przyprawa – Zioła od kuchni i nie tylko…

Nie taka zwykła trawa… cytrynowa…

27/11/2016 przez ziolaodkuchni

Photo credit: whologwhy via Foter.com / CC BY

Trawa cytrynowa = palczatka cytrynowa. Surowiec zielarski stanowi ziele, z którego pozyskuje się olejek eteryczny – olejek lemongrasowy – (w nim składniki to m.in. cytral, geraniol, mircen czy nerol). Trawa cytrynowa zawiera znaczną ilość żelaza, folianów, potasu oraz manganu oraz polifenoli. Posiada aktywność przeciwgrzybiczą i wspomaga właściwe funkcjonowanie przewodu pokarmowego (łagodzi wzdęcia, skurcze jelit, zaparcia, stany zapalne i inne). Odstrasza także owady (komary, kleszcze).

Zastosowanie w lecznictwie: Trawa cytrynowa to przede wszystkim przyprawa, która wspomaga funkcje trawienne – łagodzi wzdęcia, biegunki, zgagę, wymioty i inne dolegliwości. Wykorzystuje się ją poprzez dodanie jej do potrawy.

Wykazano, że posiada właściwości moczopędne, antyoksydacyjne i pobudzające. Prowadzone są badania nad związkiem zawartym w olejku – cytralem i potencjalnym jego wykorzystaniem jego aktywności przeciwnowotworowej.

Można wykonywać z niego inhalacje pomocne w trakcie przeziębienia z towarzyszącym kaszlem. Skuteczne są inhalacje podczas zapalenia zatok.

Na Bliskim Wschodzie trawa cytrynowa jest uznawana za roślinę o właściwościach przeciwzapalnych, przeciwbólowych i odkażających (bakterie, grzyby, drożdżaki, pleśniaki), przeciwgorączkowych, na kaszel, żylaki i odstraszającą owady.

Olejek z trawy cytrynowej poprawia nastrój, energetyzuje oraz odświeża (można dodawać go do kominka aromaterapeutycznego lub wmasować lekko rozcieńczony olejem bazowym w skronie i w nadgarstki).

Należy jednak pamiętać, że może wywoływać alergię skórną. Powinno się stosować go w formie rozcieńczonej (oleje roślinne np. oliwa z oliwek, olej słonecznikowy czy olej kokosowy). Dobrze komponuje się z innymi olejkami, np. z olejkiem z drzewa herbacianego, olejkiem eukaliptusowym czy lawendowym.

Zastosowanie w kuchni: Trawa cytrynowa wchodzi w skład herbatek do picia, głównie jako składnik nadający cytrusowy smak, np. do yerba mate. W południowo-wschodniej Azji wykorzystuje się ją jako dodatek do zup i napojów. W polskiej kuchni dodaje się ją do potraw ze względu na pikantny i kwaśmy smak. W daniach komponuje się doskonale z mięsem, drobiem, warzywnym curry oraz owocami morza. Jako przyprawy używa się jej liści (świeżych oraz suszonych) i bulw.

Zupa Pho z trawy cytrynowej:
Składniki:
– 1 łyżka oleju kokosowego
– sok z jednej limonki
– pół łyżeczki posiekanej kolendry
– odrobina czerwonego pieprzu
– 1 łyżeczka świeżo startego imbiru
– 700 ml bulionu warzywnego
– 1 trawa cytrynowa
– 2 cukinie do zrobienia makaronu
– ewentualnie 1 papryczka chilli
Na patelni rozgrzać olej. Podsmażyć na nim cukinię pokrojoną w makaron i posiekaną trawę cytrynową. Dodać przyprawy, sok z limonki, ewentualnie chilli. Chwilę smażyć a następnie zalać wszystko bulionem. Dodać siekanej kolendry i jeść gorące:).

Wołowina z trawą cytrynową i orzechami makadamia:
Składniki:
– 500g cienko pokrojonej ligawy wołowej
– dwie palczatki cytrynowe
– dwa ząbki czosnku
– 1 czerwona cebula posiekana w paski
– czterocentymetrowy kawałek świeżego imbiru
– łyżeczka przyprawy chińskiej 5 smaków (mieszanka utartych ze sobą w moździerzu anyżu gwiaździstego, goździków, cynamonu, nasion kopru włoskiego lub kozieradki oraz pieprzu syczuańskiego)
– 4 łyżki oleju z orzechów makadamia
– 1 łyżeczka oleju sezamowogo
– 1 łyżka sosu ostrygowego
– 1 średni brokuł rozdzielony na różyczki
– filiżanka orzechów makadamia
– garść siekanej świeżej bazylii.
Na mocno rozgrzanym oleju zasmażyć wołowinę wymieszaną z posiekaną trawą cytrynową, cebulą, czosnkiem, imbirem i przyprawami. Dodać olej sezamowy, sos ostrygowy i różyczki brokuła. Smażyć przez dwie minuty. Zdjąć z ognia dodać posiekane orzechy makadamia i bazylię. Całość wymieszać i podawać z ryżem jaśminowym. (przepis zapożyczony z yummly.com)

Zastosowanie w kosmetyce: Trawa cytrynowa posiada szerokie zastosowanie w przemyśle perfumeryjnym i kosmetycznym, głównie za sprawą olejku eterycznego. Wchodzi w skład preparatów do pielęgnacji skóry trądzikowej oraz z problemami. Wspomaga leczenie grzybic i łupieżu.

