Mniszek lekarski – nazywany mleczem, lwim zębem i jeszcze wieloma innymi określeniami. Nazwa mniszek wzięła się od podobieństwa główki zdmuchniętego mlecza do ogolonej głowy mnicha. W lecznictwie używane jest jego ziele i korzeń, w kuchni zaś liście i kwiat. W skład ziela mniszka wchodzą: kwasy fenolowe, flawonoidy, kumaryny, sole mineralne. Korzeń mniszka zawiera inulinę, korzystną w diecie osób chorych na cukrzycę, potas oraz witaminy: C i B. Surowiec stosowany jest jako środek moczopędny w stanach zapalnych nerek, w kamicy, w zaburzeniach trawienia (korzeń i ziele), chorobach woreczka żółciowego, w braku apetytu (gorycze w korzeniu i liściach) i cukrzycy. Z kwiatów dmuchawca przyrządza się syrop na stany zapalne górnych dróg oddechowych. Mniszek ponadto ułatwia wypróżnienie, wspomaga odchudzanie i oczyszczanie organizmu z toksyn. Pobudza pracę wątroby poprzez działanie żółciopędne.
Zastosowanie w lecznictwie: Herbata na lepsze trawienie: przygotowuje się ją z ziela mniszka wraz z korzeniem: 1 łyżkę zalewamy pół szklanki wody i gotujemy do wrzenia. Zaparzamy 10-15 minut i odsączamy. Pijemy na czczo kilka razy dziennie. Herbatka poprawia trawienie, zwiększa wydzielanie soków trawiennych i żółci.
Sok wyciśnięty ze świeżego ziela ma podobne działanie, dodatkowo usuwa toksyny z organizmu i działa odtruwająco. 20dag świeżego ziela miksujemy i odsączamy sok. Pijemy kilka razy dziennie.
Zaparzone ziele mniszka można pić pomocniczo w reumatyzmie, dnie moczanowej, kamicy i piasku w nerkach. Mimo działania moczopędnego podczas kuracji mniszkiem, dzięki zawartości potasu nie spada znacząco jego ilość, co chroni przed skutkami jego niedoboru.
Na kurzajki: Nie każdy wie, że sok wyciśnięty z ziela mleczu może służyć do usunięcia kurzajek. Należy przykładać go do skóry przez kilka tygodni.
Syrop z kwiatów mniszka: na kilogram cukru potrzebujemy 500 kwiatów i około litra wody. Kwiaty gotujemy w wodzie, odsączamy i łączymy z cukrem do powstania syropu o konsystencji miodu. Wspomaga on leczenie stanów zapalnych gardła i jamy ustnej.
Napar z liści i kwiatów służy do przemywania chorobowo zmienionej skóry.
Zastosowanie w kuchni: Do celów kulinarnych zbiera się młode liście wiosną. Smaczniejsze są białe liście. Uzyskuje się je nakrywając rosnącą roślinę będącą w ziemi ciemną folią lub garnkiem. Nadają się do surówek i zup. Pączki kwiatowe marynuje się w occie, a smakują jak kapary.
Surówka z mlecza: 2 garście listków mlecza, jogurt naturalny lub majonez, przyprawy, szczypiorek. Liście rwiemy, dodajemy składniki i mieszamy.
Sałatka z mlecza: garść liści mlecza, 2 pomarańcze, cebula, łyżka oleju, przyprawy, odrobina cukru. Składniki połączyć, wymieszać i schłodzić.
Sałatka z mlecza z jajkiem: 4 ugotowane jajka, garście mlecza, garść szczawiu, cebula ze szczypiorkiem, 4 anchois, oliwa, łyżeczka octu, pieprz, cukier. Liście umyć, rozdrobnić i wymieszać z cebulą pokrojoną w talarki. Anchois rozetrzeć z octem i oliwą, przyprawić i wymieszać wszystko razem. Dodać jajka na wierzch.
Ze wspomnień dotyczących mlecza przywołuje mi się smak słodkiego wina z mniszka, które w czasach studenckich moi koledzy, a wtedy młodzi adepci farmacji przygotowywali sami, zbierając w porze kwitnienia olbrzymie worki kwiatów. Medycyna ludowa zalecała je kobietom, które miały nieregularne miesiączki i trudności z jajeczkowaniem. Przepis na to wino wkrótce na stronie Facebooka: Zioła od kuchni i nie tylko.J
Zastosowanie w kosmetyce: Mniszek wchodzi w skład mieszanek ziołowych ułatwiających odchudzanie.
Napar ze świeżych liści łagodzi zmiany trądzikowe, poprawia wygląd skóry i spowalnia starzenie.
Okłady zewnętrzne z naparu zmniejszają podrażnienia i zaczerwienienie skóry. Mniszek wchodzi w skład płynów do higieny intymnej, które łagodzą podrażnienia i chronią przed grzybicą.
Maseczka na włosy: wg przepisu wyżej wykonać syrop z kwiatów mniszka i zawekować. Podany syrop o konsystencji miodu dodawać do maseczki lub wosku do włosów. Działa odżywiająco i wygładzająco na włosy.
