewnętrznego można stosować okłady z nieco mocniejszego naparu. Najlepiej użyć tymianku w proporcji: 5g surowca na 100g wody. Taki roztwór działa odkażająco na skórę i błony śluzowe, lekko przeciwbólowo oraz może służyć jako płukanka na wszelkiego rodzaju stany zapalne jamy ustnej i gardła.

Olejek tymiankowy w ilości 1 do 2 kropli może służyć do inhalacji w różnego rodzaju infekcjach górnych dróg oddechowych. Bardziej rozcieńczony może służyć jako płukanka lub roztwór do przemywań.

Nie zaleca się go podawać małym dzieciom oraz kobietom w ciąży. W zbyt dużych dawkach oraz podawany zbyt długo, np. powyżej 3 tygodni, może wywołać zatrucie.

Medycyna ludowa poleca tymianek jako środek przeciw robaczycom oraz do użytku zewnętrznego w terapii reumatyzmu. W tym drugim przypadku ma to swoje uzasadnienie medyczne, gdyż napar z tymianku podany na skórę lekko ją rozgrzewa i poprawia miejscowo ukrwienie. W Maroku na przykład roztworem olejowym z tymianku leczy się trudno gojące rany.

Zastosowanie w kuchni: Tymianek jako przyprawa wchodzi w skład ziół prowansalskich oraz bouquest garni rodem z Francji oraz jest częstą przyprawą używaną w kuchni włoskiej. Można wzbogacać nim potrawy mięsne, rybne, dania z warzywami oraz zupy, gulasze, a także wszelkie dania duszone. Służy do aromatyzowania octu, oliwy, kiełbasy i herbaty. Warto dodawać go do dań z roślin strączkowych, tłustych mięs, bigosu czy dziczyzny, gdyż zapobiega wzdęciom, kolkom i biegunkom.

Uważa się, że zupa z tymianku i piwa stanowi antidotum na nieśmiałość;).

Moje propozycje na dania z tymiankiem:

1. Jajeczka ziołowe: 4 jajka na twardo, 1 dag masła, 1 łyżka oliwy, sól, pieprz, po 1 łyżce świeżego koperku i tymianku.

Przepołowić ugotowane jajka i wyjąć z nich żółtka. Przełożyć je do miseczki i rozgnieść. Dodać przyprawy i uzupełnić połówki białek. Podawać na ciepło lub na zimno.

2. Bobowy przysmak: 1 kg bobu, 2 ząbki czosnku, sól, 2 łyżki sosu winegret.

Bób gotować we wrzątku około 15 minut. Po ostygnięciu obrać i rozdrobnić czosnek. W miseczce zmieszać sos z czosnkiem, świeżym rozdrobnionym tymiankiem oraz dodać do posolonego bobu.

3. Kurczak po włosku: 1 kurczak, słonina lub masło, 2 łyżeczki suszonego tymianku, 3 ząbki czosnku, 500g pomidorów, natka pietruszki.

Podzielić kurczaka na porcje i posypać je posiekanym tymiankiem i czosnkiem oraz solą i pieprzem. Porcje zanurzyć w maśle lub zawinąć w słoninę i spiąć np. wykałaczką. Obsmażyć na rumiano na oliwie. Przełożyć do naczynia żaroodpornego, umieścić na nich pomidory pokrojone na drobno oraz tymianek. Piec w piekarniku do miękkości. Podawać z ziemniakami i natką pietruszki.

4. Inne dania niebawem na facebookowej stronie bloga. (można wejść na nią bez logowania;)

Zastosowanie w kosmetyce: Główny składnik olejku eterycznego, czyli tymol, wchodzi w skład wielu preparatów odkażających oraz do higieny jamy ustnej i gardła, najczęściej w formie płukanek oraz past do zębów. Tymianek jest używany również w przemyśle perfumeryjnym.