Masaż przeciwbólowy: 2 łyżki stołowe oleju z awokado lub oliwy z oliwek wymieszać z 4 kroplami olejku eterycznego. Masować bolące miejsce. Uprzednio wykonać test skórny.

Masaż rozgrzewający: 2 łyżki oleju z czarnuszki wymieszać z 2 kroplami olejku z trawy cytrynowej oraz 2 kroplami olejku lawendowego. Masować energicznie bolące miejsce.

Olejek na grzybicę paznokci: do 1 łyżeczki oleju rycynowego dodać 4 krople olejku eterycznego. Wmasować w paznokcie.

Domowy preparat na potliwość stóp: wymieszać 20g oleju kokosowego z 5 kroplami olejku eterycznego. Wmasować w stopy. Zmniejszy on potliwość stóp oraz zneutralizuje nieprzyjemny zapach.

Trawa.. cytrynowa… nie taka zwykła trawa… Do dziś pamiętam jej piękny energetyzujący zapach, który mimo suszenia, roznosił się po całej Katedrze Farmakognozji podczas jej rozdrabniania…

Źródła:

Pattnaik S, et al. “Antibacterial and antifungal activity of ten essential oils in vitro.” Microbios. 1996;86(349):237-46

J Newerli-Guz, M Śmiechowska… – … Akademii Morskiej w …, 2009 – zeszyty.am.gdynia.pl

Lorenzetti BB, et al. “Myrcene mimics the peripheral analgesic activity of lemongrass tea.” J Ethnopharmacol. 1991;34(1):43-8

D KMIECIK, J KOBUS-CISOWSKA… – … ŻYWNOŚCI I ŻYWIENIU …, 2016 – pttzm.org

Drugi wśród przypraw po szafranie, czyli o kardamonie…

29/10/2015 przez ziolaodkuchni

Kardamon (malabarski) – surowiec zielarski stanowi owoc. Głównymi jego składnikami są: olejek eteryczny bogaty w związki terpenowe (limonen, terpineol), sterole roślinne, sole mineralne i błonnik. Pachnie bardzo aromatycznie i posiada korzenny, palący smak. Ceniony jest w kuchni Indii oraz Skandynawii. Jako przyprawa pobudza łaknienie, zwiększa wydzielanie soków trawiennych i wspomaga funkcjonowanie przewodu pokarmowego. Starożytni Rzymianie i Grecy dodawali do potraw, leków i kosmetyków. Uznawany był także za afrodyzjak.

Zastosowanie w lecznictwie: Kardamon pobudza czynności wydzielnicze układu trawiennego, zapobiega wzdęciom oraz działa ogólnie stymulująco na organizm. Uważany jest za remedium carminativum, co znaczy środek wiatropędny obok kopru, rumianku czy anyżu. Jest pomocny w schorzeniach takich jak: biegunka, niestrawność, wymioty, kolka i bóle głowy.

Napar: 1 łyżeczka rozdrobnionych nasion (najlepiej świeżo zmielonych)/ 1 szklanka gorącej wody. Zaparzać przez kwadrans pod przykryciem. Pić na czczo w celu pobudzenia trawienia.

Czasem dodatkowo w lecznictwie tradycyjnym Indii sięga się po niego w kaszlu, zimnie i zapaleniu oskrzeli oraz anoreksji. Wchodzi w skład płukanek na gardło i na chrypkę (można w tym celu wykorzystać napar).

Zaleca się jego spożycie w profilaktyce chorób układu sercowo-naczyniowego (badano jego działanie moczopędne, wpływ na ciśnienie krwi oraz efekt uspokajający).

W Pakistanie kardamon zaliczany jest do tradycyjnych środków regulujących poziom cukru we krwi.

Zewnętrznie – kardamon stosuje się w niektórych schorzeniach skórnych (w medycynie tradycyjnej krajów Wschodu). Ciekawy jest fakt, że według najnowszych badań zostały potwierdzone jego właściwości przeciwgrzybicze wobec niektórych ludzkich patogenów z rodzaju Aspergillus oraz działanie przeciwbakteryjne.

Doskonale odświeża oddech, co jest wykorzystywane po dziś dzień (żucie nasion po posiłku). Uważa się też, że może ograniczać rozwój próchnicy.

Napary z dodatkiem sproszkowanych nasion znoszą zmęczenie i poprawiają nastrój:)

W moim osobistym odczuciu kawa z dodatkiem kardamonu niezwykle orzeźwia i zwiększa koncentrację…i nieco przyspiesza przemianę materii w tym zestawieniu.

Zastosowanie w kuchni: Kardamon to przede wszystkim przyprawa, którą dodaje się do kawy i herbaty. Używa się go jako dodatek do deserów, piernika, ziołowego chleba, chłodnika, grzańca, potraw mięsnych, owoców, marynat, mieszanek przyprawowych, wędlin, sosów, zup i wielu innych dań. Wchodzi w skład: garam masala oraz curry. W kuchni duńskiej przyprawia się nim klopsiki oraz ciasto. Aromatyzuje się nim alkohole.

