napary

Tatarak zwyczajny –  surowcem leczniczym jest kłącze. Zawiera ono olejek eteryczny bogaty w związki terpenowe oraz garbniki, śluz i substancje zapasowe. Substancje gorzkie pobudzają wydzielanie soków trawiennych, głównie soku żołądkowego, wzmagają apetyt i przyspieszają proces trawienia. Dodatkowo działają rozkurczająco, żółciopędnie oraz uspokajająco. Surowiec może być także stosowany do użytku zewnętrznego jako środek antyseptyczny oraz gojący. Ze względu na  szereg związków,  w tym substancję o nazwie β-azaron, stosowanie tataraku jest ograniczone (halucynogenny, choć aktualnie odmiany w sprzedaży spożyte we właściwych dawkach, są raczej bezpieczne).

Zastosowanie w lecznictwie: Tatarak jest używany głównie w medycynie tradycyjnej.  Należy jednak trzymać się jego ścisłego stosowania.

Napar: 1 łyżkę sproszkowanego kłącza tataraku zalać szklanką gorącej wody i zaparzać pod przykryciem przez 10 minut. Pić na czczo przed posiłkami.

Napar działa pobudzająco na czynności wydzielnicze wątroby i żołądka. Zwiększa apetyt, wzmaga trawienie i chroni przed wzdęciami. Nie podrażnia przy tym żołądka przy współistniejącej chorobie wrzodowej (ba, w tropikach liśćmi tataraku leczy się wrzody oraz trąd).

Naparem można także płukać gardło i jamę ustną. Odkaża (bakterie, grzyby, wirusy) i łagodzi podrażnienia.

Okłady na podrażnione oczy: wykonać napar jak wyżej, zwilżyć nim płatek kosmetyczny lub lepiej gazik jałowy i nałożyć na powieki. Potrzymać kilka minut i zdjąć. Zmniejsza obrzęk i łagodzi podrażnienia wywołane różnymi czynnikami (dzięki garbnikom).

Do dziś pamiętam, jak usłyszałam na wykładach z farmakognozji o uspokajającym działaniu kłącza tataraku. Nasze babki zawijały go w tkaninę i dodawały cukier, następnie dawały dzieciom do ssania. Dzieci się wyciszały… taki tatarakowy smoczek – uspokajacz… nie do końca bezpieczny…

Olejek tatarakowy: miejscowo rozgrzewa i powoduje zmniejszenie reakcji bólowej przy dnie moczanowej oraz reumatyzmie. Bywał stosowany w masażu oraz w kąpielach leczniczych. Zmniejszał swędzenie skóry, działał przeciwzapalnie i odświeżająco.

Indianie jednak się nie bali tataraku i żuli kłącze dla wzmocnienia i pobudzenia aktywności seksualnej:) oraz efektów czy doznań halucynacji… choć potem mocno wymiotowali po nim…

Zastosowanie w kuchni: Posiada charakterystyczny zapach i gorzki smak. Jako wysuszona przyprawa można dodać go do kompotu.

Jako kandyzowany jest używany w cukiernictwie i może zastępować imbir w ciasteczkach. Kuchnia hinduska umieściła go w składzie curry (podlega on jednak odpowiedniej obróbce).

Olejek tatarakowy służy w niektórych krajach do aromatyzowania likierów i napojów alkoholowych.

Świeże liście można dodać do sałatki oraz likierku.

Bardzo spodobał mi się przepis z mojej nowej książki „Z kuchni na talerz”:

Oryginalne czekoladki:

500g kłączy, 2 szklanki cukru, 1 szklanka wody, 2 łyżki soku z cytryny,1 tabliczka gorzkiej czekolady.

Przygotować syrop z wody i cukru. Wlać do niego sok z cytryny. Kłącza umyć, obrać i blanszować. Odcedzić, przepłukać zimną wodą oraz pokroić na plasterki. Wrzucić do syropu i gotować w nim do otrzymania gęstej konsystencji. Ostudzić, wyjąć z syropu i osuszyć. Rozpuścić czekoladę i maczać w niej kawałki kłącza. Ułożyć na folii i pozostawić do ostygnięcia.

Nalewka tatarakowa: (od kolegi z forum winiarzy):

15g kłączy tataraku, 1l winiaku 40%, 100 g miodu jasnego, płynnego

Kłącze tataraku rozdrobnić i zalać winiakiem, ustawić na słonecznym parapecie na 6 tygodni. Po tym czasie zlać i przecedzić, dodać miód i odstawić na 1 miesiąc. Potem przefiltrować po raz drugi, rozlać do butelek i odstawić do piwnicy na 6 miesięcy, żeby nalewka dojrzała.

Zastosowanie w kosmetyce: Tatarak kojarzy mi się przede wszystkim z pielęgnacją skóry głowy. Łagodzi łupież, łojotok oraz wspomaga walkę z wypadaniem włosów. Występuje w szamponach (lekko rozjaśnia, co lubię) i mydłach.

Płyn do wcierania na łupież: wykonać napar jak wyżej i wcierać go w skórę głowy na mokro. Zmniejsza wydzielanie sebum oraz wspomaga zwalczanie łupieżu.

Wchodzi też w skład preparatów odkażających do jamy ustnej, ze względu na działanie przeciwzapalne oraz antybakteryjne.

Olejek tatarakowy znalazł zastosowanie w perfumerii jako składnik zapachowy oraz utrwalający aromat.

Kąpiel tatarakowa: 1-2 krople olejku tatarakowego wlać do wanny z ciepłą wodą. Stosować 1 raz w tygodniu przy zmianach skórnych o charakterze łojotokowym i zapalnym.

Można wykonać z niego okłady na zmiany skórne. W tym celu należy wykonać napar i zwilżyć nim gazę. Nakładać na chorobowo zmienione miejsce.

Tatarak to „polski imbir” – bo: smakuje podobnie w niektórych potrawach, rozgrzewa w formie olejku podczas masażu oraz kocha go kuchnia hinduska… Nasi przodkowie lubili z nim spać w pościeli, aby uniknąć niemiłych żyjątek (pchły, muchy). A my dziś trochę poznaliśmy go z bliska.