Suszone lub świeże ziele można zaparzyć w gorącej wodzie i stosować jako parówkę odblokowującą pory i oczyszczającą dla cery łojotokowej i tłustej. Nie polecam maseczek z tymianku, gdyż często wywołują one swędzenie i podrażnienia skórne.

Łagodniej działa rozcieńczony  odwar z tymianku jako tonik do twarzy z wypryskami.

Jeśli chcemy pobudzić porost włosów możemy użyć naparu z 10g surowca na 100g wody i wykonać jak wyżej. Należy wcierać w skórę głowy co najmniej 1 raz w tygodniu.

Kąpiele lecznicze: szczególnie skuteczne u osób cierpiących na RZS: Reumatoidalne Zapalenie Stawów – odświeża i poprawia ukrwienie skóry, łagodzi bóle. W tym celu najlepiej napar wlać do wanny z ciepłą wodą i zanurzyć się w niej na 5-10 minut.

Tymianek to świetny dodatek do potraw mięsnych i składnik lekarstw na kaszel. Zbyt duża jego ilość może szkodzić, ale szczypta w kuchni i w lecznictwie bardzo pomaga…
OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Niezastąpiony składnik pizzy, czyli o oregano…

OLYMPUS DIGITAL CAMERAOregano, lebiodka pospolita – surowcem zielarskim jest ziele. Głównym jego składnikiem jest olejek eteryczny, w którym dominują związki odkażające takie jak tymol, flawonoidy, garbniki oraz kwasy fenolowe. Ze względu na komponenty olejku oregano posiada właściwości wykrztuśne i odkażające. Garbniki działają przeciwbiegunkowo, zaś flawonoidy moczopędnie i żółciopędnie, łagodzą też stany skurczowe jelit, wzdęcia i zaburzenia pracy wątroby. Ostatnio bada się go pod kątem właściwości przeciwwirusowych.

Zastosowanie w lecznictwie: Napar – do użytku wewnętrznego na zaburzenia trawienia, utrudnione odkrztuszanie czy gazy: 1 łyżkę rozdrobnionego ziela zalać 1 szklanką gorącej wody, zaparzyć pod przykryciem, odcedzić i pić. Na brak apetytu pić 3 razy dziennie na czczo.

Napar do użytku zewnętrznego przynosi ulgę w stanach zapalnych jamy ustnej i gardła. Olejek eteryczny wraz z tymolem rozcieńczony kilkukrotnie odkaża, wspomaga gojenie ran i łagodzi swędzenie skóry. Już w starożytności Grecy wykorzystywali jego właściwości odkażające i konserwowali za pomocą oregano żywność.

Zastosowanie w kuchni: Jest nieodzownym elementem kuchni śródziemnomorskiej, szczególnie potraw narodowych Włochów. Dodaje się go do pizzy, sosów pomidorowych, spaghetti, risotta, mięsa, gulaszu, konserw, kwaszonych ogórków, czy do sałatek. Ziele jest stosowane w produkcji wermutu, wódek i likierów. Stanowi składnik ziół prowansalskich. Dobrze współgra z tłustymi mięsami oraz rybami.

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Spaghetti z pieczarkami: Sos: 50g masła roztopić i zeszklić na nim 2 pokrojone w kostkę cebule, dodać sos pomidorowy z butelki, 100g pieczarek w plasterkach, 3 cukinie w formie kostek, przyprawy: 1 łyżeczka suszonego oregano, 1 listek laurowy, sól, pieprz. Dusić do zmięknięcia składników i redukcji sosu.

Ugotować makaron w wodzie z solą i łyżką oliwy. Następnie przełożyć na patelnię i wymieszać z sosem. Posypać parmezanem po wyjęciu na talerze.

Paprykowe tortellini: Sos: Zeszklić 1 cebulę pokrojoną w kostkę na niewielkiej ilości oleju. Zmiksować z pomocą robota kuchennego składniki: 500g czerwonej papryki z puszki lub świeżej opieczonej w piekarniku i obranej ze skórki, 1 łyżkę świeżego oregano, 1 szklankę wody oraz 1 łyżeczkę miodu na jednolitą masę. Podgotować powstały sos oraz dodać pieprz i sól. Ugotować tortellini, odcedzić i wymieszać na patelni z sosem.