Najstarszy spisany tradycyjny przepis (XVI w.) na piernik norymberski z dodatkiem kardamonu to: „1 Pfd. Zucker ½ Seidlein oder 1/8 erlein Honig 4 Loth Zimet 1½ Muskatrimpf 2 Loth Ingwer 1 Loth Car[d]amumlein ½ Quentlein Pfeffer 1 Diethäuflein Mehl ergibt 5 Loth schwer” – 1 funt cukru – ½ półkwaterki lub ⅛ kwarty miodu – 4 uncje/łuty cynamonu – 1½ gałki muszkatołowej – 2 uncje/łuty imbiru – 1 uncja/łut kardamonu – ½ szczypty(?) pieprzu – 1 garść mąki”.

Grzane wino z kardamonem
składniki:
– butelka czerwonego wina (ja proponuję Merlot)
– 330ml cydru jabłkowego
– 50ml brandy
– 1 pomarańcza
– 3 łyżki stołowe miodu
– 5 goździków
– 4 całe zielone nasiona kardamonu
– 1 gwiazdka anyżu
– 2 laski cynamonu
Wlać do garnka płyny i podgrzewać na bardzo małym ogniu. Dodać pokrojoną w plastry pomarańczę i pozostałe składniki. Podgrzewać minimum 30 minut do godziny od czasu do czasu mieszając. Idealny napój na zimowe wieczory.

Inne potrawy z dodatkiem kardamonu pojawią się niebawem na blogu…

Zastosowanie w kosmetyce: Olejek kardamonowy jest stosowany w produkcji perfum. Dodatkowo zawiera on naturalne substancje przeciwutleniające, przez co wchodzi w skład niektórych kosmetyków pielęgnacyjnych. Jest również doskonałym odświeżaczem powietrza.

Świeżo zmielony długo jeszcze pachnie dziś w mojej kuchni…

Olejek do masażu: kilka kropel gotowego olejku z kardamonu dodać do oliwy z oliwek. Inna opcja to rozetrzeć zmielony kardamon z oliwą z oliwek i przecedzić przez gazę (oliwa nabierze charakterystycznego orientalnego zapachu). Wykonać masaż lekko go podgrzewając.

Pierwszy wśród przypraw to szafran, drugi zaś to kardamon… Którego wolicie?

Źródła:

Marian Rejewski- Rośliny przyprawowe i używki roślinne. PWRiL. Warszawa,
M Magalski – Rocznik Toruński, 2014
J Hasik – Postępy Fitoterapii – czytelniamedyczna.pl
Turk J Biol 32 (2008) 51-55
World Journal of Medical Sciences 3 (2): 81-88, 2008
Phytother. Res. 19, 633–642 (2005)
S Sultana, FA Ripa, K Hamid – Pakistan Journal of Biological …, 2010
Pak. J. Bot., 41(6): 2777-2782, 2009
Journal of Ethnopharmacology 115 (2008) 463–472
VS Korikanthimathm, D Prasath, G Rao – J. Med. Arom. Crops, 2000

Zapomniany hamyczek, czyli o anyżu…

13/09/2015 przez ziolaodkuchni

Biedrzeniec anyż – surowiec zielarski stanowi jego owoc. Posiada on silny zapach i słodki charakterystyczny smak. Należy do grupy roślin przyprawowych. Zawiera olejek eteryczny, a w nim anetol, a także substancje zapasowe takie jak: białko, węglowodany czy tłuszcz. Jego główne działanie lecznicze to: poprawa pracy układu trawiennego oraz działanie wykrztuśne. Poleca się go także jako składnik mieszanek ziół stosowanych w okresie laktacji.

Zastosowanie w lecznictwie: Owoc anyżu w ciężkostrawnych potrawach (zaleca się jego żucie) lub napar działa rozkurczowo na mięśnie gładkie jelit, zwiększa wydzielanie enzymów uczestniczących w procesie trawienia. Zapobiega wzdęciom, kolkom, działa wiatropędnie.

Napar: 1 łyżeczkę rozdrobnionego przed użyciem surowca zalać 1 filiżanką gorącej wody, zaparzyć pod przykryciem, odcedzić. Jeśli nie chcemy rozdrabniać surowca, należy gotować całe nasiona z dodatkiem szklanki wody na wolnym ogniu przez około 10 minut, odcedzić i pić kilka razy dziennie na dolegliwości trawienne (odwar).

Olejek eteryczny zawiera substancje o działaniu: bakteriobójczym, grzybobójczym, przez co wspomaga zwalczanie drobnych infekcji układu pokarmowego oraz oddechowego. Ponadto zwiększa wydzielanie śluzu w oskrzelach, przez co upłynnia zalegającą wydzielinę i ułatwia odkrztuszanie. Wchodzi w skład preparatów stosowanych w infekcjach gardła, krtani oraz na kaszel i chrypkę.

Składniki olejku eterycznego przechodzą do mleka matki, dzięki czemu mogą łagodzić stany zapalne przewodu pokarmowego i wzdęcia u dzieci nim karmionych.

Niegdyś anyż wykorzystywano jako środek uspokajający oraz afrodyzjak (ma działanie estrogenne). W lecznictwie tradycyjnym uznawany za zioło wspomagające laktację oraz przyspieszający miesiączkowanie.

Herbatka z nasion anyżu to także płukanka na stany zapalne jamy ustnej i gardła o właściwościach odkażających.

Działania niepożądane: rzadko odczyny alergiczne po stosowaniu surowca. Częściej objawy uboczne po użyciu dużych dawek doustnie olejku anyżowego.

