Acai – Euterpe oleracea Mart. (Euterpa warzywna) należy do roślin z Rodziny Arekowatych (Arecaceae). Jest to gatunek palmy, który występuje w środowisku naturalnym w Ameryce Południowej. Zarówno w lecznictwie, dietetyce jak i kosmetyce wykorzystuje się jej ciemnogranatowe (fioletowawe), kuliste owoce nazywane jagodami acai. Z ich miazgi pozyskuje się sok, który zawiera znaczne ilości polifenoli o aktywności antyoksydacyjnej. Dzięki ich obecności owoce zaliczane są do żywności funkcjonalnej (superżywności -superfoods).
Ludy Amazonii wykorzystywały owoce acai w leczeniu biegunek. Wspomagają one walkę z miażdżycą, dzięki obecności NNKT, które pośrednio obniżają cholesterol oraz dzięki błonnikowi. Ten ostatni przyczynia się także do poprawy trawienia oraz usprawnia odchudzanie.
Głównymi składnikami polifenolowymi występującymi w acai są antocyjany, procyjanidyny, flawonoidy i lignany. Wśród antocyjanów dominują: 3- O-glukozyd cyjanidyny oraz 3- O-rutynozyd cyjanidyny. Owoce są ponadto bogate w kwasy tłuszczowe, sterole, cukry, karotenoidy, witaminy oraz związki mineralne. Stwierdzono w nich obecność kwasów fenolowych, w tym kwasu protokatechowego, ferulowego i p-hydroksybenzoesowego.
Zastosowanie w lecznictwie i suplementacji: Dostępne postaci: tabletki, saszetki, suszone owoce oraz sok. Dawkowanie zgodnie z zaleceniami producenckimi.
Poleca się je na:
– odchudzanie (błonnik ogranicza apetyt, wspomaga przemianę materii, ogranicza zły cholesterol),
– w prewencji miażdżycy (błonnik i kwasy omega 6 i 9) oraz zawału serce (antyoksydanty),
– w diecie antynowotworowej (przeciwutleniacze),
– w celu poprawy odporności i wzmocnienia organizmu po przebytej chorobie (witaminy, proteiny),
– we wspomaganiu pamięci (kwasy omega),
– hamowaniu nieznacznym stanów zapalnych i reakcji alergicznych (mogą też niestety uczulać),
– poprzez dostarczanie żelaza w ochronie przed anemią,
– we wspomaganiu pracy układu krwionośnego,
– dzięki antocyjanom w poprawie ocznego mikrokrążenia i tym samym w poprawie ostrości widzenia,
– we wzmacnianiu układu kostnego (wapń),
– w kuracjach oczyszczających, w różnych dietach i detoksykacjach.
Działania niepożądane, jakie odnotowano po spożyciu to: rzadkie alergie, wzdęcia i zaburzenia jelitowe u niektórych osób.
Badania in vitro i in vivo wykazały, iż ekstrakty z acai wykazują aktywność ochronną na serce, cytoprotekcyjną, przeciwnowotworową oraz przeciwzapalną. Mogą wywierać korzystny wpływ na gospodarkę tłuszczową.
Zastosowanie w kuchni:
Miazga z acai stanowi podstawowy składnik pokarmowy w Brazylii jako dodatek do mięsa, ryb, tapioki czy kukurydzy.
Bardzo modne są obecnie produkty z acai w Stanach, ale coraz częściej sięgają po nie nasi rodacy.
Słynna potrawa to: ” acai na tigela”,czyli:
potrawa z mrożonego musu z owoców wraz z guaraną i musli w formie koktajlu z dodatkiem cytrusów.
Z acai można pić świeży sok lub inne napoje, także alkoholowe. Dosładza się je zwykle miodem lub soli. Posiada bogactwo witamin: B1, B2, C, A oraz minerałów, a głównie wapnia, żelaza i potasu.
Sok ma smak przypominający nasze czarne jagody, choć chyba nie do końca… Wydają mi się słodkawe, choć nie zawierają zbyt dużo cukrów.
Zastosowanie w kosmetyce:
Spożycie acai powoduje dostarczenie organizmowi cennych składników witaminowo-mineralnych, w szczególności tych, które stanowią antyutleniacze. Opóźniają efekty starzenia i zmniejszają ryzyko powstawania zmarszczek.
Obecnie jagody wchodzą w skład kilku kremów, balsamów ujędrniających oraz żeli pod prysznic i balsamów do ust. Podkreśla się w nich zarówno działanie antyoksydantów i fitosteroli.