Ryba z oregano: dowolna ryba, polecam dorsza, marynata: 3 łyżki oleju, sól, pieprz, sok z cytryny, 1 łyżka musztardy, przyprawy: natka pietruszki, 1 łyżka oregano, dodatkowo: 3 łyżki masła, 2 łyżki bułki tartej. Filety umieścić w naczyniu żaroodpornym wysmarowanym olejem lub masłem, natrzeć marynatą i posypać przyprawami, następnie masłem w wiórkach i bułką tartą. Piec w rozgrzanym piekarniku do miękkości i na kolor złoty. Można też dodać warzywa: talarki marchewki, cebuli czy pokrojoną paprykę. Podawać z ryżem lub frytkami.

Toskańska zupa fasolowa: 1 cebula, 3 selery naciowe, 2 marchewki, puszka pomidorów rozdrobnionych, 1,5l bulionu warzywnego, 2 szklanki fasoli, 1 duża cukinia, sól czosnkowa, 1 łyżeczka oregano, pieprz, sól do smaku.

W woku zasmażyć: cebulę pokrojoną w kostkę, marchewkę w talarki oraz seler na drobno do miękkości pod przykryciem. Dodać do nich: cukinię w kostkach i fasolę (może być szparagowa lub dowolna odmiana). Następnie dodać pomidory z puszki, pogotować i doprawić. Na talerzach udekorować łyżeczką jogurtu naturalnego i posypać resztką oregano. Podawać z grzankami.

Zastosowanie w kosmetyce: Olejek eteryczny zawarty w zielu oregano znalazł użytek w produkcji wód toaletowych, pomadek,  płukanek do ust (tymol), past czy mydeł. W zależności od pochodzenia rośliny różni się zapachem. Kwiaty lebiodki farbują na kolor pomarańczowy wełnę, zaś ziele na czarno.

Kąpiel odświeżająca: wsypać do wanny garść suszonego ziela do gorącej wody i kąpać się do 10 minut. Taki rytuał regeneruje ciało, orzeźwia i łagodzi zmiany skórne w tym trądzikowe i ropne. Zamiast surowca można użyć kilka kropel olejku eterycznego pozyskanego z niego.

W pizzy, z mięsem czy do ryby… Oregano wszędzie się odnajdzie w sytuacji… Można się od niego dużo nauczyć;)

" Gdzie rośnie dziewanna, tam…"

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Dziewanna wielkokwiatowa, kutnerowata – surowiec leczniczy stanowi kwiat. Jest źródłem składników takich jak: śluz, gorycze (aukubina), saponiny, flawonoidy i olejek eteryczny. Znalazł zastosowanie głównie w leczeniu objawów infekcji górnych dróg oddechowych takich jak kaszel, chrypka, stan zapalny błony śluzowej gardła i krtani. Działa wykrztuśnie (saponiny), oczyszcza z zalegającej wydzieliny. Dodatkowo śluz powleka i łagodzi podrażnienia. Napar z dziewanny dzięki obecności flawonoidów nasila diurezę tzn. przynosi efekt moczopędny. Można go także pić przy nieżycie przewodu pokarmowego. Surowiec bogaty jest w składniki mineralne takie jak: żelazo, wapń czy krzem. W tradycjach wschodnich liść dziewanny uchodzi za środek oczyszczający płuca i układ limfatyczny.

Zastosowanie w lecznictwie: Napar 1 łyżeczkę surowca zalać 1 szklanką gorącej wody i zaparzyć pod przykryciem. Można osłodzić miodem. Napar  świetnie nadaje się na stany zapalne gardła, na chrypkę czy kaszel – można go pić lub płukać jamę ustną i gardło. Posiada słabą aktywność przeciwwirusową wobec wirusa grypy. Tak przygotowana herbatka nadaje się dla także dla dzieci – powinna być jednak o połowę rozcieńczona w stosunku do porcji dla osoby dorosłej. Można nią również przemywać skórę w przypadku zmian zapalnych oraz trądziku.