Zastosowanie w kuchni: Anyż stanowi w Polsce nieco zapomnianą przyprawę. Pasuje zarówno do wypieków (słodyczy, pieczywa, ciast), alkoholi, jak i do dań z warzywami (sałaty, warzywa gotowane na parze). Przyprawia się nim dania z grzybów, dania mięsne (z drobiu, wieprzowiny, ryb) oraz wędliny. Aromatyzuje się nim sosy oraz zupy. Jest także składnikiem cukierków anyżowych.

Tu przypomina mi się anegdota z dzieciństwa, kiedy będąc na wycieczce w Czechach wszyscy zaopatrzyliśmy się w duże ilości cukierków czekoladowych z racji ich ceny. Po powrocie okazało się, że w smaku były mocno anyżowe… miny nam wtedy zrzedły, bo nie każdy lubił anyż…

Anyż dodawany bywa do wódek i likierów (raki, ouzo, mastika i anisette).

Moje propozycje na zastosowanie anyżu (choć sama przyznam, że nie przepadam za jego smakiem):

1. Orientalna herbatka: herbata zielona, zioła do smaku: cynamon, anyż. Składniki wymieszać i zaparzyć pod przykryciem. Herbatka posiada właściwości rozgrzewające.

2. Nalewka anyżowa: 2 łyżki anyżu, cynamon w kawałku, kilka goździków, 1l wódki, starta skórka cytrynowa. Do naczynia wrzucić poszczególne składniki i zalać je alkoholem. Zamknąć i odstawić na 4 tygodnie w ciepłym i ciemnym miejscu, od czasu do czasu potrząsając naczyniem. Nalewkę przesączyć do butelek, zamknąć i pozostawić jeszcze na 8 tygodni.

3. Ciastka anyżowe: 1 szklanka mąki, 1 szklanka cukru, 3 jajka, proszek do pieczenia, zmielony anyż (1 łyżeczka). Przesiać mąkę, dodać do niej zmielony anyż i proszek do pieczenia, następnie wymieszać. Ubić jajka z cukrem na pianę i wymieszać ze składnikami stałymi. Uformować małe ciasteczka. Piec 15 minut w rozgrzanym piekarniku do temperatury 180º C.

4. Anyżowe jabłuszka. Jabłka pokroić na podłużne kawałki. Posypać niewielką ilością mieszanki cynamonu i zmielonego anyżu. Zapiec w piekarniku. Podawać na gorąco z dodatkiem gałki lodów waniliowych.

Zastosowanie w kosmetyce: W przemyśle kosmetycznym używa się aldehydu anyżowego – substancji zapachowej pochodzącej od anetolu, zawartego w olejku eterycznym. Sam olejek anyżowy lub wyselekcjonowany jego główny składnik wchodzi w skład preparatów i kosmetyków do higieny jamy ustnej (pasty, płyny, proszki). W preparatach do użytku zewnętrznego ma działanie odkażające na skórę i błony śluzowe.

Rozgryzione ziarenko anyżu może służyć jako środek odświeżający oddech.

Olejek anyżowy odstrasza także komary, pchły i kleszcze.

Napar z anyżu może stanowić zamiennik toniku do cery z problemami takimi jak trądzik, wyprysk lub inne zmiany skórne. Przed zastosowaniem należy jednak wykonać reakcję skórną, aby sprawdzić, czy nie jest się uczulonym na ten surowiec.

Anyż, anyżek, hamyk, hamyczek… Trochę o nim zapomniałam w kuchni, w domowym leczeniu chrypki…

Źródła:
http://www.nutrivitality.pl/uzywki-i-przyprawy/przyprawy/anyz.html
Postępy Fitoterapii 1/2014, s. 48-53
J Kwaśny, O Vogt, E Lasoń – Czasopismo Techniczne. Chemia, 2012
Journal of Ethnopharmacology 66 (1999) 211–215
I Kosalec, S Pepeljnjak, D Kustrak – ACTA PHARMACEUTICA- …, 2005
http://journals.tubitak.gov.tr/agriculture/issues/tar-04-28-3/tar-28-3-4-0308-2.pdf
Czikow P., Łaptiew J.: ” Rośliny lecznicze i bogate w witaminy”
Błecha K., Wawer I.: ” Profilaktyka zdrowotna i fitoterapia”, 2011.

Król wśród przypraw, czyli o szafranie…

28/06/2015 przez ziolaodkuchni

Szafran uprawny – krokus uprawny. Surowiec przyprawowy stanowią znamiona. Mają one charakterystyczny zapach i gorzkawy smak. W ich skład chemiczny wchodzą: karotenoidy (krocyna i jej pochodne, β-karoten, likopen, zeaksantyna), śluz oraz flawonoidy. Stanowią one także źródło soli mineralnych, głównie potasu, magnezu oraz wapnia. W kwiatach zawarty jest olejek eteryczny. Szafran jest głównie stosowany w kuchni w celu barwienia serów, makaronu, deserów na żółty kolor oraz jako przyprawa do zup, mięs i ryb. W lecznictwie używany był głównie w homeopatii w łagodzeniu napadów kaszlu i skurczów, bólu, problemów gastrycznych i związanych z niewłaściwym funkcjonowaniem wątroby. („Rośliny lecznicze i bogate w witaminy” P. Czikow, J. Łaptiew)

Zastosowanie w lecznictwie: Szafran to bardzo ciekawy składnik wielu potraw. Ma jednak w sobie wciąż nie odkryte do końca właściwości lecznicze.

