Lukrecja gładka – surowiec zielarski stanowi korzeń. Jest on bardzo słodki w smaku. Głównymi jego składnikami są: saponiny triterpenowe, kumaryny, flawonoidy oraz cukry, a wśród nich: sacharoza, glukoza i skrobia. Lukrecja bywa stosowana jako środek wykrztuśny, przeciwzapalny i odkażający w chorobach układu oddechowego oraz pokarmowego. W niektórych preparatach służy jako corrigens (poprawia ich smak). Znana od dawna jako składnik czarnych cukierków.
Zastosowanie w lecznictwie: Rozdrobniony korzeń lukrecji gładkiej wchodzi w skład mieszanek ziołowych o właściwościach wykrztuśnych. Łagodzi także stany zapalne dróg oddechowych, działa odkażająco na bakterie i wirusy. Pomocniczo stosuje się go w chorobie wrzodowej oraz nieżycie jelit. Żuty korzeń zapobiega zaparciom. Surowiec wspomaga oczyszczanie organizmu i działa rozkurczowo.
Nie należy jednak stosować go zbyt długo (do 1,5 miesiąca) i w dużych dawkach ze względu na fakt, że może podnosić ciśnienie tętnicze, zwiększać ryzyko powstania obrzęków i obniżenia poziomu potasu. Unikać w ciąży i okresie karmienia. W kilku innych schorzeniach należy stosować go pod kontrolą (wchodzi w interakcje z różnymi lekami). Bezpieczna dawka na dobę to 3 łyżki stołowe korzenia lukrecji.
Domowa mieszanka na mokry kaszel: 1 łyżka tymianku, 1 łyżka korzenia lukrecji, 1 łyżka kwiatów dziewanny drobnokwiatowej. Wymieszać zioła i zalać je gorącą wodą. Zaparzać około 10-12 minut pod przykryciem. Odcedzić. Wypić 2 łyżki naparu 2 razy dziennie do godziny 18. Mieszanka działa wykrztuśnie oraz łagodzi chrypkę i wspomaga oczyszczanie dróg oddechowych z zalegającej wydzieliny.
Odwar z korzenia lukrecji – niecałą łyżeczkę korzeni zalać filiżanką zimnej wody, zagotować pod przykryciem (czas gotowania to 5-7 minut). Następnie odstawić na 15 minut, przecedzić. Na ciepło pić odwar 2 razy dziennie. Łagodzi dolegliwości związane z kaszlem, chrypką, podrażnieniem błony śluzowej gardła oraz przewodu pokarmowego.
Mel Althaeae (miód prawoślazowy) – czyli macerat wodny z korzenia prawoślazu i lukrecji (po 3 części na 40 części wody), cukier: sacharoza 40 części oraz miód 25 części. Rozdrobnione surowce zalać wodą i macerować 48h. Zlać znad osadu, dodać cukier i miód. Ogrzać i zebrać z powierzchni zbędne substancje. Przesączyć i żeby było lege artis uzupełnić do 100g. Bez środka konserwującego zużyć natychmiast na kaszel.
Lukrecja może być stosowana zewnętrznie jako środek przeciwzapalny, pomocniczo w opryszczce i zmianach skórnych.
W Ameryce innego jej gatunku używano jako środka łagodzącego bóle miesiączkowe (ma to uzasadnienie w jej składzie – zawiera izoflawony oraz fitosterole, które mogą także zmniejszać dolegliwości menopauzalne).
W Chinach nadal się nią słodzi potrawy.
Lukrecja wchodzi w skład japońskiej mieszanki o nazwie: „saiboku−to”. Badając jej działanie odkryto, że zawarta w tej roślinie substancja o nazwie glicyryzyna zmniejszała objawy astmy zależnej od sterydów oraz przyczyniała się do obniżania dawki przyjmowanych leków.
Trwają także badania nad jej wykorzystaniem w leczeniu chorób wątroby.
Zastosowanie w kuchni: Lukrecja znana jest w kuchni od czasów starożytnych, głównie za sprawą jej słodkiego smaku (odkorowanego korzenia). Suszone kawałki korzeni zastępowały cukierki. Dziś do produkcji czarnych cukierków czy karmelków gotuje się nadal korzenie wraz z rozłogami (sok, czarna pasta). W niektórych krajach służy jako dodatek do produkcji piwa.
W Holandii na przykład wykonuje się z niej „słone” cukierki. (z dodatkiem chlorku amonu).
Zastosowanie w kosmetyce: Od pewnego czasu obserwuje się użycie wyciągów z korzenia lukrecji w preparatach kosmetycznych. Saponiny, które zawiera, obniżają napięcie powierzchniowe silnie wiążą wodę. Wyciąg wspomaga nawilżenie i ujędrnianie skóry.
Glicyryzyna wchodzi w skład preparatów do cery łojotokowej (zmniejsza wydzielanie łoju) oraz antycellulitowych (poprawia mikrokrążenie i przepływ limfy).
Wyciąg z korzenia lukrecji ma także właściwości wybielające (przebarwienia, kremy do opalania) i przeciwstarzeniowe (jako przeciwutleniacz ogranicza starzenie skóry).
Dzięki aktywności przeciwbakteryjnej i przeciwgrzybiczej schodzi w skład płukanek i past do zębów oraz kremów pielęgnacyjnych do stóp i dłoni.
Glycyrrhiza znaczy słodki korzeń… W smaku lukrecja jest słodsza od cukru jakieś 50 razy… Zatem, gdy życie nie słodzi czasem… słodka lukrecja przyda się czasem…
Źródła:
Postępy Fitoterapii 2/2012, s. 79-92
A Ratz-Łyko – kosmetyka.edu.pl
D SZUMNY, E SZYPUŁA, M SZYDŁOWSKI… – Dent. Med. …, 2007
G NOWAK, J NAWROT – Herba Polonica, 2009
SZ Rzeźnik, K Kordus i in. – Estetol Med Kosmetol, 2012 – estetologia.pl
A Gryszczyńska, B Gryszczyńska, Z Łowicki, B Opala – 2012
T Wolski, A. Najda – Postępy Fitoterapii – czytelniamedyczna.pl
http://www.food-info.net/pl/products/sweets/liquorice.htm
Matławska I., Framakognozja, 2005.