Ze względu na składniki obecne w wyciągach, jagody acai mogą znaleźć zastosowanie w leczeniu przebarwień, trądziku, po ekspozycji na słońce, w obniżonej kondycji skóry na wskutek oddziaływania zanieczyszczeń środowiskowych oraz może wspomagać nawilżenie skóry.
W testach in vitro wykazano, że wodny wyciąg z jagód acai wpływa na syntezę kolagenu. Dodatkowo w wyniku długiego stosowania wyciągu zaobserwowano gojenie się ran.
Piśmiennictwo:
[1] Brondizio E.S., Safar C.A.M., Siqueira A.D., The urban market of acai fruit (Euterpe oleracea Mart.) and rural land use change: Ethnographic insights into the role of price and land tenure constraining agricultural choices in the Amazon estuary. Urban Ecosystems, 2002, 6(1), s. 67–97
[2] Rogez H., Açai: preparation, composition and improvement of conservation. (1th ed.). Belem, Brazil: UFPA, 2000
[3] Gallori S., Bilia A.R., Bergonzi M.C., Barbosa W.L.R., Vincieri F.F., Polyphenolic constituents of fruit pulp of Euterpe oleracea Mart. (acai palm). Chromatographia, 2004, 59(11/12), s. 739–743
[4] Lichtenthäler R., Rodrigues R.B., Maia J.G., Papagiannopoulos M., Fabricius H., Marx F., Total oxidant scavenging capacities of Euterpe oleracea Mart. (Açaí) fruits., Int J Food Sci Nutr., 2005 Feb, 56(1), s. 53-64
[5] Heitor R.D., Daniele D.C., Ariadna L.P., Hady K., Jesus R.R., José C.T., Euterpe oleracea Mart. (aai): an old known plant with a new perspective. Afr. J. Pharm. Pharmacol., 2016, Vol. 10(46), s. 995-1006
[6] Pacheco-Palencia L., Duncan C.E., Talcott S.T., Phytochemical composition and thermal stability of two commercial aҫai species, Euterpe oleracea and Euterpe precatoria. Food Chem., 2009, 115, s. 1199–1205
[7] Fowler J.F. Jr, Woolery-Lloyd H., Waldorf H., Saini R., Innovations in natural ingredients and their use in skin care. J Drugs Dermatol., 2010, 9(6 Suppl), S72-81, quiz s. 82-83.
[8] Prasanna Kumara T.P., Sunil K., Arun Kumar B., A Modern Approach for the Analytical Determination of Natural Berry Fruit Juice Freeze Dry Powders for Cosmeceutical Applications. Nat. Prod. Chem. Res., 2018, Vol.6, Issue 5, s. 1-7
[9] Silva D.F., Vidal F.C., Santos D., Costa M.C., Morgado-Diaz J.A., Do Desterro S.B.N.M., De Moura R.S. Cytotoxic effects of Euterpe oleracea Mart. in malignant cell lines. BMC Complement. Altern. Med., 2014, 14:175, s. 1-9
[10] Chin Y.W., Chai H.B., Keller W.J., Kinghorn A.D., Lignans andother constituents of the fruits of Euterpe oleracea (Açai) with antioxidant and cytoprotective activities. J. Agric. Food Chem., 2008, 56(17), s. 7759-7764
[11] Kang J., Li Z., Wu T., Jensen G.S, Schauss A.G, Wu X., Anti-oxidant capacities of flavonoid compounds isolated from acai pulp (Euterpe oleracea Mart.). Food chemistry, 2010, 122 (3), s. 610
[12] Edgar S., Hopley B., Genovese L., Sibilla S., Laight D., Shute J., Effects of collagen-derived bioactive peptides and natural antioxidant compounds on proliferation and matrix protein synthesis by cultured normal human dermal fibroblasts. Sci Rep., 2018 Jul 11, 8(1), 10474, s. 1-13
[13] Kang M.H., Choi S., Kim B-H, Skin Wound Healing Effects and Action Mechanism of Acai Berry Water Extracts. Toxicol. Res., 2017, Vol. 33, No. 2, s. 149-156
[14] Schauss A.G. et al., Phytochemical and nutrient composition of the freeze-dried Amazonian palm berry, Euterpe oleraceae Mart. (Acai) J. Agric. Food Chem. 2006, 54, 8598-8603
[15] http://ifood.tv/berries/acai-berry/about