Aktualnie prowadzone są badania nad wykorzystaniem jego ekstraktów w leczeniu depresji, wrzodów żołądka, bezpłodności (zwiększenie ruchliwości plemników) i nowotworów. Obiecujące wyniki dotyczą z kolei obniżania poziomu cholesterolu we krwi. (Sobiech K.: Szafran – stary lek na choroby współczesności. Gazeta Farmaceutyczna 2010 nr 4, s.36-37).

W medycynie tradycyjnej używano go jako środka na drgawki, wywołującego miesiączkę oraz jako afrodyzjak zarówno dla kobiet jak i dla mężczyzn.

Dodawany do potraw pobudza apetyt, wspomaga trawienie, wydzielanie soku żołądkowego, nie zaostrzając przy tym objawów zapalnych.

Emplastrum Oxycroceum zawierający szafran został opisany w Edinburgh Pharmacopeia. Zawierał znaczną część Saffron – szafranu i octu (stąd jego nazwa) oraz dodatek kalafonii, gumy amoniakalnej, mirry, kitu i octu.(botanical.com)

Szafran powinien być spożywany w umiarkowanych ilościach ze względu na możliwość wystąpienia chociażby objawów ze strony przewodu pokarmowego oraz jest przeciwwskazany w ciąży. Zalecana dawka dobowa to nieco ponad 1 gram na dobę w formie przyprawy lub na przykład naparu. (http://rozanski.li/?p=205).

Zastosowanie w kuchni: Szafran nadaje potrawom charakterystyczny smak i żółty/pomarańczowy kolor. Można go dodawać do niemalże wszystkich potraw zarówno mięsnych jak i wegetariańskich: do zup, deserów, risotta czy bułeczek. We Włoszech przyprawia się nim dania z makaronem i niektóre sosy. Ja postanowiłam użyć go do przystawki z kalafiorem (uprzednio ugotowany kalafior odgrzałam na patelni z uprażonym szafranem i odrobiną masła).

W kuchni najprostszą formą jego użycia przed dodaniem do potrawy jest forma pasty szafranowej. Aby ją przygotować, wystarczy zanurzyć przyprawę w wodzie w stosunku wagowym 1:5, pozostawić na około 25 minut. Po tym czasie rozetrzeć na miazgę. Tak przygotowaną pastę dodawać do dania. Inny sposób obróbki to umieszczenie szafranu na rozgrzanej patelni i zasmażenie lub opieczenie w piekarniku w niższej temperaturze, następnie dodanie do potrawy. W niektórych przepisach na dania ciepłe podaje się go we wstępnym etapie gotowania. Ważne, by była to niewielka ilość (kilka nitek lub na „czubek noża” zmielonego), aby potrawa nie stała się gorzka.

Moje propozycje na zastosowanie szafranu:

1. Szafranowy kurczak: pierś z kurczaka, cebula, czosnek, wiórki kokosowe, olej roślinny, szafran, 2 liście laurowe, śmietana, świeżo posiekany imbir, curry, sól, pieprz, papryka.

Usmażyć kawałki piersi z kurczaka na oleju. Pokroić cebulę w krążki, czosnek na drobno, dodać na patelnię i zeszklić. Przyprawić: szafranem, imbirem, liśćmi laurowymi, papryką. Dodać curry, sól i pieprz i smażyć dalej na małym ogniu około 10 minut. Zawartość patelni przełożyć do naczynia, wlać 2 szklanki wody, dusić do uzyskania miękkości mięsa. Wsypać 2 łyżki wiórek kokosowych i dalej gotować. Można podać z ryżem.

2. Sos szafranowy: 1 szklanka mleka, 1 łyżka mąki, 30g masła, 1/2 łyżeczki znamion szafranu (lub odrobina mielonego), 1 łyżeczka świeżej szałwii.

Masło roztopić na patelni, dodać mąkę, smażyć krótko. Odstawić na zimny palnik i wlać powolutku mleko. Dodać przyprawy i krótko gotować ciągle mieszając do uzyskania gęstej konsystencji. Do sosu można dodać krewetki lub pieczonego łososia i podać z makaronem.

3. Szafranowy deser: 1/3 szklanki cukru pudru, 3 żółtka, 2 szklanki słodkiej śmietanki, truskawki. Ubić śmietankę i osobno żółtka z szafranem i cukrem pudrem. Składniki połączyć. Przełożyć do salaterek i wstawić do zamrażarki na 4-5 godzin. Po wyjęciu udekorować truskawkami pokrojonymi w ćwiartki.(domowe źródła kulinarne).

Zastosowanie w kosmetyce: Szafran zawiera bogactwo antyutleniaczy, czyli substancji opóźniających proces starzenia. Można wykonać z niego „drogą maseczkę”: przygotować pastę szafranową jak wyżej, nałożyć na twarz na 15 minut, zmyć wacikiem.

W kosmetykach gotowych jako ich składnik odpowiada za właściwości redukujące przebarwienia i rozjaśniające.

Od wielu lat szafran uznawany był za ceniony barwnik i produkt spożywczy. Bez wątpienia uchodzi za króla wśród przypraw, nie tylko ze względu na wysoką cenę, ale i sposób jego pozyskiwania, a także walory smakowe. Wchodzi też w skład najdroższego na świecie deseru „Czarny diament” ze złotem i truflami, na który nie każdy mógłby sobie pozwolić.