Medycyna ludowa zalecała maści  z nasion  dziewanny na podłożu masła na wszelakie wypryski, owrzodzenia i czyraki, zaś napar w formie lewatywy podawano w biegunce, w celu usunięcia czynnika toksycznego, który ją wywołał.

Wysuszone płatki kwiatów namoczone w soku z marchwi służyły do pielęgnacji i gojenia popękanych sutków matek karmiących. Szkoda, że zimą jeszcze o tym nie wiedziałam – pewnie bym wypróbowała ten ciekawy przepis:)

Najczęstszą jednak postacią leku z dziewanny używaną do dziś jest syrop.
Można go wykonać samodzielnie w domu. Wystarczy 25g suchych kwiatów dziewanny, 13g cukru i 1 szklanka wody. Najpierw przygotowujemy napar jak wyżej, studzimy go, odcedzamy. Do roztworu dodajemy cukier i gotujemy, aż do otrzymania klarownego syropu. Pijemy 3 razy dziennie po każdym posiłku na mokry kaszel.

Odwar: 2 łyżki kwiatów zalewamy szklanką gorącej wody i gotujemy do 15 minut pod przykryciem, odcedzamy i przemywamy ropne zmiany skórne i drobne rany. Nadaje się także do nasiadówek w przypadku hemoroidów i stanów zapalnych odbytu.

Okłady: wg receptury medycyny ludowej: garść liści dziewanny namoczyć w szklance tłustego mleka, następnie zagotować i ostudzić. Przykładać na bolące miejsca i nerwobóle.

Można także wykonać okłady z oliwki z dziewanny, które przyniosą ulgę w bólu ucha. Należy zalać kwiaty oliwą z oliwek i odstawić na 1 miesiąc w szklanej butelce. Po upływie 4 tygodni odcedzamy i odsączamy przez gazę. Smarujemy bolące miejsca.

Zastosowanie w kuchni:  W gospodarstwie domowym dziewanna jest postrzegana  jako roślina tuczna. Jest bowiem bogata w minerały i substancje odżywcze – jej korzeń dodaje się do pasz.

W kuchni może służyć jako przybranie deserów, składnik sałatek lub środek aromatyczny do likierów.

Zastosowanie w kosmetyce: Napar z dziewanny przygotowany jak wyżej może służyć jako płukanka do włosów – rozjaśnia je i dodaje im blasku.

Tonik do cery tłustej i z problemami: 1 łyżkę kwiatów zalać wrzątkiem, zaparzyć pod przykryciem i ostudzić. Zwilżyć wacik kosmetyczny i przemywać twarz rano i wieczorem. Łagodzi podrażnienia, stany zapalne skóry oraz przyspiesza gojenie.

Maseczka oczyszczająca: garść kwiatów namoczyć w pół szklanki mleka, dodać 1 łyżkę miodu np. wrzosowego i wymieszać. Nałożyć na twarz na 15-20 minut, spłukać. Nie powinna wywołać uczulenia chyba, że ze względu na miód, gdyż sama dziewanna jest polecana przy wyprysku alergicznym.

Kąpiel: garść kwiatów dziewanny wrzucić do gorącej wody, po jej ostygnięciu do temperatury ciała kąpać się 15 minut. Skuteczna w wypryskach, trądziku na całym ciele czy stłuczeniach.

Dziewanna lubi gleby ubogie, piaszczyste, rośnie często przy drodze. Stąd powstało przysłowie ludowe, które wraca do mnie, ilekroć pomyślę o dziewannie: ” Gdzie rośnie dziewanna, tam bez posagu panna”:) 

Mądrość ludowa wciąż mnie zadziwia:)