Bobkowe drzewo, czyli o właściwościach liści laurowych…

31/05/2015 przez ziolaodkuchni

Wawrzyn szlachetny – laur szlachetny, surowiec zielarski stanowią liście. Są one bogate w olejek eteryczny zawierający pinen, cyneol i geraniol, sole mineralne oraz błonnik. Posiadają aromatyczny zapach i charakterystyczny smak. Jest on lekko gorzkawy dzięki obecności goryczy i garbników. Używane są głównie w kuchni jako przyprawa. W lecznictwie tradycyjnym stosuje się je w celu pobudzenia trawienia, przy braku apetytu, niewystarczającym wydzielaniu soków trawiennych, mdłościach, niestrawności oraz kuracjach oczyszczających ze względu na działanie lekko moczopędne i odtruwające.

Zastosowanie w lecznictwie: Najczęstszą formą podania surowca jest jego dodatek do ciężkostrawnych potraw.

Można wykonać także z niego napar i pić na czczo przed posiłkiem w celu pobudzenia wydzielania soków trawiennych. W tym przypadku należy zalać gorącą wodą 3-4 suszone liście laurowe, zaparzyć pod przykryciem (ok.10 minut), odcedzić i pić na ciepło.

Napar z liści ma także działanie oczyszczające, detoksykacyjne i moczopędne.

Można płukać nim gardło i jamę ustną oraz pić pomocniczo przy kaszlu. W badaniach nad surowcem udowodniono jego aktywność przeciwbakteryjną, przeciwzapalną oraz przeciwbólową olejku eterycznego zawartego w liściach.

Niektórzy stosują specjalny napar oczyszczający w ramach kuracji detoksykacyjnej na schorzenia stawów, mięśni, ostrogę piętową i inne.

Zastosowanie w kuchni: Liście laurowe to podstawowa przyprawa kuchenna. Dodaje się je do zup, sosów, pieczonych mięs, ryb, warzyw i grzybów, oliwek czy bigosu. Stosuje się je z umiarem, gdyż nadmiar w potrawie powoduje, że staje się ona gorzka.

Liście laurowe odstraszają owady, dlatego warto trzymać w szafkach z żywnością oraz w szafie z ubraniami przeciw molom.

Moje propozycje na potrawy z dodatkiem liści laurowych to:

Czerwone ziemniaczki – składniki: 8 czerwonych ziemniaków, 120 ml oliwy, ok. 40 listków laurowych, czubata łyżka soli morskiej, 2 łyżeczki ziół prowansalskich, 1,5 łyżeczki utartego w moździerzu czarnego pieprzu. Umyte ziemniaki jak do gotowania w mundurkach naciąć w poprzek po kilka razy (tak aby zmieścił się listek w każdym nacięciu). Tak przygotowane ziemniaki włożyć do żaroodpornego naczynia, dodać oliwę i wymieszać. W każde nacięcie włożyć listek laurowy, pozostałe składniki wymieszać ze sobą i obsypać ziemniaki. Piec w temperaturze 180 stopni Celsjusza przez ok. godzinę. Można dla lepszego efektu po upieczeniu nastawić piekarnik na funkcję grilla i jeszcze opiekać przez 5 minut, aż skórka stanie się chrupiąca.

Włoska zupa z soczewicą – składniki: ok.0,5 kg włoskich kiełbasek salsiccia, 2 posiekane w kostkę średnie cebule, 2 duże marchewki pokrojone w kostkę, 4 ząbki czosnku drobno posiekane, pół łyżeczki bazylii, pół łyżeczki oregano, pół łyżeczki tymianku, ćwierć łyżeczki rozmarynu, 2-3 liście laurowe, ok. 1,5 litra bulionu, puszka pomidorów pelati, ok. 500g soczewicy (dowolnej), sól i pieprz do smaku. Zacząć należy od namoczenia soczewicy (w zależności od rodzaju 0,5-1,5h). Na patelni obsmażyć pokrojone w grubsze plastry kiełbaski, gdy zbrązowieją dodać posiekane warzywa. Gdy zmiękną po ok. 10 minutach dodać suszone zioła. Smażyć całość przez minutę. Do bulionu dodać zawartość patelni, pomidory z puszki oraz soczewicę. Gotować na małym ogniu od czasu do czasu mieszając, aż soczewica zmięknie. Dla zagęszczenia konsystencji część soczewicy można zmiażdżyć łyżką o bok garnka. Doprawić solą i pieprzem, podawać na gorąco.

Śliwki w occie (domowy przepis mojego męża) – składniki: 2 kg śliwek, po 3 szklanki wody i cukru, ¾ szklanki octu, goździki, ziele angielskie, ziarenka pieprzu i liście laurowe oraz łyżeczka sody. Śliwki wypłukać w ciepłej wodzie z łyżeczką sody, a następnie obmyć w zimnej wodzie. Do słoików rozłożyć po 3-4 goździki, ćwierć listka laurowego, 3 ziela angielskie i 3-4 ziarenka pieprzu oraz opłukane śliwki. Zagotować wodę z cukrem, a następnie wlać ocet. Gorącym roztworem zalać zawartość słoików, zamknąć szczelnie i gotować przez 5 minut.

Zastosowanie w kosmetyce: Wawrzyn jest rośliną, która znalazła zastosowanie w kosmetyce w problemach skórnych.

Napar z liści (1 łyżka suszonych liści na 1 szklankę wody) może służyć do przemywania skóry z problemami, na stany zapalne oraz jako tonik oczyszczający.

Kąpiel laurowa: wykonać napar jak wyżej i wlać go do wanny. Napar działa lekko ściągająco i oczyszczająco. Pobudza ukrwienie i odświeża. Zawiera znaczne ilości antyoksydantów, przez co może opóźniać efekty starzenia.

Bobkowe drzewo, laur szlachetny to nie tylko przyprawa, to także niedoceniony składnik domowych kosmetyków.

Aromatyczny talizman, czyli o gałce muszkatołowej

21/11/2014 przez ziolaodkuchni

Muszkatołowiec, gałka muszkatołowa – surowiec leczniczy stanowi nasienie. W kuchni wykorzystuje się także kwiat muszkatołowy, czyli wysuszoną owocnię. Głównymi składnikami leczniczymi występującymi w gałce są: związki goryczowe, olejek eteryczny i tłuszcz. W olejku dominuje: eugenol, geraniol i pinen. Zawiera także substancję halucynogenną, która w dużych dawkach może zaburzać świadomość i spowodować objawy zatrucia. Gdzieś czytałam, że zjedzenie 3 gałek muszkatołowych na raz może spowodować nawet zgon. Surowiec działa przede wszystkim na przewód pokarmowy, poprawiając jego funkcjonowanie. Zwiększa wydzielanie soku żołądkowego, stany skurczowe jelit. Do użytku zewnętrznego zaś przynosi ulgę w bólach reumatycznych.

Zastosowanie w lecznictwie: Jako przyprawa pobudza trawienie i zmniejsza kolki jelitowe. Łagodzi wzdęcia. Jest pomocna w biegunce (używana w małych ilościach). W badaniach wykazano, że zmniejsza apetyt :), choć pobudza trawienie.

Tu przyznam szczerze, że na mnie gałka muszkatołowa działa w ten sposób, że mocno przyspiesza przemianę materii i trawienie:).

Olejek muszkatołowy znalazł zastosowanie w zwalczaniu bólów reumatycznych. Drażni miejscowo i wywołuje przekrwienie w miejscu aplikacji, poprawia krążenie miejscowo i rozgrzewa. Przynosi ulgę w bólach o różnej przyczynie.

U kobiet w ciąży spożywanie dużych ilości gałki może wywołać poronienia, gdyż nasila produkcję prostaglandyn, odpowiedzialnych za kurczliwość macicy.

Napar: pół łyżeczki sproszkowanej gałki muszkatołowej zalać wrzątkiem i zaparzyć pod przykryciem. Odcedzić i płukać gardło przy infekcji lub pić na kaszel.

Zastosowanie w kuchni: Gałka muszkatołowa jest powszechną przyprawą nie tylko w Polsce. W małych ilościach jest bezpieczna. Nadaje wspaniały aromat zarówno ciastom, sosom, wypiekom, warzywom oraz owocom. Można dodać ją do zupy z dyni, do kapusty, a także do mięsa (baranina, jagnięcina, ryby). Wchodzi w skład niektórych likierów. Ma ostry i gorzkawy smak.

We Włoszech jadłam cielęcinę doprawioną gałką muszkatołową. Jednak uważam, że najlepiej komponuje się ze szpinakiem.

Tarta ze szpinakiem wg Ani, w której jestem szczerze zakochana:

Ciasto półkruche: 0,5 kg mąki, 2 łyżeczki proszku do pieczenia, 25 dkg schłodzonego masła, jajko, łyżka śmietany, ½ łyżeczki soli (ewentualnie łyżeczka octu). Mąkę z proszkiem do pieczenia posiekać z masłem, dodać jajko, śmietanę, sól i zagnieść jak najszybciej razem. Zostawić w lodówce na co najmniej 2 godziny.

Masa: Szpinak (2 opakowania mrożonego), czosnek, sól, pieprz, gałka muszkatołowa, szklanka śmietany (12% albo 18% – gęsta), 4 jajka, (ewentualnie trochę startego żółtego sera). Na patelni rozgrzać oliwę, wrzucić 2 ząbki posiekanego czosnku, dodać szpinak (używam mrożonego). Zostawić do ostudzenia. W misce wymieszać śmietanę, jajka i przyprawy. Połączyć z chłodnym szpinakiem. Formę do tarty wyłożyć cienką warstwą ciasta, na to wyłożyć masę szpinakową, wkładać do gorącego piekarnika. (~ 200 stopni), piec około 20 minut, do zrumienienia. Z przepisu wychodzą 2 tarty.

Krem marchewkowo – pomarańczowy (przepis mojego męża): 8 marchewek, sok z 1 pomarańczy, kawałek imbiru, 2 ziemniaki, 1 serek topiony śmietankowy, gęsta śmietana, gałka muszkatołowa, świeża kolendra, szklanka bulionu.

Ugotować obrane i pokrojone w plasterki marchewki oraz ziemniaki w bulionie. Zmiksować i dodać starty imbir i serek topiony. Wlać sok z pomarańczy. Na środku talerza z zupą zrobić wyspę z łyżki gęstej śmietany, na nią świeża kolendra, na całość zaś starta gałka muszkatołowa.

Można podawać ją z groszkiem ptysiowym, grzankami, pestkami słonecznika, itd. lub doprawić octem balsamicznym.

Zastosowanie w kosmetyce: Olejek muszkatołowy jest używany w kosmetyce jako składnik mydeł i perfum.

Olej muszkatołowy (masło) stanowi podłoże maści i kremów.

Gałka muszkatołowa służyła wędrowcom za talizman obok serca nietoperza i zębów borsuka… W niektórych krajach zalicza się ją do afrodyzjaków. Budzi ciekawość jej lecznicze i kulinarne działanie oraz efekty nie koniecznie pożądane…To taka trochę niegrzeczna roślinka…

Smak Indii na talerzu czyli kurkuma…

05/09/2014 przez ziolaodkuchni

Kurkuma, Ostryż długi – surowiec zielarski stanowi kłącze. Głównymi jego składnikami są: olejek eteryczny, kurkumina i polisacharydy. Ma działanie żółciopędne, rozkurczowe i odkażające. Zwiększa wydzielanie soku żołądkowego i trzustkowego. Polecane jest w różnych chorobach związanych z zastojem żółci, w kamicy żółciowej, niestrawności, stanach zapalnych przewodu pokarmowego oraz dróg żółciowych. W kuchni Indii uchodzi za popularną przyprawę.

Zastosowanie w lecznictwie: Zmieloną kurkumę można spożywać bezpośrednio, w dawce dobowej do 3g, najlepiej w dawkach podzielonych na czczo.

Przynosi ulgę przy wzdęciach, uczuciu pełności, niestrawności oraz schorzeniach wątroby i woreczka żółciowego.

Polecana jest w dietach antyrakowych – aktualnie prowadzone są badania nad jej wykorzystaniem w leczeniu niektórych nowotworów. Wspomaga obniżenie cholesterolu.

Dzięki właściwościom przeciwzapalnym może być spożywana jako lekarstwo przez osoby cierpiące na reumatyzm.

Medycyna indyjska poleca ją także na uporczywe bóle menstruacyjne. W tym celu należy spożywać od 1/4 do 1/2 łyżeczki przyprawy wraz z potrawą.

Stosowana zewnętrznie dzięki właściwościom antyseptycznym wspomaga gojenie ran. Naparem z kurkumy można płukać chore gardło. W tym celu zalać łyżeczkę przyprawy 1 szklanką gorącej wody, odsączyć i płukać 3 razy dziennie.

Zastosowanie w kuchni: Kurkuma jest podstawowym składnikiem przyprawy o nazwie curry. Służy do barwienia potraw np. ryżu, masła czy sera. Wchodzi w skład dań mięsnych z drobiu, jagnięciny czy ryb oraz warzyw. Można nią konserwować żywność. Nadaje potrawom charakterystyczny aromat, który według pasjonatów kurkumy poprawia nastrój i chroni przed depresją:)

Sałatka z kurczaka: 40dag piersi z kurczaka, 1 puszka kukurydzy, 1 puszka ananasa, 2 garście rodzynek, majonez lub jogurt naturalny, 1 łyżeczka curry, sól, pieprz. Mięsa zagotować w wodzie z curry. Po ostygnięciu pokroić w kostkę, dodać do niego ananas w kawałkach, kukurydzę oraz namoczone uprzednio rodzynki. Wymieszać z majonezem i doprawić.

Sałatka serowa z owocami: 30 dag sera żółtego, owoce z puszki (mix lub dowolnie brzoskwinie, ananas, mango), kiwi, cytryna, szklanka jogurtu naturalnego, sól, pieprz, curry i łyżka oleju sojowego. Składniki pokroić w kostkę i dodać do nich sos z jogurtu, przypraw, oleju i soku z cytryny. Wymieszać i schłodzić przed podaniem.

Placki z curry: 1 szklanka mąki kukurydzianej, 1 szklanka mąki pszennej, olej, woda, 1 jajko, 1/2 łyżeczki curry, sól, pieprz. Ciasto przygotowujemy jak na naleśniki. Do ciasta wrzucamy pokrojone pieczarki i smażymy na głębokim tłuszczu. Podajemy polane kwaśną śmietaną.

Konfitura z curry: 40dag śliwek węgierek, 10 dag cukru, 1 łyżeczka curry, sól, 2 łyżki oleju, ewentualnie inne przyprawy takie jak: kolendra, goździki czy ziele angielskie. Zasmażyć śliwki na oleju z przyprawami, aż zmiękną. Konfiturą można polać mięso, ryż czy pieczeń.

Zastosowanie w kosmetyce: Przyprawa znalazła zastosowanie w produkcji szminek, płukanek do włosów oraz mieszanek perfum.

Maseczka z kurkumy: łyżkę kurkumy zalać 1/6 szklanki wody i wymieszać, nałożyć na twarz. Maseczka ma właściwości antyseptyczne, jest skuteczna w łagodzeniu trądziku, wyprysków i przebarwień. Można stosować ją punktowo. Minus to barwienie skóry na żółto.

Łagodniejsza w działaniu, lecz skuteczna w walce z piegami jest maseczka z dodatkiem jogurtu. W tym celu należy zmieszać 1 łyżeczkę kurkumy z 4 łyżkami jogurtu naturalnego, nałożyć na twarz na 15 minut, następnie spłukać.

Maska na suche pięty: 1 łyżeczkę kurkumy zmieszać z 1 łyżką miodu, 1 łyżką oliwy i odrobiną soku z cytryny. Nałożyć na pięty na 20 minut, zmyć delikatnie i osuszyć.

Na poprawę nastroju zamiast całej tabliczki czekolady, która niestety tuczy, od dzisiaj szczypta kurkumy do obiadu:)